Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Xuân Đại:Hà Nội tiên phong trong xây dựng nông thôn mới

Nhân dịp này, phóng viên Báo Hànôịmới đã có cuộc phỏng vấn Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Xuân Đại về hành trình 15 năm xây dựng nông thôn mới cùng định hướng trong giai đoạn mới của Hà Nội.

Diện mạo nông thôn mới khang trang tại xã Tam Hưng. Ảnh: Quang Thái

Diện mạo nông thôn Thủ đô đổi thay toàn diện

- Xin ông cho biết, khi triển khai xây dựng nông thôn mới năm 2010, thành phố Hà Nội đã chọn khâu đột phá nào?

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Xuân Đại.

- Thời gian đầu, khi Hà Nội mới triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới (năm 2010), khu vực nông thôn còn rất nhiều khó khăn. Áp theo Bộ tiêu chí nông thôn mới khi đó với 19 tiêu chí, trung bình mỗi xã của Thủ đô chỉ đạt 1 tiêu chí, thu nhập của người dân nông thôn khoảng 13 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo chiếm 11,25%...

Trước thách thức đó, lãnh đạo thành phố đã lựa chọn cách làm là chọn những khâu đột phá trong thực hiện. Xác định quy hoạch phải đi trước một bước, là tiền đề để thực hiện đầu tư xây dựng hạ tầng, phát triển sản xuất, trong giai đoạn 2011-2015, thành phố đã chỉ đạo các địa phương hoàn thiện quy hoạch xây dựng nông thôn mới gắn với quy hoạch phát triển vùng sản xuất. Cũng trong giai đoạn này, Hà Nội đã thực hiện “cuộc cách mạng” về dồn điền đổi thửa ở các vùng ngoại thành. Từ chỗ mỗi hộ nông dân có từ 7 đến 39 thửa ruộng, giảm còn 1 đến 2 thửa. Diện tích đất nông nghiệp dôi dư sau đó tạo điều kiện cho các địa phương quy hoạch mở rộng công trình phúc lợi, quy hoạch đấu giá đất, tạo nguồn lực xây dựng nông thôn mới…

Bước sang giai đoạn 2016-2020, Hà Nội chọn khâu đột phá: Tập trung đầu tư nâng cấp hạ tầng điện, đường, trường, trạm, nhà văn hóa; đẩy mạnh tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, ứng dụng công nghệ cao có liên kết trong sản xuất và xây dựng sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm). Giai đoạn 2021-2025, thành phố tiếp tục tập trung nâng cao chất lượng nông thôn mới theo hướng xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu gắn với chuyển đổi số, giúp nông thôn ngày một hiện đại, đời sống người dân thực sự được nâng cao…

- Hành trình 15 năm thành phố thực hiện xây dựng nông thôn mới, đến nay, nông thôn Hà Nội ra sao, thưa ông?

- Từ rất nhiều khó khăn, nông thôn Hà Nội khi mới bắt tay vào xây dựng nông thôn mới, mỗi xã chỉ đạt từ 1 đến 2 tiêu chí, đến nay, khu vực nông thôn Hà Nội đã đổi thay vượt bậc. Trước khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (tháng 7-2025), Hà Nội đã có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 229 xã đạt chuẩn nâng cao, 109 xã đạt chuẩn kiểu mẫu; 18/18 huyện, thị xã hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó có 6 huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; thu nhập bình quân khu vực nông thôn tăng: Từ 13 triệu đồng/người/năm (2010) lên 74,3 triệu đồng/người/năm (2024), đứng đầu cả nước; Hà Nội không còn hộ nghèo; hạ tầng nông thôn đồng bộ, 100% đường xã, liên thôn được bê tông hóa; toàn bộ trạm y tế đạt chuẩn; trên 96% số trường học đạt chuẩn quốc gia.

Hà Nội cũng dẫn đầu cả nước về Chương trình OCOP với 3.463 sản phẩm được công nhận. Văn hóa, cảnh quan, môi trường nông thôn được bảo tồn, nâng cao, tạo môi trường sống sáng, xanh, sạch, đẹp... Nông thôn Hà Nội tiếp tục phát triển về chiều sâu, bền vững. Thủ đô trở thành hình mẫu về phát triển nông thôn toàn diện với các dấu mốc ấn tượng: Hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới cấp thành phố năm 2024, trước 1 năm so với kế hoạch.

- Điều gì giúp Hà Nội có được kết quả đáng mừng như vậy, thưa ông?

- Những kết quả đạt được trong xây dựng nông thôn mới đã khẳng định hành trình nỗ lực không ngừng của thành phố Hà Nội trong suốt 15 năm qua với sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Thành ủy, HĐND, UBND thành phố, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng, chung sức từ nhân dân.

