Giữ lửa nghề từ những quan tâm thiết thực

Biểu diễn nghệ thuật truyền thống. Ảnh: Minh Thư.

Động lực để thu hút người học

Tình trạng mai một các môn nghệ thuật truyền thống đã được ngành VHTTDL báo cáo Quốc hội tại các kỳ họp trước. Theo Bộ trưởng Bộ VHTTDL, trong bối cảnh hiện nay, nếu không có nhiều giải pháp quyết liệt, một số bộ môn nghệ thuật truyền thống có thể khép lại. Bởi phải có nhu cầu thực tế thì cơ sở đào tạo mới tuyển sinh được, nhưng hiện nay các trường đều không đủ đầu vào.

Mới đây, Nghị định 238/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 3/9/2025 về chính sách học phí, miễn giảm, hỗ trợ học phí, chi phí học tập và giá dịch vụ trong giáo dục đào tạo, quy định các đối tượng được giảm 70% học phí. Cụ thể, Kkhoản 1, Điều 16 của Nghị định này có quy định rõ:

Học sinh, sinh viên học các ngành nghệ thuật truyền thống và đặc thù trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học công lập, tư thục có đào tạo về văn hóa - nghệ thuật bao gồm: nhạc công kịch hát dân tộc, nhạc công truyền thống Huế, đờn ca tài tử Nam Bộ, diễn viên sân khấu kịch hát, nghệ thuật biểu diễn dân ca, nghệ thuật ca trù, nghệ thuật bài chòi, biểu diễn nhạc cụ truyền thống.

Học sinh, sinh viên học các chuyên ngành nhã nhạc cung đình, chèo, tuồng, cải lương, múa, xiếc; một số nghề học nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm đối với giáo dục nghề nghiệp theo danh mục các nghề học nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm do cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp ở trung ương quy định.

Đại diện nhiều cơ sở giáo dục đại học kỳ vọng, chính sách miễn giảm học phí đã nâng cao khả năng tiếp cận giáo dục nghệ thuật của sinh viên, đặc biệt là với các ngành truyền thống và có tính đặc thù cao, giúp sinh viên giảm gánh nặng tài chính và khuyến khích phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật. Chính sách miễn giảm học phí sẽ tạo thêm động lực để sinh viên giữ lửa nghề.

Ông Trần Mạnh Hùng, Phó Trưởng phòng khảo thí, Đảm bảo chất lượng giáo dục và Công tác học sinh, sinh viên- Học viện Âm nhạc Huế chia sẻ: Chính sách miễn, giảm học phí đối với sinh viên ngành nghệ thuật truyền thống mang nhiều ý nghĩa thiết thực và lâu dài. Đây là sự hỗ trợ trực tiếp về kinh tế, giúp sinh viên giảm bớt gánh nặng chi phí trong quá trình học tập. Với đặc thù ngành nghệ thuật, sinh viên phải dành nhiều thời gian luyện tập, nên việc được giảm 70% hoặc miễn hoàn toàn học phí tạo điều kiện để các em toàn tâm toàn ý theo đuổi đam mê. Ngoài ra, chính sách này còn có tác dụng thu hút và giữ chân người học đối với những ngành vốn được xem là khó tuyển.

Ưu tiên đặt hàng, giao nhiệm vụ

Mới đây, tại phiên họp toàn thể lần thứ 4 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, thẩm tra các dự thảo Nghị quyết và báo cáo quan trọng liên quan đến lĩnh vực giáo dục, y tế và bảo hiểm y tế, một nội dung được ĐBQH Dương Minh Ánh - Hiệu trưởng Trường CĐ Nghệ thuật Hà Nội, đặc biệt nhấn mạnh quy định về đối tượng được Nhà nước đặt hàng, giao nhiệm vụ trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, được đề cập tại khoản 4, Điều 3 của Dự thảo Nghị quyết. Bà Ánh hoàn toàn nhất trí với việc giao nhiệm vụ cho các đối tượng có tài năng, trình độ cao trong các lĩnh vực như văn hóa, nghệ thuật, thể thao, y tế… nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển nhân lực chất lượng cao cho đất nước.

Tuy nhiên, ĐBQH Dương Minh Ánh kiến nghị cần bổ sung thêm nhóm đối tượng là các ngành nghề thuộc lĩnh vực văn hóa nghệ thuật khó tuyển sinh nhưng lại có nhu cầu thực tiễn và không thể xã hội hóa. Theo phân tích, thực tế là dù đã có chính sách học bổng và ưu đãi cho người học, nhưng các ngành này vẫn rất khó tuyển sinh, thậm chí không tuyển được. Các nhà hát truyền thống hiện nay gần như không tuyển được nghệ sĩ trẻ, bởi không có nguồn tuyển.

Từ thực tế đó, bà Ánh đề xuất Nghị quyết lần này cần bổ sung chính sách ưu tiên đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các ngành nghề thuộc lĩnh vực văn hóa nghệ thuật có nhu cầu xã hội, nhưng không thể xã hội hóa và đang gặp khó khăn trong đào tạo nhân lực. Việc cụ thể hóa đối tượng trong Nghị quyết sẽ góp phần giải quyết căn cơ tình trạng thiếu hụt hiện nay và đảm bảo sự phát triển bền vững cho ngành văn hóa nghệ thuật Việt Nam trong tương lai.

Dung Hòa