Giáo dục cần được chú trọng vào ba trụ cột đổi mới

Ảnh minh họa: Trọng Nhân

Tập trung vào 4 vấn đề đối với giáo dục

Ngày 5/12, hơn 500 đại biểu đến từ Bộ GD&ĐT, các sở GD&ĐT, các tổ chức quốc tế, chuyên gia nghiên cứu, cán bộ trường học, giảng viên, giáo viên trong cả nước đã tham dự Hội thảo Khoa học Giáo dục 2025 với chủ đề “Giáo dục trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.

Hội thảo do Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam phối hợp tổ chức cùng Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) và Hội đồng Anh (British Council).

Phát biểu khai mạc, GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam - nhấn mạnh, trong kỷ nguyên vươn mình của đất nước, giáo dục Việt Nam đang đứng trước yêu cầu đổi mới nhằm hướng đến nền giáo dục chất lượng, công bằng, nhân văn, hiện đại và hội nhập quốc tế.

Theo đó, Giáo dục cần được tiếp cận theo mục tiêu mới, trong đó chú trọng đổi mới theo ba trụ cột chiến lược: đổi mới quản trị, đổi mới chương trình và đẩy mạnh hội nhập quốc tế.

GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam phát biểu khai mạc

GS.TS Lê Anh Vinh trao đổi, chúng ta cần hệ thống quản trị hiện đại, minh bạch, linh hoạt và hiệu quả. Các chương trình giáo dục mở, dựa trên năng lực và nuôi dưỡng tư duy sáng tạo của người học; tinh thần hội nhập chủ động để tiếp thu tinh hoa quốc tế và nâng cao năng lực cạnh tranh của nguồn nhân lực.

“Đổi mới cần triển khai nhất quán, kiên trì và hiệu quả, hướng đến giáo dục trở thành động lực then chốt đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững và hội nhập với thế giới” – GS.TS Lê Anh Vinh nói.

Trong bối cảnh phát triển mới của đất nước, Viện trưởng Viện khoa học Giáo dục Việt Nam gợi mở, cần tập trung 4 vấn đề đối với giáo dục:

Thứ nhất, theo xu hướng toàn cầu nhưng phải trong bối cảnh Việt Nam (đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai, đưa trí tuệ nhân tạo vào trường học, tạo ra thế hệ học sinh toàn cầu nhưng phải có bản lĩnh và bản sắc văn hóa Việt);

Thứ hai, tiếp cận hệ thống đối với giáo dục nhưng lấy con người làm trung tâm (làm sao để việc dạy và học được xoay quanh việc phát triển mỗi học sinh);

Thứ ba, giáo dục nền tảng để hướng đến tương lai (phát triển con người của thế hệ trẻ);

Thứ tư, chuyển hóa thách thức thành cơ hội để phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế tham dự hội thảo.

Nhận diện thách thức để đổi mới

Chia sẻ tại hội thảo, bà Tara O’Connell - Trưởng Chương trình Giáo dục của UNICEF tại Việt Nam - nhấn mạnh, Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo nêu rõ tầm nhìn về giáo dục với những chính sách đột phá, gắn kết giáo dục với khát vọng hiện đại hóa và hội nhập toàn cầu sâu rộng của đất nước.

Để đạt được khát vọng đó, bà Tara O’Connell cho rằng, trước hết hệ thống giáo dục cần trang bị cho người học kiến thức số, bao gồm cách tự bảo vệ mình trực tuyến, và khả năng khai thác công nghệ không chỉ để có kiến thức mà còn để phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề, sáng tạo và đổi mới. Bên cạnh đó là kỹ năng xanh đối với một nền kinh tế xanh khi Việt Nam định hướng tăng trưởng bền vững.

Các chương trình giảng dạy phải trao quyền cho trẻ em để họ trở thành các tác nhân của sự thay đổi, đào tạo kỹ năng về hợp tác, khả năng thích ứng, kỹ năng giao tiếp. Đó là những kỹ năng mà các nhà tuyển dụng đang tìm kiếm và năng lực cho phép người trẻ vượt qua sự không chắc chắn để thành công trong bất kỳ lĩnh vực nào. Những kỹ năng này sẽ đảm bảo giáo dục chuyển thành việc làm và sinh kế có ý nghĩa.

