Giữ gìn hồn đất, nguồn cội quê hương từ tên xã, tên phường

Thành Đông xưa (TP Hải Dương ngày nay) là một cái tên gợi nhớ về lịch sử hào hùng của vùng đất này. Trong ảnh: Một góc TP Hải Dương nhìn từ trên cao

Cả nước đang trong hành trình tinh gọn bộ máy hành chính, xây dựng nền quản lý hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững trong giai đoạn mới. Tỉnh Hải Dương - mảnh đất “địa linh nhân kiệt”, giàu truyền thống văn hóa và cách mạng - cũng đang thực hiện sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp xã, phường theo đúng chủ trương chung của Đảng và Nhà nước.

Nhưng đằng sau những con số, những ranh giới địa lý tưởng như khô khan, là một dòng chảy âm thầm của ký ức, văn hóa và tình yêu quê hương. Mỗi thôn làng, mỗi xã phường đều là nơi bao thế hệ đã sinh ra, lớn lên, lập nghiệp và an nghỉ. Bởi vậy, việc đặt tên mới cho các đơn vị hành chính sau sáp nhập không thể là một thủ tục kỹ thuật đơn thuần, mà cần được tiếp cận như một hành động văn hóa sâu sắc, trách nhiệm và đầy tình cảm.

Tên gọi của một vùng đất không chỉ là dòng chữ trên bản đồ. Nó là nơi chắt lọc tinh thần địa phương, là ký ức được gói ghém qua bao thế hệ, là sợi dây vô hình gắn kết con người với quê hương. Một cái tên đúng sẽ chạm đến trái tim người dân, khơi dậy tự hào, và là điểm tựa của bản sắc.

Tại TP Hồ Chí Minh, câu chuyện đặt tên mới cho các phường sau sáp nhập đã nhận được sự đồng thuận cao nhờ sự thấu cảm và tôn trọng quá khứ. Những cái tên như Sài Gòn, Chợ Lớn, Gia Định, Bến Thành không chỉ là địa danh, mà còn là ký ức, là biểu tượng của bao lớp người gắn bó với vùng đất ấy. Theo PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, việc đặt tên “Sài Gòn” không chỉ là hợp lý mà còn rất nên, vì đó là tên gọi đã được trầm tích văn hóa và lịch sử bồi đắp, là nơi "gợi dậy một thời dựng xây của cha ông, là sự bồi đắp tình yêu và niềm tự hào về vùng đất thân thương mà mình đang sống".

Tổng Bí thư Tô Lâm, trong một cuộc tiếp xúc cử tri tại Hà Nội, cũng đã bày tỏ sự đồng tình với cách tiếp cận này. Ông cho rằng, Thủ đô có thể tham khảo việc đặt tên phường mới như TP Hồ Chí Minh đang làm – lựa chọn những địa danh nổi tiếng, từng là biểu tượng một thời, chỉ cần nhắc đến là người dân lập tức hình dung được ngay về không gian, lịch sử và bản sắc của vùng đất ấy. Đây không chỉ là sự gợi mở về cách làm, mà còn là một lời khẳng định: việc đặt tên chính là cách tôn trọng lịch sử bằng hành động thiết thực. Hà Nội sau đó đã có những đề xuất về tên gọi rất hay.

Hải Dương không thiếu những tên gọi như thế, tên gọi gắn với đất và người, lịch sử và văn hóa xứ Đông. Mảnh đất này đã sản sinh ra biết bao danh nhân lẫy lừng như: Khúc Thừa Dụ, Mạc Đĩnh Chi, Nguyễn Lương Bằng… Mỗi cái tên không chỉ là niềm tự hào, mà còn là biểu tượng giáo dục sâu sắc về tinh thần, cốt cách và lý tưởng sống.

Không chỉ con người, Hải Dương còn là vùng đất của những địa danh vang bóng: Thành Đông, Hàn Giang, Chí Linh, Nam Sách, Cẩm Giàng… Hay những làng nghề có hàng trăm năm tuổi như Châu Khê (vàng bạc), Xuân Nẻo (thêu thùa), Đông Giao (chạm khắc gỗ)… Tất cả tạo nên một bản sắc riêng biệt không thể trộn lẫn.

Không chỉ là một danh xưng, một tên gọi phù hợp còn có thể trở thành một “mã định danh”, như TS Huỳnh Thanh Điền nhận định. Nó không chỉ hỗ trợ hiệu quả cho quản lý hành chính hiện đại mà còn giúp định vị đô thị về mặt bản sắc, truyền thông và du lịch. Những tên gọi giàu chiều sâu văn hóa sẽ trở thành “tọa độ cảm xúc” và “điểm chạm lịch sử” giúp cộng đồng thêm gắn bó, du khách thêm yêu mến, và người trẻ thêm tự hào.

Hơn thế nữa, việc đặt lại tên còn là cơ hội để Hải Dương xây dựng hệ thống địa danh hiện đại, dễ nhận diện, phục vụ cho quản lý đô thị thông minh, dịch vụ công trực tuyến và phát triển bền vững. Một cái tên đẹp – nếu được lựa chọn đúng – sẽ không chỉ làm đẹp tấm biển hành chính, mà còn góp phần làm đẹp ký ức cộng đồng, làm sâu sắc thêm hồn cốt của đất và người nơi ấy.

Việc đặt tên phường, xã sau sáp nhập ở Hải Dương, nếu được làm bằng sự trân trọng quá khứ, lắng nghe nhân dân và có tầm nhìn hướng đến tương lai, sẽ không chỉ là hoàn thiện bộ máy hành chính, mà là một công trình văn hóa, là một lời hứa với tiền nhân, và cũng là một món quà cho thế hệ mai sau.

Hãy để mỗi cái tên được chọn không chỉ vang lên như lời gọi, mà còn sống cùng ký ức, tiếp thêm tự hào, và truyền lửa cho hành trình dựng xây tương lai.

MINH HẢI