Giải pháp xây dựng đề kiểm tra góp phần hạn chế vi phạm dạy thêm

Học sinh Trường THPT Võ Văn Kiệt (Vũng Liêm, Vĩnh Long). Ảnh: NTCC

Thế nào là đề kiểm tra phù hợp?

Cô Nguyễn Thị Diễm Trang, Hiệu trưởng Trường THPT Võ Văn Kiệt (Vũng Liêm, Vĩnh Long) cho rằng, đề kiểm tra trước hết cần bám sát chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục.

Cụ thể, đề được xây dựng dựa trên chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông, đảm bảo tính khoa học, chính xác. Tránh ra đề quá khó, đánh đố, vượt quá khả năng của học sinh, gây áp lực không cần thiết.

Đề kiểm tra đồng thời cần có sự phân hóa, đánh giá được năng lực của học sinh ở các mức độ khác nhau.

Hiện tại, Trường THPT Võ Văn Kiệt chỉ đạo mức độ là 40% câu hỏi mức độ nhận biết, 30% câu hỏi mức độ thông hiểu và 30% câu hỏi mức độ vận dụng. Điều này giúp giáo viên có cái nhìn toàn diện về năng lực của học sinh, đồng thời tạo động lực cho các em phấn đấu vươn lên.

Đề kiểm tra cũng cần tập trung vào đánh giá khả năng vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn, thay vì chỉ kiểm tra kiến thức lý thuyết giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề.

Chia sẻ về nội dung này, cô Phạm Thị Kiều Oanh, Hiệu trưởng Trường THCS Hà Lộc (thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ) cũng nhấn mạnh đề kiểm tra cần bám sát chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình học; xây dựng ma trận đề kiểm tra hợp lý, có sự cân đối giữa các mức độ nhận thức: nhận biết, thông hiểu, vận dụng.

Đề kiểm tra cần đảm bảo đề kiểm tra rõ ràng, không gây hiểu lầm. Câu hỏi cần được viết rõ ý, không mập mờ khiến học sinh khó hiểu. Không sử dụng quá nhiều dữ kiện thừa hoặc đánh lạc hướng học sinh. Ngôn ngữ trong đề cần đơn giản, dễ hiểu, tránh những thuật ngữ phức tạp hoặc cách diễn đạt gây khó khăn cho học sinh.

Đề hạn chế các câu hỏi có tính “mẹo”, buộc học sinh phải học thêm mới làm được. Tăng cường câu hỏi có tính vận dụng vào thực tiễn, giúp học sinh hiểu ý nghĩa của kiến thức trong đời sống; đồng thời bảo đảm tính phân hóa nhưng không gây áp lực quá mức với các đối tượng học sinh.

Các bước xây dựng đề kiểm tra

Để đảm bảo chất lượng đề kiểm tra không mang tính đánh đố học sinh, cô Nguyễn Thị Diễm Trang chia sẻ kinh nghiệm xây dựng đề với các bước sau:

Thứ nhất: xây dựng ma trận đề rõ ràng với nội dung kiến thức bám sát chuẩn kiến thức, kỹ năng theo chương trình giáo dục; phân bổ mức độ câu hỏi hợp lý theo 3 cấp độ tư duy: nhận biết, thông hiểu, vận dụng.

Thứ hai: Đảm bảo tính khoa học và minh bạch của đề. Nội dung câu hỏi phải trong phạm vi chương trình học nhưng được diễn đạt dễ hiểu, không gây nhầm lẫn. Hạn chế câu hỏi quá dài dòng, đánh đố hoặc yêu cầu suy luận quá phức tạp không cần thiết. Đảm bảo đề có tính thời sự, ứng dụng thực tiễn, giúp học sinh thấy được sự liên kết giữa lý thuyết và thực tế.

Thứ ba: Kiểm tra, thẩm định phản biện trước khi cho bài kiểm tra để học sinh làm bài. Nhà trường thành lập tổ phản biện đề để góp ý, điều chỉnh câu hỏi chưa phù hợp. Tổ chức cho giáo viên làm thử đề để kiểm tra thời gian và mức độ hợp lý.

Dựa vào kết quả bài làm của học sinh những bài kiểm tra trước để điều chỉnh câu hỏi phù hợp hơn cho những lần kiểm tra sau. Đồng thời tiến hành phân tích kết quả và đánh giá đề kiểm tra thông qua việc có đối sánh các cột điểm kiểm tra thường xuyên, kiểm tra định kỳ, số các lớp có năng lực tương đương, số với kết quả cùng kỳ năm trước.

Thứ tư: Tạo ngân hàng câu hỏi đa dạng. Nhà trường xây dựng ngân hàng đề mở rộng với nhiều dạng câu hỏi khác nhau để tránh học tủ, học vẹt; sử dụng phần mềm trộn đề để đảm bảo công bằng khi kiểm tra.

Xây dựng đề kiểm tra phù hợp, khoa học, theo cô Nguyễn Thị Diễm Trang, là một giải pháp trong đổi mới kiểm tra, đánh giá góp phần giảm thiểu dạy thêm, học thêm trái quy định.

Nói chung về đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá, cô Nguyễn Thị Diễm Trang nhấn mạnh việc đánh giá năng lực, không chỉ đánh giá kiến thức. Với Trường THPT Võ Văn Kiệt, nhà trường chỉ đạo giáo viên phải thiết kế các bài kiểm tra, đánh giá có tính ứng dụng cao, gắn liền với thực tiễn, giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề.

Nhà trường cũng áp dụng nhiều hình thức đánh giá khác nhau như: bài kiểm tra viết, dự án, bài thuyết trình, làm việc nhóm, đánh giá qua sản phẩm,... Việc đánh giá thường xuyên, liên tục trong suốt quá trình học tập giúp giáo viên nắm bắt kịp thời năng lực của học sinh, từ đó có biện pháp hỗ trợ phù hợp; giúp học sinh nhận thức rõ điểm mạnh, điểm yếu của bản thân, chủ động điều chỉnh việc học tập.

Cô Nguyễn Thị Diễm Trang cũng cho rằng, đồng hành với đổi mới kiểm tra, đánh giá là nâng cao chất lượng dạy và học trên lớp: nâng cao chất lượng dạy và học trên lớp, đảm bảo học sinh được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng cần thiết. Giáo viên cần đổi mới phương pháp giảng dạy, tạo môi trường học tập tích cực, hứng thú cho học sinh.

Tăng cường phụ đạo cho học sinh yếu bằng việc tổ chức các lớp phụ đạo cho học sinh yếu, giúp các em củng cố kiến thức, kỹ năng còn thiếu hụt. Việc này giúp giảm bớt nhu cầu học thêm của học sinh, đồng thời đảm bảo các em được trang bị đầy đủ kiến thức để theo kịp chương trình học.

Việc phối hợp chặt chẽ với phụ huynh trong việc theo dõi, hỗ trợ việc học tập của học sinh giúp phụ huynh nắm bắt kịp thời tình hình học tập của con em, đồng thời có biện pháp hỗ trợ phù hợp cũng không thể thiếu giúp nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, thực hiện tốt quy định mới về dạy học thêm nói riêng.

Hải Bình