Giữ lửa nghệ thuật

Gia đình yêu nghệ thuật

Nhắc đến Nghệ sĩ Ưu tú Ma Thị Nết (nguyên cán bộ Đoàn Nghệ thuật tỉnh Hà Giang cũ), nhiều người vẫn trìu mến gọi chị là “chim công” của miền cực Bắc. Mỗi sải tay, mỗi ánh nhìn, mỗi cú xoay người mềm như mây, chắc như đá núi của chị đều toát lên vẻ đẹp thanh cao, tinh tế, linh hồn của vở diễn.

Nghệ sĩ Ưu tú Ma Thị Nết được ví như Chim Công miền cực Bắc.

Chị Ma Thị Nết, dân tộc Tày, sinh năm 1987 tại xã Ba Bể, tỉnh Thái Nguyên, trong một gia đình thuần nông nghèo, bố mất sớm, chị phải cùng mẹ và các em nỗ lực vừa học tập, vừa mưu sinh mỗi ngày. Vất vả là thế nhưng trong trái tim của cô gái nhỏ miền sơn cước luôn gieo một tình yêu lớn với nghệ thuật múa. Tốt nghiệp phổ thông, chị theo học tại Trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Việt Bắc để thực hiện ước mơ sân khấu của mình.

Năm 2007, chị về Tuyên Quang lập nghiệp, công tác tại Đoàn nghệ thuật tỉnh. Sau gần 20 năm say nghề, với tài năng và tâm huyết của mình, nghệ sỹ Ma Thị Nết gặt hái nhiều thành công vang dội ở các cuộc liên hoan nghệ thuật toàn quốc ở cả nội dung biểu diễn và biên đạo. Nổi bật trong đó là Huy chương Vàng cho các sô-lô múa “Lửa thiêng”, “Hội ngộ”, “Trống thần”; Huy chương Bạc cho “Khúc tự tình trên đá”; các giải Vàng, Bạc, Đồng ở mảng biên đạo như “Khát mưa”, “Hồn trống”, “Duyên”… Đặc biệt, vợ chồng chị thường xuyên đảm nhận nhiệm vụ biên đạo múa trong các chương trình nghệ thuật lớn của tỉnh.

Chia sẻ về hành trình làm nghệ thuật của bản thân, chị Nết khiêm tốn: “Cả thanh xuân của tôi gắn liền với nghệ thuật sân khấu, phía sau ánh hào quang ấy là nhiều nỗ lực, mồ hôi, cả nước mắt tập luyện. Và hơn hết, tôi luôn có điểm tựa vững chắc là tình yêu và sự động viên hỗ trợ vô điều kiện của chồng”.

Người chồng mà nghệ sĩ Ma Thị Nết nhắc đến là nghệ sỹ Tải Đình Hà, cán bộ Trung tâm Văn hóa điện ảnh tỉnh. Anh Hà quê Tuyên Quang, hai người là bạn cùng lớp, cùng đam mê nghệ thuật, cùng chí hướng phấn đấu. Anh là người bạn diễn ăn ý, là cánh tay nâng đỡ chị trong nhiều tiết mục múa. Thừa hưởng niềm say mê nghệ thuật của bố mẹ, cô con gái của họ hiện đang học tại lớp trung cấp múa Trường Đại học Văn hóa nghệ thuật Quân đội với ước mơ tiếp tục tỏa sáng trên sân khấu múa, nối dài truyền thống nghệ thuật của gia đình. Cậu con trai út, dù đang học tiểu học nhưng đã sớm bộc lộ năng khiếu và tình yêu với nghệ thuật múa khi thường xuyên tham gia các hoạt động văn nghệ ở trường, câu lạc bộ nhảy và thích thú khi được theo dõi bố mẹ trên sân khấu.

Và cũng chính tình yêu ấy với những cống hiến hết mình cho nghệ thuật, năm 2019, chị Ma Thị Nết được trao danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú khi mới 32 tuổi.

Hòa quyện văn hóa và tình yêu nghệ thuật

Trong suốt quá trình làm nghề, vợ chồng chị Nết dành nhiều thời gian đi sưu tầm chất liệu dân gian ở các bản làng. Có những dân tộc không có nhiều tư liệu về văn hóa; chị phải đến từng nhà, hỏi chuyện người già, lắng nghe những giai thoại chỉ tồn tại trong trí nhớ cộng đồng. “Đi nhiều, nghe nhiều, thấu hiểu để chuyển tải được văn hóa các dân tộc vào tác phẩm của mình, thông qua nghệ thuật, tôi muốn văn hóa được thổi hồn, để được gìn giữ cho đời sau” - Chị Nết chia sẻ.

Vợ chồng nghệ sĩ ưu tú Ma Thị Nết - Tải Đình Hà tham gia biểu diễn trong nhiều chương trình nghệ thuật lớn của tỉnh.

Chính vì vậy, mỗi tác phẩm của chị đều là sự chắt lọc tinh tế từ hồn cốt dân tộc, không bê nguyên bản văn hóa truyền thống lên sân khấu, mà tìm cách chuyển thể sao cho phù hợp với thị hiếu đương đại nhưng vẫn giữ được cái “hồn” đặc trưng của từng dân tộc. Tiêu biểu trong các tác phẩm ấy là “Hồn trống”, một tác phẩm chị sáng tác và biểu diễn tại Hội diễn Ca múa nhạc toàn quốc. Lấy cảm hứng từ trống đôi của dân tộc Lô Lô, xã Lũng Cú, chị và bạn diễn hóa thân thành linh hồn của hai chiếc trống - một đực, một cái. Tiết mục vừa mạnh mẽ vừa mềm mại, mang đến cảm xúc linh thiêng, tự hào về văn hóa Lô Lô. Nó không chỉ là một điệu múa, mà còn là câu chuyện nhân sinh về sự hòa hợp và bền bỉ của văn hóa trước dòng chảy thời gian.

Văn hóa Tuyên Quang, với chất liệu dày dặn trở thành niềm cảm hứng sáng tạo vô tận với chị. Những chuyển động mềm mại của cô gái Tày, những sắc áo rực rỡ của người Lô lô, người Dao, Pà Thẻn, hay những nhịp xòe uyển chuyển của cô gái Mông… từng bước len vào sáng tạo nghệ thuật của chị. Nghệ thuật múa của chị là sự hòa quyện giữa nhiều mạch nguồn văn hóa trong thể thống nhất trọn vẹn.

Sau sáp nhập tỉnh, chị Ma Thị Nết chuyển công tác sang ngành Giáo dục và chị vẫn thường xuyên tham gia hoạt động nghệ thuật với vai trò đạo diễn, biên đạo múa khi các cơ quan, đơn vị, địa phương có chương trình biểu diễn nghệ thuật.