Giảm nghèo bền vững ở Hà Tĩnh Bài cuối: Một hành trình thực chất

Từ dữ liệu đến hành động

Tại xã Phú Gia (huyện Hương Khê), ông Phan Văn Tuệ - một hộ thuộc diện khó khăn vừa hoàn thành căn nhà mới xây sau nhiều năm sống trong nhà tạm. Nhờ nguồn hỗ trợ từ Quỹ “Vì người nghèo” và sự giúp sức của cộng đồng, gia đình ông đã có nơi ở ổn định, yên tâm phát triển kinh tế.

Những chuyển biến tương tự cũng đang diễn ra trên khắp địa bàn Hà Tĩnh. Từ cấp xã đến thôn xóm, đội ngũ cán bộ địa phương không chỉ bám sát địa bàn mà còn chủ động ứng dụng hệ thống dữ liệu được cập nhật thường xuyên để thiết kế chính sách phù hợp với từng hoàn cảnh. Không còn cách làm cào bằng, hỗ trợ “phát tay”, các địa phương hiện đã tiếp cận từng hộ dân với thông tin cụ thể: người cần học nghề, người cần vốn sản xuất, người cần hỗ trợ nhà ở.

Tính đến cuối năm 2024, Hà Tĩnh đã hoàn thành số hóa 100% dữ liệu về hộ nghèo, hộ cận nghèo và đối tượng bảo trợ xã hội. Hệ thống phần mềm an sinh xã hội vận hành đồng bộ từ cấp tỉnh đến xã, cho phép cán bộ tra cứu nhanh lịch sử hỗ trợ, nguyên nhân nghèo, nhu cầu lao động, kỹ năng sản xuất… Nhờ đó, các chương trình được triển khai có trọng tâm, tránh trùng lặp và nâng cao hiệu quả đầu tư.

Người dân Hà Tĩnh phát triển sinh kế, giảm nghèo bền vững. Ảnh: H.Phong

Từ nền tảng dữ liệu ấy, mỗi địa phương xác lập định hướng riêng: Cẩm Xuyên tập trung chăn nuôi quy mô hộ; Hương Khê phát triển nuôi ong rừng; Hương Sơn triển khai tổ vay vốn gắn với mô hình chuyển đổi cây trồng… Các mô hình đều có hồ sơ theo dõi đầy đủ, làm cơ sở đánh giá hiệu quả và xem xét nhân rộng.

Cùng với phát triển sinh kế, tỉnh còn đầu tư hạ tầng thiết yếu cho các vùng khó khăn: giao thông, nước sạch, trạm y tế, trường học bán trú… Các công trình này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng sống mà còn thu hẹp dần khoảng cách giữa các khu vực.

Về mặt chính sách, Hà Tĩnh đã tích hợp linh hoạt ba nhóm hỗ trợ: trực tiếp (nhà ở, BHYT, điện nước), sinh kế (vốn, học nghề, mô hình sản xuất), và tiếp cận (dịch vụ công, giáo dục nghề, khuyến nông). Sự lồng ghép này giúp hạn chế chồng chéo, tạo nên mạng lưới hỗ trợ toàn diện, liên thông từ tỉnh đến cơ sở.

Linh hoạt để bền vững

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, Hà Tĩnh vẫn đang đối mặt với không ít thách thức: sự chênh lệch giữa miền núi và đồng bằng, nguy cơ tái nghèo sau thiên tai, và áp lực từ biến đổi khí hậu. Nhiều hộ sau khi thoát nghèo vẫn gặp khó khăn do thiếu kỹ năng nghề, không có đầu ra ổn định cho sản phẩm hoặc hạn chế tiếp cận tín dụng.

Trước thực tế đó, tỉnh đã xác định rõ: giảm nghèo không thể là nhiệm vụ riêng lẻ của một ngành hay một cấp, mà phải có sự tham gia của toàn bộ hệ thống chính trị. Từ cơ quan chính quyền đến tổ chức đoàn thể, từ ngân hàng chính sách đến cộng đồng dân cư - tất cả cùng tham gia vào chuỗi hỗ trợ, giám sát và triển khai.

Một chuyển biến đáng chú ý là thay đổi cách tiếp cận từng hộ nghèo. Thay vì triển khai hỗ trợ đồng loạt, nhiều địa phương đã phân loại cụ thể: có hộ thiếu đất sản xuất, có hộ thiếu kiến thức, có hộ cần khơi dậy lại động lực… Việc xác định đúng nguyên nhân giúp chính sách “trúng” hơn, tránh lãng phí nguồn lực.

Bên cạnh đó, Hà Tĩnh chú trọng xây dựng mô hình hỗ trợ sinh kế có tính bền vững. Các mô hình không chỉ dừng ở việc cấp vốn, mà còn gắn với đào tạo kỹ thuật và hỗ trợ kết nối thị trường. Nhiều địa phương đã hình thành các chuỗi giá trị khép kín từ vốn đến sản xuất, từ kỹ thuật đến tiêu thụ... giúp người dân yên tâm mở rộng quy mô, nâng cao thu nhập.

Một hướng đi có tính nền tảng là chuyển từ “hỗ trợ theo chương trình” sang “hỗ trợ theo hộ gia đình”. Mỗi hộ được tiếp cận đa chiều, với gói hỗ trợ phù hợp về nhà ở, sinh kế, y tế, giáo dục... Theo đánh giá từ cơ sở, cách tiếp cận này không chỉ tạo điều kiện cho người dân thoát nghèo, mà còn thúc đẩy khả năng tự chủ và nâng cao năng lực tiếp cận dịch vụ xã hội.

Cùng với đó, tỉnh tích cực vận động xã hội hóa nguồn lực. Tại Hội nghị tổng kết Quỹ “Vì người nghèo” năm 2024, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh Trần Nhật Tân nhấn mạnh: tỉnh sẽ tiếp tục huy động các nguồn lực xã hội, ưu tiên xóa nhà tạm, nhà dột nát và nhân rộng các mô hình sinh kế cộng đồng, hướng tới mục tiêu giảm nghèo bền vững gắn với xây dựng nông thôn mới.

Hiện nay, Hà Tĩnh đang từng bước xây dựng hệ sinh thái giảm nghèo gắn với phát triển con người, trong đó người dân là trung tâm, dữ liệu là công cụ, và sự đồng hành của chính quyền là nền tảng. Đây không chỉ là hành trình cải thiện thu nhập, mà là quá trình kiến tạo cơ hội, khơi dậy nội lực và nâng cao chất lượng sống… Phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp về các chương trình mục tiêu quốc gia, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Võ Trọng Hải nhấn mạnh: việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có giảm nghèo bền vững là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, xuyên suốt. Cần phát huy vai trò nòng cốt của hệ thống chính trị cơ sở và vai trò chủ thể của người dân.

Có thể nói, quan điểm này cho thấy rõ định hướng của tỉnh: lấy người dân làm trung tâm, dựa vào nội lực cộng đồng và sự đồng hành của chính quyền các cấp để tạo chuyển biến thực chất, lâu dài trong công tác giảm nghèo.

Giảm nghèo không còn là chương trình hành chính đơn lẻ, mà từng bước trở thành một cấu phần chiến lược trong phát triển bền vững. Ở Hà Tĩnh, hành trình đó đã và đang đi vào chiều sâu, với một quyết tâm chính trị rõ ràng: “Không để ai bị bỏ lại phía sau”.

Diệp Anh