Giảm phát thải carbon - hướng đi bền vững cho nông nghiệp xanh

Phát triển công nghiệp xanh tập trung vào 2 mục tiêu chính là hạn chế phát thải khí CO2, hóa chất độc hại từ các khu công nghiệp, khu chế xuất ra ngoài môi trường.

Thách thức về phát thải khí nhà kính

Theo thống kê, phân bón tổng hợp, đặc biệt là các loại chứa khí nitơ oxit (N2O), chiếm 24,3% tổng lượng khí thải từ sản xuất mía đường. Ngoài ra, phương thức đốt đồng sau thu hoạch để dọn ruộng vẫn phổ biến, gây phát thải CO2 lớn, làm ô nhiễm không khí và suy giảm chất lượng đất. Trước thực trạng đó, việc chuyển đổi sang mô hình canh tác bền vững, giảm phát thải carbon trở thành một xu hướng tất yếu, đồng thời phù hợp với cam kết của Chính phủ Việt Nam về phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Trong bối cảnh đó, dự án giảm phát thải carbon vùng nguyên liệu mía Lam Sơn đã ra đời với mục tiêu cắt giảm khí thải, cải tạo đất và hướng tới sản xuất mía đường thân thiện với môi trường. Đây là một trong những dự án tiên phong trong lĩnh vực nông nghiệp bền vững tại Việt Nam, được kỳ vọng sẽ tạo ra tín chỉ carbon đầu tiên trong ngành mía đường nước ta.

Hướng đến sản xuất bền vững

Dự án được triển khai tại tỉnh Thanh Hóa với diện tích 500ha trong 2 năm đầu, sau đó mở rộng lên 8.000ha từ năm thứ ba. Mục tiêu chính là giảm phát thải N2O, tăng hàm lượng carbon hữu cơ trong đất (SOC) thông qua các biện pháp canh tác cải tiến. Dự án được đăng ký theo tiêu chuẩn VM0042 của Verra - một hệ thống chứng nhận tín chỉ carbon quốc tế, lần đầu tiên được áp dụng tại Việt Nam trong lĩnh vực quản lý đất nông nghiệp bền vững. Thành công của dự án sẽ mở ra hướng đi mới cho ngành mía đường Thanh Hóa trong việc tiếp cận thị trường tín chỉ carbon, vừa giúp bảo vệ môi trường, gia tăng giá trị kinh tế cho nông dân và doanh nghiệp. Dự án là kết quả hợp tác của nhiều đơn vị gồm: Nhà đầu tư Idemitsu Kosan - một tập đoàn Nhật Bản có kinh nghiệm trong lĩnh vực năng lượng và phát triển bền vững. Đơn vị quản lý dự án Công ty CP Nông nghiệp Sài Gòn (Sagri) - chịu trách nhiệm báo cáo và đăng ký với Verra. Đơn vị triển khai Công ty CP Mía đường Lam Sơn (Lasuco) - trực tiếp thực hiện các hoạt động canh tác tại vùng nguyên liệu Thanh Hóa. Sự phối hợp của các bên đảm bảo tính minh bạch, khoa học và hiệu quả của dự án, giúp quá trình đăng ký tín chỉ carbon đạt tiêu chuẩn quốc tế.

Ứng dụng công nghệ cao vào canh tác

Để đạt được mục tiêu giảm phát thải GHG, dự án tập trung vào các giải pháp chính: Giảm sử dụng phân bón hóa học, thay thế bằng các loại phân hữu cơ như phân chuồng, phân trộn từ bùn lọc và tro lò hơi của nhà máy đường. Cải thiện độ pH đất, nâng cao khả năng giữ ẩm và dinh dưỡng, giúp cây mía phát triển khỏe mạnh, giảm phụ thuộc vào hóa chất nông nghiệp.

Sử dụng công nghệ vệ tinh để theo dõi mùa vụ và phân tích chất lượng đất, giúp tối ưu hóa việc bón phân và tưới tiêu. Áp dụng phương pháp canh tác tiên tiến như không đốt đồng mía, giữ lại tàn dư thực vật để che phủ đất, tăng hàm lượng hữu cơ tự nhiên. Thay vì đốt gốc mía sau thu hoạch, dự án khuyến khích sử dụng máy băm nhỏ để tái tạo lớp mùn, vừa giảm phát thải CO2 vừa cải thiện cấu trúc đất. Hướng dẫn nông dân áp dụng kỹ thuật canh tác bền vững, nâng cao nhận thức về tác động của phương thức canh tác đến môi trường.

Dự án được triển khai theo lộ trình: Giai đoạn 1 (2023-2024): Giới thiệu, khảo sát và thu thập dữ liệu lịch sử. Giai đoạn 2 (2024-2025): Hoàn thiện hợp đồng, thiết kế chi tiết dự án. Giai đoạn 3 (2025-2026): Triển khai đào tạo nông dân, thực hiện canh tác thử nghiệm, thu thập dữ liệu và đánh giá tác động. Giai đoạn 4 (2027 trở đi): Mở rộng ra toàn diện tích sản xuất, tiến hành đăng ký và chứng nhận tín chỉ carbon.

Dự án không chỉ hướng đến mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính mà còn đem lại nhiều lợi ích thiết thực: Giảm lượng khí thải CO2 và N2O trong sản xuất mía đường, góp phần bảo vệ môi trường. Cải thiện độ màu mỡ của đất, tăng năng suất và chất lượng cây trồng. Nâng cao thu nhập cho người nông dân, nhờ tiết kiệm chi phí phân bón và tiếp cận thị trường tín chỉ carbon. Xây dựng mô hình nông nghiệp bền vững, phù hợp với định hướng phát triển của đất nước và xu thế toàn cầu.

Xây dựng nền nông nghiệp xanh và bền vững

Dự án giảm phát thải carbon vùng nguyên liệu mía Lam Sơn là một bước tiến quan trọng trong việc đưa ngành mía đường Thanh Hóa phát triển theo hướng thân thiện với môi trường. Thành công của dự án không chỉ góp phần thực hiện cam kết giảm phát thải quốc gia, mà còn tạo ra tiền đề để các ngành nông nghiệp khác áp dụng mô hình tương tự. Việc chứng nhận và đăng ký dự án theo tiêu chuẩn VM0042 của Verra sẽ giúp Lasuco tham gia vào thị trường tín chỉ carbon quốc tế, mở ra cơ hội phát triển bền vững và mang lại lợi ích lâu dài cho doanh nghiệp và nông dân.

Với những tác động tích cực về môi trường và kinh tế, dự án này không chỉ là một mô hình thí điểm, mà còn là lời khẳng định rằng, nền nông nghiệp Việt Nam nói chung nông nghiệp Thanh Hóa nói riêng hoàn toàn có thể phát triển theo hướng xanh, sạch, hiệu quả và bền vững.

Bài và ảnh: Ngọc Lan