Giữ mãi lửa nghề

Phụ nữ Túy Loan cần mẫn với công đoạn khó nhất là sấy và gỡ bánh trên bếp than hồng.

Làng nghề bánh tráng Túy Loan hiện còn khoảng 15 hộ duy trì sản xuất nhưng không đều đặn, chủ yếu theo hình thức hộ gia đình, quy mô nhỏ, hoàn toàn bằng thủ công. Trong số đó, có khoảng 10 hộ có tuổi đời từ 70 trở lên như hộ bà Đặng Thị Túy Phong (84 tuổi), Đặng Thị Tùng (79 tuổi), số hộ còn lại phần lớn xấp xỉ tuổi 70 như hộ bà Trần Thị Luyện, Nguyễn Thị Anh. Các hộ này chỉ hoạt động cầm chừng và đẩy mạnh sản xuất vào 2 tháng cuối năm để cung ứng cho thị trường Tết Nguyên Đán. Một số hộ sản xuất tiêu biểu ngoài việc được hỗ trợ máy xay bột, máy hút chân không, bao bì mẫu mã, mái che, các ban ngành thành phố còn tạo điều kiện cho địa phương quảng bá thương hiệu sản phẩm tại các cơ sở vùng nội thành theo đề án đã được phê duyệt “Phát triển làng nghề bánh tráng Túy Loan”.

Nhiều hộ sản xuất cho biết, sở dĩ bánh tráng Túy Loan được nhiều người biết đến là nhờ kinh nghiệm của ông cha truyền lại, con cháu nối nghiệp phát huy. Gạo đúc bánh tráng phải là gạo xiệc do nông dân trong làng tranh thủ gieo sạ, thu hoạch để cuối năm mang ra làm nguyên liệu sản xuất, phục vụ thị trường. Cứ 1 ang gạo là 12 lon mè trắng, phụ gia với các thứ như gừng, tỏi, đường, nước mắm hoặc muối. Mỗi cái bánh phải tráng làm 2 lớp và tuyệt đối không được phơi nắng mà phải sấy trên bếp than hồng. Quá trình sấy và gỡ bánh là công đoạn khó nhất. Muốn chiếc bánh nguyên vẹn, tròn trịa không cong vênh, người sấy phải biết canh bếp than để gỡ cho đúng lúc. Sau đó xếp lại thành chục, rồi dằn cho phẳng mặt, trước khi giao hàng. Nghề này không mất nhiều sức nhưng đòi hỏi tính kiên trì, nhiều công đoạn, phải chuẩn bị nguyên liệu từ chiều hôm trước. Hôm sau phải thức dậy từ 2 giờ sáng nhóm bếp. Tráng miết cho tới khi trời tắt nắng thì ngưng. Một lò phải có 2 người vừa tráng vừa sấy bánh; còn công đoạn xay gạo nặng nhọc hơn thì mới cần đàn ông, thanh niên trợ giúp…

Theo bà Túy Phong, không ai nhớ chính xác làng nghề này có từ bao giờ nhưng hồi bà còn nhỏ đã thấy ông bà, cha mẹ mình làm nghề này. Lớn hơn một chút thì đã biết phụ phơi bánh. Nhà nào cũng có lò tráng bánh, nhà đông lao động thì có đến 2, 3 lò. Ở làng nghề này, dù thu nhập mỗi lao động so với các công việc khác không cao, nhưng lớp người cao tuổi như bà lại không ai muốn bỏ nghề, vẫn cần mẫn gìn giữ thương hiệu mà các thế hệ đi trước đã tốn công gầy dựng. Bà còn cho biết, thời gian gần đây, có nhiều người con quê hương sinh sống phương xa, hoặc định cư ở nước ngoài mỗi lần về thăm quê đều đặt mua bánh tráng với số lượng lớn để mang đi làm quà biếu.

Ngày nay, bánh tráng Túy Loan không chỉ có ở các hoạt động lễ hội của địa phương, mà còn được chính quyền huyện, thành phố chọn làm sản phẩm tiêu biểu theo Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm (OCOP)” gắn với xây dựng nông thôn mới. Hy vọng, một ngày không xa, bánh tráng Túy Loan sẽ được nhiều du khách tham quan, trải nghiệm nơi sản xuất thứ bánh đặc sản ở làng quê có bề dày lịch sử hơn 500 năm này… Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Hòa Phong Nguyễn Thị Thương ghi nhận: “Ẩn chứa đằng sau đôi bàn tay lem lấm bụi than, những giọt mồ hôi tuôn rơi bên bếp lửa hồng, ánh mắt đầy lo toan hay nụ cười sảng khoái sau khi sản phẩm hoàn thành là tình yêu, là quyết tâm giữ nghề truyền thống cha ông để lại của các bà, các chị. Xin được tôn vinh những cống hiến thầm lặng của họ trong việc nỗ lực lưu giữ nghề truyền thống. Bởi, đó không chỉ tạo ra các giá trị vật chất mà quá trình chăm chút, gìn giữ và phát triển làng nghề còn chắt lọc tạo nên các giá trị văn hóa tinh thần, bản sắc đặc trưng cho địa phương”.

Tin rằng, bằng tình yêu, tâm huyết đối với nghề ông cha để lại, những phụ nữ ở làng nghề truyền thống bánh tráng Túy Loan tiếp tục làm tốt vai trò là những người kế nghiệp, giữ mãi lửa nghề cho hôm nay và mai sau.

Vy Hậu