Giao thông xanh tốc độ cao: 'Cặp chìa khóa' cho tăng trưởng không đánh đổi

Tại tọa đàm về giao thông xanh tốc độ cao và giá trị cộng đồng ngày 27/12, PGS.TS Nguyễn Hồng Thái, Phó Chủ tịch Hội Kinh tế Vận tải Đường sắt Việt Nam, Trưởng khoa Vận tải - Kinh tế (Trường Đại học Giao thông Vận tải), cho rằng với các siêu đô thị lấn biển, vấn đề không còn là “có nên làm giao thông hay không” mà là lựa chọn mô hình giao thông phù hợp để đô thị phát triển đúng trật tự và tránh hệ lụy lâu dài.

Theo ông Thái, giao thông xanh tốc độ cao chính là “cặp chìa khóa” mở ra tăng trưởng mà không phải đánh đổi bằng môi trường hay chất lượng sống. Yếu tố tốc độ giúp rút ngắn thời gian di chuyển, qua đó thu hẹp và kiểm soát khoảng cách kinh tế - xã hội giữa các khu vực. Khi kết hợp với tiêu chí xanh như giảm phát thải, ưu tiên phương tiện sạch và hạn chế xâm lấn tự nhiên, mô hình phát triển này tránh được nguy cơ biến đô thị thành “đại công trường bê tông”.

Ảnh: Nguyễn Huế

Vấn đề không chỉ nằm ở việc rút ngắn thời gian di chuyển, mà là lựa chọn mô hình hạ tầng quyết định “trật tự đô thị” - tức cách đô thị mở rộng, kết nối và phân bố các chức năng sống, làm việc, dịch vụ gắn với không gian tự nhiên nhạy cảm.

Chuyên gia nhấn mạnh rằng, nếu giao thông chủ đạo là đường bộ phụ thuộc ô tô cá nhân, đô thị sẽ tỏa rộng không kiểm soát, phát thải cao và phụ thuộc vào phương tiện riêng lẻ. Ngược lại, nếu trục chủ đạo là giao thông với khả năng vận chuyển nhanh, hiệu quả và ít phát thải, đô thị sẽ phát triển đa trung tâm, tối ưu các nguồn lực và giảm thiểu chi phí xã hội trong dài hạn.

Hơn nữa, trong bối cảnh ESG đang trở thành tiêu chuẩn toàn cầu, ESG++ không thể chỉ dừng lại ở các cam kết, mà cần được kích hoạt bằng hạ tầng cụ thể. Giao thông xanh tốc độ cao chính là công cụ hiện thực hóa tư duy đó, vừa dẫn dắt tăng trưởng, vừa tạo nền tảng cho phát triển bền vững.

Theo chuyên gia, việc rút ngắn thời gian di chuyển sẽ kéo theo sự tái phân phối giá trị đất đai, thúc đẩy dòng tiền dịch chuyển từ các khu vực nội đô đã bão hòa sang những vùng mới có chất lượng sống cao hơn. Dưới góc độ khoa học quản lý đô thị, tốc độ cao tạo ra lực lan tỏa, tái phân bổ dòng vốn đầu tư bất động sản và dịch vụ.

PGS.TS Kiến trúc sư Trần Minh Tùng, Nhóm chuyên môn Kiến trúc dân dụng, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch (Trường Đại học Xây dựng Hà Nội) cho rằng: Thay vì tập trung vào các dự án mang tính đầu cơ ngắn hạn, sự kết nối siêu tốc sẽ thúc đẩy các mô hình đầu tư bền vững, gắn liền với giá trị thực của việc cư trú.

Bên cạnh đó, dòng vốn đầu tư được kỳ vọng sẽ hướng tới các đô thị sinh thái, trung tâm chăm sóc sức khỏe quy mô quốc tế nhằm đón đầu xu hướng dịch chuyển dân cư. Quá trình này góp phần ngăn chặn tình trạng đô thị hóa tự phát theo kiểu “vết dầu loang”, thay thế bằng mô hình đô thị hóa có định hướng dựa trên hạ tầng, hay còn gọi là phát triển dẫn dắt bởi hạ tầng (Infrastructure-Led Development - ILD).

Đồng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Hồng Thái cho rằng giao thông xanh tốc độ cao không chỉ làm thay đổi mặt bằng giá bất động sản, mà còn làm thay đổi logic vận hành của thị trường, từ đầu cơ ngắn hạn sang đầu tư dài hạn dựa trên giá trị thực và bền vững. Khi kết nối, chất lượng môi trường và khả năng tiếp cận dịch vụ được đảm bảo, giá trị không gian sống sẽ được xác lập trên nền tảng chất lượng sống và triển vọng phát triển lâu dài, thay vì chỉ dựa trên kỳ vọng đầu cơ.

Hồng Khanh