Giữ nghề truyền thống, làm chủ sinh kế

Các thành viên Tổ hợp tác Dệt sợi bông truyền thống, bản Khảo, xã Tường Hạ.

Trước đây, phụ nữ dân tộc Thái và Mường ở bản Khảo, xã Tường Hạ có nghề dệt truyền thống. Tuy nhiên, nghề dệt đứng trước nguy cơ mai một. Trong hoàn cảnh đó, chị Hà Thị Thảo trăn trở với suy nghĩ gìn giữ nghề dệt truyền thống của cha ông.

Bước ngoặt đến với chị Thảo, tháng 3/2025, khi chị được tham gia khóa đào tạo về chuyển đổi số trong khuôn khổ tiểu dự án IDAP thuộc Dự án GREAT 2, do Chính phủ Australia tài trợ không hoàn lại. Từ những kiến thức tiếp thu được, trở về địa phương, tháng 6/2025, chị Thảo đứng ra thành lập Tổ hợp tác Dệt sợi bông truyền thống bản Khảo (Tổ hợp tác).

Thành viên Tổ hợp tác Dệt sợi bông truyền thống, bản Khảo xe sợi.

Hiện nay, Tổ hợp tác Dệt sợi bông truyền thống có 33 hội viên phụ nữ người dân tộc Thái và Mường. Tổ hợp tác sản xuất mặt hàng thủ công, như: Vải thổ cẩm, áo, túi đeo, khăn, gối, đệm ngồi, địu trẻ em. Sản phẩm làm ra đến đâu tiêu thụ hết đến đó, ngoài khách trong tỉnh đặt hàng, có khách hàng ở các tỉnh khác.

Chị Hà Thị Thảo, Tổ trưởng Tổ hợp tác, cho biết: Ban đầu, tôi chỉ mong muốn tạo thêm thu nhập cho chị em trong bản. Tuy nhiên, trong quá trình làm việc, tôi nhận ra rằng nếu không đổi mới cách quản lý và tiêu thụ sản phẩm, rất khó phát triển lâu dài. Vì vậy, tôi đã tham gia các khóa đào tạo, huấn luyện trong khuôn khổ Dự án IDAP. Sau tập huấn, các thành viên biết xây dựng fanpage, định giá sản phẩm, ứng dụng trí tuệ nhân tạo để viết nội dung quảng bá và kết nối khách hàng trên các nền tảng số... mở rộng thị trường tiêu thụ và nâng cao doanh thu.

Nhiều phụ nữ cao tuổi của bản có tay nghề cao đã tham gia Tổ hợp tác.

Ngoài ra, Tổ hợp tác còn được sinh viên Trường Đại học Tây Bắc hỗ trợ thiết kế logo, nhãn mác, vận hành fanpage, tạo nên một “hệ sinh thái nhỏ” cho Tổ hợp tác.

Chị Mai Thị Hạnh, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án GREAT, chia sẻ: Mô hình của Tổ hợp tác ở bản Khảo cho thấy khi phụ nữ được trang bị kiến thức phù hợp và được đồng hành sát sao, họ có thể tự tin thay đổi tư duy làm kinh tế. Dự án không dừng ở việc hỗ trợ kỹ năng, còn khơi dậy tinh thần chủ động, sáng tạo trong mỗi học viên.

Dệt thổ cẩm yêu cầu tay nghề cao của thợ.

Tham quan mô hình lụa Nam Cao tại Hà Nội, từ những kinh nghiệp về câu chuyện về hành trình khôi phục nghề lụa và xây dựng thương hiệu của Hạnh Silk đã tạo cảm hứng cho chị Thảo. Trở về bản, chị quyết tâm đưa nghề dệt truyền thống của mình lên không gian số, chị đều đặn đăng bài, kể câu chuyện về sản phẩm, về con người phía sau khung cửi.

Quyết định “đập lợn" mua laptop của chị trở thành kỷ niệm khó quên đối với cả gia đình. Chiếc máy tính khi đó là công cụ làm việc, cũng là biểu tượng của sự thay đổi. Hai mẹ con chị cùng nhau học cách quản lý đơn hàng, lập sổ khách hàng, chăm sóc khách cũ.

Để hoàn thiện tấm vải thổ cầm, người thợ phải mất rất nhiều ngày.

Những chiếc áo dệt truyền thống của Tổ hợp tác làm theo đơn hàng.

Các sản phẩm của Tổ hợp tác.

Sự thay đổi ấy nhanh chóng lan tỏa đến các thành viên. Bà Đinh Thị Chón, một người có tay nghề cao của Tổ hợp tác, chia sẻ: Trước đây, tôi dệt chủ yếu theo thói quen và chủ yếu phục vụ gia đình. Giờ tham gia Tổ hợp tác, tôi nhận làm theo đơn hàng. Tôi rất vui vì nghề dệt truyền thống của bản được giữ gìn và phát huy, chúng tôi có thêm thu nhập.

Chị Thảo tham gia lớp tập huấn và được hướng dẫn cách Livestream bán hàng.

Theo Ban Quản lý dự án, giá trị bền vững của mô hình thể hiện ở sự thay đổi nhận thức. Chuyển đổi số được hiểu là quá trình thay đổi tư duy, cách tổ chức công việc và nâng cao năng lực ra quyết định, chứ không đơn thuần là việc áp dụng công nghệ. Khi phụ nữ trở nên tự tin và chủ động hơn, những tác động tích cực sẽ lan tỏa tới gia đình và cộng đồng.

Chị Hà Thị Thảo giới thiệu sản phẩm của Tổ hợp tác với bà Naomi May Cook, Tham tán Hợp tác phát triển, Đại sứ quán Australia tại Việt Nam tham.

Mỗi tấm vải dệt của Tổ hợp tác ở bản Khảo hôm nay là một câu chuyện về hành trình học hỏi và thích ứng của những người phụ nữ dân tộc thiểu số. Họ gìn giữ nghề truyền thống, làm chủ sinh kế và tự tin hướng tới tương lai.

Minh Thu - Phan Trang