Giáo dục Lào Cai vững bước phát triển

Lào Cai tỉnh vùng cao, biên giới với phần đa là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Địa hình núi cao, dân cư không tập trung gây nhiều trở ngại trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, trong đó có giáo dục. Tuy nhiên, với tinh thần khắc phục mọi khó khăn, những năm qua cùng với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, sự nỗ lực của các cấp, các ngành, các nhà trường, giáo dục Lào Cai có nhiều khởi sắc.

Ngay sau khi được giải phóng (tỉnh Lào Cai cũ tháng 11/1950, tỉnh Yên Bái cũ tháng 10/1952), tỷ lệ dân số mù chữ trên địa bàn lên tới 95%. Tại các địa phương, số người biết chữ đếm trên đầu ngón tay. Trong chiến lược phát triển, tỉnh xác định nhiệm vụ trọng tâm trong lĩnh vực giáo dục là tiếp tục phát triển bình dân học vụ và tiểu học vụ, nỗ lực cải tạo tư tưởng cho cán bộ giáo dục. Đặc biệt, vào năm 1958, nhân dịp lên thăm tỉnh, Bác Hồ đã huấn thị cán bộ, đảng viên và Nhân dân các dân tộc của tỉnh: “Phải lấy việc giáo dục làm đầu… Dân hiểu, dân làm thì việc nhỏ đến đâu cũng làm được”.

Lời dạy của Người tiếp thêm sức mạnh, động lực để vùng biên viễn Lào Cai thi đua “diệt giặc dốt”. Từ vùng thấp đến vùng cao của tỉnh, phong trào “Bình dân học vụ” diễn ra sôi nổi, rộng khắp. Ty Bình dân học vụ cử cán bộ trực tiếp đến các huyện, xã “cầm tay chỉ việc” để phát triển phong trào.

Hàng trăm lớp học được mở ra phục vụ mọi tầng lớp, lứa tuổi theo học chữ Quốc ngữ. Những lớp học nhà tranh, vách nứa sáng đèn học tập. Người biết chữ dạy người chưa biết, người biết nhiều dạy người biết ít với quyết tâm: “Đi học bình dân học vụ là yêu nước! Dạy học bình dân học vụ là yêu nước!”, “Chống mù chữ cũng như chống giặc ngoại xâm”…

Sau ngày đất nước thống nhất, công tác xóa mù chữ được Lào Cai đặc biệt quan tâm. Tùy theo điều kiện cụ thể, nhiều địa phương còn thực hiện song ngữ (dùng tiếng phổ thông và tiếng mẹ đẻ) để xóa nạn mù chữ. Tiêu biểu như đồng bào Mông ở xã Bản Phố, huyện Bắc Hà (nay là xã Bản Phố) có phong trào xóa nạn mù chữ bằng tiếng Mông.

Năm 1962, Bác viết một bài báo với tựa đề: “Một thắng lợi mới” đăng trên báo Nhân Dân số 3149, ngày 18/11/1962 khen ngợi phong trào học tiếng Mông của xã Bản Phố. Cũng vào năm đó, với những thành tích xuất sắc trong phong trào xóa nạn mù chữ bằng tiếng Mông, xã Bản Phố vinh dự được Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Ba.

Cùng với đó, công tác giáo dục, đào tạo được đẩy mạnh. Giai đoạn những năm kháng chiến chống Mỹ, Lào Cai có nhiều tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, xuất sắc. Nhiều tập thể trường tiên tiến chống Mỹ, cứu nước. Nhiều tổ giáo viên được Chính phủ công nhận Tổ lao động xã hội chủ nghĩa.

Gắn bó với giáo dục Lào Cai từ những năm 60 của thế kỷ trước, Nhà giáo Ưu tú Cao Văn Tư - nguyên Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh hiểu hơn ai hết những bước đi của giáo dục, đào tạo tỉnh nhà, chia sẻ: Sau khi tái lập tỉnh, giáo dục Lào Cai đứng trước rất nhiều khó khăn, nhiều xã “trắng” về giáo dục, tức là không duy trì được trường, lớp. Cơ sở vật chất trường lớp học thiếu thốn, chủ yếu là nhà tranh, vách đất, vách nứa, bàn ghế ghép từ cây nứa, cây vầu. Đội ngũ giáo viên suy giảm về số lượng, do trong những năm 80 có nhiều giáo viên bỏ việc, chuyển vùng, không theo nghề.

Dù vậy, khắc phục mọi khó khăn, cùng với sự phối hợp, vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ tỉnh tới cơ sở, ngành giáo dục tỉnh đã thực hiện ngay việc phát triển trường, lớp ở tất cả bậc học, tăng nhanh tỷ lệ huy động trẻ trong độ tuổi ra lớp và duy trì tỷ lệ chuyên cần.

Đến năm 1995 không còn xã “trắng” về giáo dục. Các trường công lập (cấp 2, cấp 3) được mở đến trung tâm các huyện, xã, tạo điều kiện cho con em đồng bào các dân tộc được đến trường học tập. Chương trình bổ túc văn hóa, xóa mù chữ, nâng cao trình độ cho người lao động được quan tâm thực hiện. Chất lượng các ngành học, cấp học tiếp tục được quan tâm thực hiện theo hướng toàn diện hơn.

Những năm trở lại đây, giáo dục Lào Cai ngày càng khởi sắc. Cơ sở vật chất trường, lớp được đầu tư theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, đảm bảo cơ hội tiếp cận giáo dục bình đẳng cho tất cả học sinh. Cùng với các chính sách của Đảng, Chính phủ, tỉnh cũng ban hành nhiều cơ chế, chính sách phát triển sự nghiệp giáo dục.

Sự quan tâm đó trở thành động lực giúp thầy và trò Lào Cai thêm phấn đấu, đạt thành tích cao qua từng năm. Tỉnh đã đạt chuẩn phổ cập tiểu học và chống mù chữ tháng 5/2000, đạt chuẩn phổ cập tiểu học đúng độ tuổi năm 2005, đạt phổ cập THCS năm 2007. Năm 2013, Lào Cai nằm trong nhóm 7 tỉnh đầu tiên của cả nước đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi...

Hằng năm, có hàng trăm lượt học sinh các cấp tham dự các kỳ thi, cuộc thi học sinh giỏi quốc gia, khu vực, đạt thành tích cao.

Ngành giáo dục tỉnh chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ.

Năm học 2024 - 2025, tỉnh đã hoàn thành triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở tất cả khối lớp và thu được nhiều kết quả đáng khích lệ. Số lượng học sinh THPT dự thi học sinh giỏi cấp quốc gia cao nhất trong các năm (194 em dự thi đạt 128 giải, tăng 25 giải so với năm học trước). Lần đầu tiên tỉnh có học sinh dự thi và đạt Huy chương Đồng tại Cuộc thi Olympic Tin học châu Á - Thái Bình Dương…

Năm học 2025 - 2026 là năm đầu tiên cả nước thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, năm đầu tiên thực hiện nghị quyết đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025 - 2030, cũng là năm đầu tiên Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lào Cai (mới) chính thức đi vào hoạt động sau hợp nhất.

80 năm kể từ ngày Cách mạng Tháng Tám thành công, giáo dục Lào Cai đã đạt nhiều thành tựu đáng tự hào. Thực hiện chỉ đạo của tỉnh, ngành sẽ tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, toàn diện để không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện và mũi nhọn, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển tỉnh theo hướng bền vững, hài hòa, bản sắc, hạnh phúc.

Trình bày: Khánh Ly

Tô Dung