Giảm khí thải diesel: Giải pháp nào chi phí thấp nhưng hiệu quả?
Phóng viên TTXVN đã phỏng vấn ông Vũ An, Phó Tổng Giám đốc PVFCCo Phú Mỹ về những giải pháp có chi phí thấp nhưng hiệu quả nhằm thúc đẩy giảm khí thải động cơ diesel tại Việt Nam.
Ông Vũ An-Phó Tổng Giám đốc PVFCCo Phú Mỹ chia sẻ với phóng viên TTXVN về các giải pháp có chi phí thấp nhưng hiệu quả để giảm phát thải diesel tại Việt Nam. Ảnh: Anh Nguyễn/Bnews/vnanet.vn
Bên lề hội thảo “Giảm thiểu ô nhiễm từ phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel: Thực trạng và giải pháp tại khu vực Đông Nam Bộ” ngày 4/12, phóng viên TTXVN đã phỏng vấn ông Vũ An, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Cổ phần Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo Phú Mỹ) về những giải pháp có chi phí thấp nhưng hiệu quả nhằm thúc đẩy giảm khí thải động cơ diesel tại Việt Nam.
*Phóng viên: Theo ông giải pháp sử dụng dung dịch DEF/Adblue để khử NOx có hiệu quả như thế nào khi so sánh với các giải pháp khác như sử dụng xe điện hoặc sử dụng nhiên liệu diesel sinh học?
*Phó Tổng Giám đốc Vũ An: Với mục tiêu nhằm giảm ô nhiễm môi trường không khí, nhiều nước trên thế giới hiện đang áp dụng đồng thời nhiều giải pháp giao thông xanh khác nhau và mỗi giải pháp giữ vai trò khác biệt.
Theo đó, cùng với việc sử dụng DEF/Adblue, việc thiết kế hệ thống SCR trong xe động cơ diesel hiện là giải pháp công nghệ hiệu quả nhất để xử lý khí thải NOx- loại khí thải gây ô nhiễm không khí cục bộ, nguyên nhân của hiện tượng sương mù quang hóa và các bệnh về hô hấp. Đây cũng là giải pháp khả thi, có chi phí thấp và phù hợp cho giai đoạn hiện tại và trung hạn của Việt Nam, giúp các phương tiện đáp ứng các tiêu chuẩn quy định khí thải động cơ với mức tương đương Euro VI.
Trong khi đó, việc sử dụng nhiên liệu biodiesel giúp giảm đáng kể hàm lượng CO2 và các thành phần phát thải khác như CO, HC… vào không khí (gây hiệu ứng nhà kính).
Bên cạnh đó, việc lưu hành xe điện cũng đang là giải pháp tiên tiến trên thế giới hiện nay để giảm ô nhiễm không khí cùng với xu hướng dịch chuyển năng lượng (từ năng lượng hóa thạch sang các dạng năng lượng xanh). Tuy nhiên, trong bối cảnh Việt Nam hiện nay, xe điện vẫn phụ thuộc vào điện lưới. Vì vậy, mặc dù xe điện không phát ra khí thải tại điểm sử dụng nhưng vẫn gián tiếp thải ra CO2, NOx và các khí thải khác tại nhà máy điện sử dụng năng lượng hóa thạch. Do đó, về mặt tổng thể, việc sử dụng xe điện tại Việt Nam vào thời điểm hiện nay vẫn chưa thể phát huy hiệu quả giảm ô nhiễm không khí. Ngoài ra, chi phí đầu tư hạ tầng sạc xe điện hiện đang là rào cản lớn để có thể triển khai ngay giải pháp này.
Sản phẩm DEF Phú Mỹ xanh giúp khử khí thảo NOx. Ảnh: A.N/Bnews/vnanet.vn
*Phóng viên: Xin ông cho biết nhu cầu tiêu thụ DEF/Adblue hiện nay tại Việt Nam?