Bà Tara O’Connell - Trưởng Chương trình Giáo dục của UNICEF tại Việt Nam chia sẻ tại hội thảo.

Theo bà Tara O’Connell, ngành giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sáng tạo, khả năng kỹ thuật số và các giá trị bền vững. Chúng ta có thể chuẩn bị cho một thế hệ sẵn sàng dẫn dắt Việt Nam hướng đến một tương lai kỹ thuật số xanh hơn và thịnh vượng hơn.

Đại diện UNICEF cũng khẳng định tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam để thúc đẩy chuyển đổi số và giáo dục xanh trong ngành giáo dục, hướng tới mục tiêu bảo đảm mọi trẻ em Việt Nam – dù ở bất kỳ vùng miền, hoàn cảnh, giới tính hay khả năng nào – đều có cơ hội tiếp cận nền giáo dục công bằng, hiện đại và sẵn sàng cho tương lai.

Trao đổi tại hội thảo, TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến - Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam - cho biết, “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt trong các Nghị quyết 57 đến 71 của Bộ Chính trị là đổi mới mang tính đột phá, chuyển từ thể chế nặng về quản lý sang thể chế kiến tạo phát triển.

Các nghị quyết về đổi mới giáo dục đã đưa ra tư tưởng rất quan trọng là không nên áp đặt những chuẩn mực cũ vào một nền giáo dục hiện đại. Phải chuyển từ cải cách mang tính sửa đổi sang đột phá phát triển.

Theo ông, bước chuyển rất quan trọng là từ quản trị truyền thống sang quản trị linh hoạt trong giáo dục. Nhà trường, nhà giáo và người học phải vận dụng tư duy quản trị linh hoạt để đổi mới công tác quản trị, dạy và học, đảm bảo việc dạy học luôn kịp thời với xu thế.

TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến trao đổi tại hội thảo.

Tuy nhiên, TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến cho rằng, có một loạt thách thức cần nhận thức rất rõ nhằm đổi mới.

Thứ nhất là tính bảo thủ của giáo dục. Cả nhà giáo lẫn nhà quản lý giáo dục ở cả cấp hệ thống và cấp trường còn đang ngần ngại trong việc áp dụng quản trị linh hoạt bởi đã quen với quản trị truyền thống vì dễ hơn, ổn định hơn và đòi hỏi ít sự thay đổi hơn.

Thứ hai, trong giáo dục cũng cần những chi phí bổ sung mà không phải lúc nào các trường cũng có: Chi phí bồi dưỡng năng lực mới, chi phí về nguồn nhân lực mới và cả chi phí về thời gian cần thiết cho sự chuyển đổi. Tất cả các chi phí đó không dễ có và khắc phục.

Thứ ba, để áp dụng quản trị linh hoạt giáo dục phải dựa trên công nghệ số. “Cơ bản nhất phải dựa trên hạ tầng số phát triển; các dữ liệu số đầy đủ và kết nối với nhau; điều kiện, năng lực số của nhà giáo để có thể phát huy được tất cả các thế mạnh. Đây là những thách thức rất lớn với Việt Nam.

Theo đó, chương trình giáo dục phải sẵn sàng đáp ứng sự thay đổi và coi sự thay đổi là không tránh khỏi, thậm chí là lợi thế cạnh tranh. Ngành giáo dục cần tạo điều kiện cho các nhà trường, nhà giáo tiếp cận với tư duy quản trị linh hoạt để có thể tham gia tích cực vào việc đổi mới chương trình giáo dục ở mọi cấp học.

Tại hai phiên toàn thể buổi sáng 5/12, các đại biểu thảo luận về giáo dục trong bối cảnh mới. Buổi chiều cùng ngày, các đại biểu tiếp tục thảo luận về các chủ đề quản lý và quản trị giáo dục, phát triển giáo dục mầm non, phổ thông trong trong bối cảnh mới; vấn đề đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học, vấn đề học tập suốt đời và phát triển chuyên môn cho đội ngũ nhà giáo.

Toàn cảnh hội thảo.

Minh Phong

Ảnh: Trần Hiệp.