Giao thông vươn xa - Hà Giang bứt phá - Kỳ I: 'Chìa khóa' mở lối phát triển
Những công trình giao thông trọng điểm quốc gia, trọng điểm của tỉnh, huyện và nông thôn lần lượt được khởi công đầu tư xây dựng trên khắp các địa phương, trở thành những “đại công trường” làm đường ở Hà Giang trong gần 5 năm qua khẳng định sự quyết liệt, quyết tâm của toàn Đảng bộ và hệ thống chính trị các cấp ở miền biên viễn cực Bắc Tổ quốc trong việc đưa đột phá chiến lược về xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 – 2025 vào cuộc sống. Mỗi con đường được đầu tư mới, nâng cấp, mở rộng đã và đang tháo gỡ rào cản, tạo động lực cho nền kinh tế từng địa phương, từng vùng và cả tỉnh, từng bước đưa Hà Giang phát triển bền vững trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Kỳ I: “Chìa khóa” mở lối phát triển
Cao tốc Tuyên Quang – Hà Giang được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nằm trong Quy hoạch mạng lưới giao thông đường bộ, giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Giai đoạn 1 của Dự án đã được khởi công xây dựng năm 2023, đây được xem như “chìa khóa” cho sự phát triển KT - XH của Hà Giang, hướng tới mục tiêu trở thành tỉnh có KT – XH phát triển khá trong khu vực trung du và miền núi phía Bắc vào năm 2030; trở thành tỉnh có KT – XH trung bình khá của cả nước vào năm 2045.
Tuyến cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang đang được tập trung đẩy nhanh tiến độ.
Nhu cầu cấp bách, ý nghĩa chiến lược
Là tỉnh miền núi, biên giới với nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển nông, lâm nghiệp, du lịch, dịch vụ... Đặc biệ,t tỉnh có đường biên giới tiếp giáp với Trung Quốc dài hơn 277 km, nhiều cửa khẩu, lối mở thông quan hàng hóa, trong đó Cửa khẩu Quốc tế Thanh Thủy kết nối trực tiếp với Cửa khẩu Quốc tế Thiên Bảo của Trung Quốc - một trong những cặp cửa khẩu quan trọng, vừa là nơi giao thương hàng hóa, văn hóa, chính trị, vừa đảm bảo QP - AN. Tuy nhiên, nền kinh tế của tỉnh chưa phát triển tương xứng với tiềm năng, lợi thế; việc kêu gọi, thu hút các doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước đến đầu tư tại rất hạn chế.
Hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông kết nối Hà Giang với Tuyên Quang và các trung tâm KT – XH của vùng, cũng như Thủ đô Hà Nội hiện nay chủ yếu bằng đường bộ cấp thấp, không có đường sắt và đường hàng không. Hiện trục giao thông chính kết nối Hà Giang qua Tuyên Quang về Thủ đô Hà Nội phụ thuộc hoàn toàn vào Quốc lộ 2, chiều dài hơn 300 km, thời gian di chuyển trên 6 giờ. Đây là tuyến giao thông huyết mạch, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong phát triển KT - XH hội gắn với đảm bảo QP - AN biên giới. Với đặc điểm địa hình miền núi, bán kính đường cong nhỏ, nhiều đoạn đi qua khu vực đông dân cư, tầm nhìn hạn chế, tiềm ẩn nhiều nguy cơ ùn tắc và mất an toàn giao thông, đặc biệt thường xuyên xảy ra sạt lở đất mái taluy nền đường vào mùa mưa, bão. Sau nhiều năm khai thác, sử dụng, trong tương lai gần tuyến Quốc lộ 2 sẽ không đáp ứng được đầy đủ nhu cầu vận tải, một số đoạn tuyến đã mãn tải...
Cùng với đó, các tuyến giao thông quan trọng, kết nối vùng chưa được đầu tư phù hợp, thiếu đồng bộ, chủ yếu là các tuyến đường cấp V miền núi... nên Hà Giang chưa có sự phát triển đột phá về kinh tế; chưa thu hút được các nhà đầu tư lớn; chưa khai thác hết được tiềm năng, thế mạnh; nhiều chỉ tiêu phát triển ở mức thấp so với các tỉnh trong vùng và cả nước; nguồn thu ngân sách thấp, chủ yếu nhận trợ cấp từ T.Ư...
Vì vậy, việc đầu tư cao tốc Tuyên Quang – Hà Giang kết nối hệ thống đường cao tốc quốc gia hiện có trong khu vực trung du là nhu cầu cấp bách, có ý nghĩa chiến lược. Tuyến đường hình thành trục đường kết nối nhanh, thuận tiện từ Hà Giang đi Tuyên Quang vào cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ và cao tốc Nội Bài - Lào Cai. Qua đó, tăng kết nối liên vùng, tạo động lực phát triển KT – XH phát triển 2 tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang.
Sau nhiều mong mỏi của cán bộ, Nhân dân tỉnh Hà Giang, giữa năm 2022, Thủ tướng Chính phủ có Thông báo số 681 đưa Cao tốc Tuyên Quang – Hà Giang vào triển khai đầu tư ngay trong giai đoạn đầu tư công trung hạn 2021 – 2025 và bố trí 3.584 tỷ đồng vốn triển khai thực hiện, trong đó tỉnh Hà Giang 1.154 tỷ đồng, tỉnh Tuyên Quang 2.430 tỷ đồng. Ngày 28.5.2023, sau gần 1 năm thực hiện các thủ tục đầu tư, dưới sự chứng kiến của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và niềm vui, xúc động của Nhân dân Hà Giang, Dự án Cao tốc Tuyên Quang – Hà Giang, giai đoạn 1 (đoạn qua tỉnh Hà Giang) chính thức khởi công.