Trong suốt chặng đường đó, Thành ủy Hà Nội luôn quan tâm, ban hành các chương trình công tác trọng tâm, đặt xây dựng nông thôn mới lên vị trí hàng đầu. Hai nhiệm kỳ liên tiếp 2011-2015 và 2016-2020, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chương trình số 02-CTr/TU với trọng tâm về phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới và nâng cao đời sống nông dân.

Nhiệm kỳ 2021-2025, Thành ủy ban hành Chương trình số 04-CTr/TU về đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành Nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân giai đoạn 2021-2025, để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện.

Trong tổ chức triển khai, thành phố luôn quan tâm, ưu tiên nguồn lực đầu tư cho xây dựng nông thôn mới. Giai đoạn 2010-2020, tổng kinh phí Hà Nội đã huy động thực hiện xây dựng nông thôn mới đạt gần 97.000 tỷ đồng; từ năm 2021 đến 2024, tổng kinh phí huy động tiếp tục đạt hơn 86.800 tỷ đồng. Cùng với nguồn vốn đầu tư từ Nhà nước còn có sự chung sức của hàng triệu người dân góp công, góp của, hiến đất xây dựng nông thôn mới. Riêng các cấp Hội Nông dân thành phố đã vận động hội viên hiến hơn 1,37 triệu mét vuông đất, đóng góp hơn 672.000 ngày công, tham gia làm mới, sửa chữa hơn 6.100km đường nông thôn, 1.300 cầu cống, kiên cố hóa 6.300km kênh mương nội đồng phục vụ sản xuất...

Nâng cao tiêu chí nông thôn mới, gắn với tiêu chí đô thị

- Bên cạnh thành tựu, những khó khăn, thách thức Hà Nội gặp phải khi triển khai xây dựng nông thôn mới là gì, thưa ông?

- Tuy kết quả đạt được rất lớn, song nhìn lại, việc triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới tại Hà Nội vẫn còn một số hạn chế. Đó là: Hệ thống hạ tầng kinh tế kỹ thuật ở một số địa phương thiếu đồng bộ; công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch, quản lý xây dựng, đất đai, vệ sinh môi trường, thu gom, xử lý chất thải rắn, nước thải khu vực nông thôn còn hạn chế; quá trình chuyển đổi, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế của Thủ đô; thu nhập của người dân tuy cao so với mặt bằng chung nhưng vẫn chênh lệch giữa các vùng… Đây là những thách thức đòi hỏi sự kiên trì, quyết liệt chỉ đạo và triển khai thực hiện trong giai đoạn tới.

- Vậy, Hà Nội có định hướng gì để tiếp tục nâng cao chất lượng nông thôn mới trong giai đoạn tới?

- Thành phố tiếp tục tháo gỡ khó khăn để nông thôn mới đạt kết quả toàn diện, tập trung vào các nhiệm vụ chính: Nâng cao chất lượng các tiêu chí nông thôn mới, gắn với tiêu chí đô thị; tiếp tục đưa xây dựng nông thôn mới đi vào chiều sâu, bền vững, thực chất, phục vụ cuộc sống người dân. Song hành với bảo tồn, lưu giữ văn hóa các miền quê là sự hiện đại, thông minh của đô thị trong tương lai, góp phần thay đổi thực chất cuộc sống người dân nông thôn.

Với đặc thù là Thủ đô, diện tích sản xuất nông nghiệp không lớn nhưng có nhiều lợi thế về vốn, khoa học, kỹ thuật và thị trường, Hà Nội xác định phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, kinh tế tuần hoàn, kinh tế số gắn với phát triển công nghiệp chế biến nông sản, thích ứng biến đổi khí hậu, kết nối bền vững với chuỗi giá trị nông sản toàn cầu…

Cùng với đó, khai thác tiềm năng “đất trăm nghề” với khoảng 1.050 làng nghề và làng có nghề, thành phố tiếp tục triển khai “Đề án tổng thể phát triển làng nghề trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2025-2030, tầm nhìn đến năm 2050” với nhiều chính sách bảo tồn và phát triển làng nghề. Thành phố cũng đẩy mạnh xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu gắn với phát triển sản phẩm OCOP, gắn sản xuất nông nghiệp và làng nghề với khai thác tiềm năng du lịch.

- Ông kỳ vọng gì về nông thôn Hà Nội trong giai đoạn phát triển mới?

- Tôi tin rằng, nông thôn Hà Nội sớm trở thành không gian sống hiện đại, văn minh, nhưng vẫn giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống. Nơi đây không chỉ là vùng cung ứng nông sản sạch, an toàn mà còn là không gian du lịch trải nghiệm, là chỗ dựa cho phát triển đô thị. Quan trọng hơn cả, người dân nông thôn Hà Nội sẽ có cuộc sống sung túc, hạnh phúc, đóng góp vào sự phát triển chung của Thủ đô.

- Trân trọng cảm ơn ông!

Nguyễn Mai thực hiện