*Ông Vũ An: Dựa trên số liệu thống kê số lượng xe có sẵn hệ thống SCR (hệ thống xử lý khí thải trên động cơ diesel sử dụng dung dịch AdBlue hoặc DEF để trung hòa khí thải độc hại NOx), Việt Nam sẽ cần khoảng 40 nghìn tấn/năm nhưng trên thực tế, Việt Nam hiện nay mới chỉ tiêu thụ khoảng 10-12 nghìn tấn dung dịch DEF/Adblue/năm.
Với năng lực sản xuất DEF/Adblue của cả nước hiện đạt khoảng 70 nghìn tấn/năm, các đơn vị chưa chạy hết công suất do nhu cầu thực tế của thị trường trong nước.
Tuy nhiên, nhu cầu sử dụng DEF trong nước sẽ có xu hướng tăng trong thời gian tới để đáp ứng tiêu chuẩn khí thải theo Quyết định số 19/2024/QĐ-TTg ngày 19/11/2024. Theo quy định này, các xe ô tô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu phải đạt tiêu chuẩn khí thải Quy chuẩn Việt Nam (QCVN) mức IV và V, trong đó có quy định tỷ lệ NOx rất thấp, tương đương tiêu chuẩn Euro IV và V. Trong khi đó, các loại xe diesel từ 2017 trở đi có trang bị SCR được thiết kế sẽ không thể hoạt động bình thường nếu không sử dụng DEF/Adblue.
*Phóng viên: Thưa ông, các sản phẩm DEF/Adblue trong nước sản xuất và nhập khẩu trên thị trường đang được quản lý chất lượng như thế nào?
*Ông Vũ An: Hiện nay Việt Nam chưa có các quy định về quản lý chất lượng dung dịch DEF/Adblue. Vì vậy, các đơn vị sản xuất trong nước chủ yếu tạm thời đang áp dụng Tiêu chuẩn ISO 22241 là bộ tiêu chuẩn quốc tế quy định các yêu cầu chất lượng và độ tinh khiết cho dung dịch xử lý khí thải động cơ diesel – DEF/Adblue.
Tại PVFCCo Phú Mỹ, DEF Phú Mỹ xanh được sản xuất trực tiếp từ ure lỏng trong khi các đơn vị sản xuất khác đang sản xuất DEF/Adblue từ nguyên liệu ure rắn cấp kỹ thuật.
Tại nhà máy của PVFCCo Phú Mỹ, nguồn nguyên liệu ure lỏng được trích từ dây chuyền trước công đoạn bổ sung formaldehyde và kết tinh thành ure phân bón. Do đó, quá trình sản xuất DEF có thể kiểm soát tốt hơn lượng biuret hình thành cũng như giảm hiện tượng nhiễm các thành phần tạp chất thường xảy ra ở giai đoạn kết tinh ure. Vì vậy, theo phân tích của Tổ chức chứng nhận quốc tế SGS, sản phẩm DEF Phú Mỹ Xanh đạt mức theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 22241, giúp hệ thống SCR của xe diesel hoạt động tốt hơn, kéo dài thời gian của chu kỳ bảo trì hệ thống/thay thế bộ xúc tác.
*Phóng viên: Ngày 7/11/2025, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư 50/2025/TT-BCT quy định lộ trình phối trộn nhiên liệu sinh học với nhiên liệu truyền thống, trong đó có diesel sinh học gốc (B100). Vậy nếu việc phối trộn diesel sinh học gốc (B100) được thực hiện thì liệu có cần sản phẩm DEF/Adblue nữa không thưa ông?
*Ông Vũ An: Sản phẩm DEF không phải là phụ gia nhiên liệu và được đổ vào một bình chứa riêng biệt của xe diesel. Sản phẩm DEF cùng với hệ thống SCR giúp xử lý khí thải NOx (một chất gây ô nhiễm không khí) thành nitơ và hơi nước là các chất vô hại với môi trường.