Thi công cầu trên tuyến cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang.
Tại lễ khởi công dự án, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định: Đây là dự án có ý nghĩa rất quan trọng cho sự phát triển KT - XH, QP - AN, góp phần hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông khu vực miền núi phía Bắc nói chung, hai tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang nói riêng; góp phần giải quyết một trong những “điểm nghẽn” lớn của Hà Giang, đó là hạ tầng giao thông. Giao thông càng thuận lợi, Hà Giang càng phát huy tốt hơn tiềm năng, lợi thế của mình, có nhiều cơ hội, điều kiện hơn để phát triển nhanh, bền vững, đời sống của Nhân dân Hà Giang sẽ được cải thiện tốt hơn, tạo ra không gian phát triển mới, động lực mới, khí thế mới; đồng thời, tạo ra không gian phát triển khu công nghiệp và dịch vụ mới.
Huy động mọi nguồn lực cho dự án trọng điểm quốc gia
Dự án Cao tốc Tuyên Quang – Hà Giang nằm trong danh mục các Dự án trọng điểm quốc gia. Theo chỉ đạo của Chính phủ, hết năm 2025, dự án phải hoàn thành tiến độ quy mô 2 làn xe. Tính đến cuối tháng 5.2025, dự án đã thi công đạt khoảng 60%, dự kiến đến hết năm 2025 sẽ hoàn thành tiến độ đề ra. Trong đó, gói thầu XL – 03 đạt gần 62,5%; gói thầu XL – 04 đạt khoảng 58,6%; Gói thầu XL – 05 đạt khoảng 59%.
Để đảm bảo tiến độ thi công dự án, công tác giải phóng mặt bằng được ưu tiên hàng đầu. Tuyến cao tốc đi qua 26 thôn thuộc 6 xã, thị trấn của huyện Bắc Quang với 763 gia đình, cá nhân, tổ chức thuộc diện thu hồi đất và tài sản trên đất để giải phóng mặt bằng thực hiện dự án. Tổng diện tích đất cần thu hồi trên 326 ha; trong đó, có gần 6,74 ha đất thổ cư và hơn 266 ha đất sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản. Ngay từ khi được phê duyệt chủ trương đầu tư, huyện Bắc Quang đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng với phương châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Công khai các chủ trương thực hiện dự án, thông báo thu hồi đất, kế hoạch điều tra, đo đạc kiểm đếm, quy định về bồi thường, hỗ trợ tái định cư để Nhân dân biết; lấy ý kiến Nhân dân bàn thảo về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; tiếp thu những ý kiến đóng góp xác đáng để tiếp tục chỉnh sửa, bổ sung về cơ chế, chính sách, đảm bảo “việc gì lợi cho dân ta phải hết sức làm”.
Thi công các hạng mục trên tuyến cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang.
Theo chia sẻ của lãnh đạo các xã liên quan đến xây dựng đường cao tốc: Với tinh thần sẵn sàng nhường đất, rời nhà, tạo điều kiện thuận lợi triển khai dự án, các hộ đã bàn giao mặt bằng để thông tuyến toàn bộ dự án từ cuối năm 2024. Đến nay, 100% mặt bằng đã được giải phóng; 3 khu tái định cư cho người dân bị ảnh hưởng do thi công dự án cũng được đầu tư xây dựng và hoàn thành, huyện đã thực hiện giao đất cho các hộ thuộc diện tái định cư và đã có trên 20 hộ dân chuyển về xây dựng nhà ở sinh sống ổn định.
Dự án Cao tốc Tuyên Quang – Hà Giang có tổng mức đầu tư lớn, dù điều kiện khó khăn nhưng với quan điểm huy động mọi nguồn lực cho dự án, trong 3 năm (2022 – 2024) tỉnh đã bố trí được trên 657 tỷ đồng từ nguồn tăng thu, tiết kiêm chi và cân đối ngân sách địa phương cho dự án triển khai sớm công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư cho người dân. Với quyết tâm cao nhất hoàn thành dự án quy mô 2 làn xe vào cuối năm 2025 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, từ đầu năm đến nay, các nhà thầu thi công đã huy động hàng ngày trên công trường gần 700 nhân sự, gần 400 thiết bị, máy móc.
Anh Nguyễn Xuân Tùng, Giám đốc điều hành kiêm Chỉ huy trưởng công trường gói thầu XL-04 cho biết: Đơn vị đang huy động hơn 200 nhân công và hàng trăm thiết bị, máy móc trên công trường, tập trung đẩy nhanh tiến độ thi công như ốp mái ta luy, hạng mục thoát nước hạn chế sói lở trước mùa mưa; thi công nền đường K98 khu vực nút giao quốc lộ 279; hoàn thành 4/6 cầu, 6/6 hầm chui, 8/8 cống hộp. Chủ động giải quyết khó khăn và tập kết đủ vật liệu thi công móng đường. Nếu điều kiện thời tiết thuận lợi cuối năm nay gói thầu thi công của đơn vị sẽ hoàn thành đúng tiến độ.
Dự án cao tốc Tuyên Quang – Hà Giang đang được dồn lực thi công để trở thành “chìa khóa” cho sự phát triển bền vững toàn miền biên viễn cực Bắc Tổ quốc. Nhưng, không chỉ có dự án cao tốc, thấm nhuần quan điểm “giao thông đi trước mở đường”, những “đại công trường” làm đường từ tỉnh đến các huyện, xã, thôn bản được triển khai trong 5 năm qua đang tạo động lực cho các địa phương phát triển bền vững.