Hiện nay xu hướng trộn diesel sinh học (biodiesel) vào diesel hóa thạch để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và tăng cường tính bền vững của nguồn nhiên liệu vận tải, cụ thể là giảm phát thải CO2, CO, HC, PM. Tuy nhiên, việc pha trộn biodiesel có tác dụng phụ là làm tăng nhẹ lượng NOx trong khí thải của động cơ xe. Vì thế, giải pháp bổ sung DEF/Adblue để loại bỏ NOx này càng cần thiết hơn nhằm đạt mức chất lượng khí thải theo quy định. Do đó, nhu cầu sử dụng DEF sẽ có xu hướng tăng khi áp dụng việc pha trộn biodiesel vào nhiên liệu diesel hóa thạch.
*Phóng viên: Theo kinh nghiệm của các nước trên thế giới, chính sách hỗ trợ sản xuất DEF/Adblue nên theo hướng nào để đảm bảo nguồn cung sản phẩm chất lượng và giá cả cạnh tranh?
*Ông Vũ An: Từ kinh nghiệm thế giới, Việt Nam có thể xem xét ban hành các chính sách đồng bộ. Thứ nhất là các quy định bắt buộc về tiêu chuẩn chất lượng dung dịch DEF/Adblue. Bên cạnh đó cần thiết lập hoặc ủy quyền cho một số phòng thí nghiệm thực hiện kiểm tra định kỳ chất lượng sản phẩm DEF/Adblue lưu thông trên thị trường. Ngoài ra, việc hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất trong nước thông qua các hợp đồng thu mua DEF/Adblue dài hạn cho các phương tiện vận tải công là rất quan trọng.
*Phóng viên: Ông nhìn nhận như thế nào về hành lang pháp lý hiện hành cho việc giảm khí thải phương tiện giao thông và đâu là các giải pháp cần bổ sung để thúc đẩy việc giảm phát thải nói chung và khí NOx của động cơ Diesel?
*Ông Vũ An: Đến nay, hành lang pháp lý của Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể, đặc biệt trong việc kiểm soát phát thải từ phương tiện giao thông: Thủ tướng đã ban hành Quyết định số 19/2024/QĐ-TTg ngày 19/11/2024, hiệu lực từ 1/1/2025 quy định về lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp tại Việt Nam. Mới đây Phó thủ tướng Trần Hồng Hà vừa ký Quyết định số 43/2025/QĐ-TTg quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe ô tô tham gia giao thông đường bộ, sẽ có hiệu lực thi hành từ 1/3/2026. Nhà nước cũng đã áp dụng quy định về kiểm tra định kỳ khí thải đối với xe ô tô đang lưu hành; ban hành các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nhiên liệu để tương thích với tiêu chuẩn khí thải mới.
Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại các khoảng trống cần được xử lý. Cụ thể, mức tiêu chuẩn khí thải mà Việt Nam đang áp dụng (mức V cho xe sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu mới và mức IV cho xe nhập khẩu đã qua sử dụng) vẫn còn thấp hơn so với nhiều nước trong khu vực và quốc tế (thường đang tiến tới hoặc đã áp dụng mức Euro VI hoặc tương đương). Bên cạnh đó, Việt Nam cũng chưa có các quy định về kiểm soát chất lượng dung dịch xử lý NOx và các chế tài cho việc sản xuất, kinh doanh sản phẩm kém chất lượng hay các hành vi vô hiệu hóa hệ thống SCR.
Vì vậy, để thúc đẩy việc giảm phát thải nói chung và khí NOx của động cơ diesel nói riêng, việc sớm ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) về chất lượng DEF/Adblue cũng như có các chế tài xử phạt nặng đối với việc bán DEF/Adblue kém chất lượng là cần thiết. Bên cạnh đó, cần bổ sung quy định và công cụ kiểm tra trong quá trình đăng kiểm nhằm phát hiện các hành vi vô hiệu hóa hệ thống SCR, và ban hành các chế tài xử phạt nghiêm khắc đối với các hành vi này. Ngoài ra, việc hỗ trợ triển khai các chương trình retrofit (lắp thêm hệ thống SCR) có kiểm duyệt, hoặc khuyến khích loại bỏ xe cũ hoặc hỗ trợ chuyển đổi sang phương tiện có mức phát thải thấp hơn, cũng là giải pháp hiệu quả để giảm phát thải động cơ diesel.
*Phóng viên: Xin cảm ơn ông!
