Gỡ điểm nghẽn bỏ thuế khoán để khơi thông nguồn lực hộ kinh doanh

Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội: Về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân đã đặt ra yêu cầu bãi bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ ngày 1/1/2026.

Đây là chính sách quan trọng tác động đến hàng triệu hộ kinh doanh trên cả nước, đánh dấu bước chuyển mình trong quản lý thuế, hướng tới minh bạch hóa và hiện đại hóa nền kinh tế.

Bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ ngày 1/1/2026. Ảnh minh họa: Khoa Thành/BNEWS/Vnanet.Vn

*Cân nhắc đầu tư sớm để thích nghi kịp thời
Ông Lý Thái Hồng Minh, chủ một quán cà phê ở Đồng Nai cho biết, quán cà phê đang có máy xuất hóa đơn tính tiền, nhưng kết nối trực tiếp với cơ quan thuế thì cần phải có bộ phận kế toán chuyên trách hoặc nhân viên có được đào tạo cơ bản để tránh sai sót khi xuất hóa đơn online trên phần mềm thuế. Việc áp dụng hóa đơn điện tử bắt buộc từ 1/6 cho các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm là một thay đổi lớn, đặc biệt với chủ quán cà phê.
Cũng theo ông Lý Thái Hồng Minh, việc áp dụng máy xuất hóa đơn tính tiền, quán cà phê của ông nói riêng hay hộ kinh doanh nói chung có một số đắn đo, cụ thề như về chi phí đầu tư ban đầu và máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế; cần mua hoặc nâng cấp hệ thống máy tính tiền có chức năng xuất hóa đơn điện tử, đồng bộ dữ liệu, phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử; có thể phải trả phí dịch vụ hàng tháng/năm; đào tạo nhân viên học cách sử dụng hệ thống mới, tránh sai sót khi xuất hóa đơn; lo lắng về kỹ thuật, sự ổn định của hệ thống.
Ngoài ra còn một số lo lắng như: Nếu máy tính tiền hoặc kết nối internet gặp trục trặc, liệu có bị gián đoạn giao dịch, bảo mật dữ liệu doanh thu và thông tin khách hàng được truyền trực tiếp đến cơ quan thuế, liệu có rủi ro rò rỉ; thay đổi thói quen khách hàng, một số khách quen (đặc biệt người lớn tuổi) có thể không quen với hóa đơn điện tử thay vì giấy; nếu quán chủ yếu phục vụ khách "thanh toán tiền mặt không hóa đơn", việc minh bạch doanh thu sẽ ảnh hưởng đến chi phí thuế, ông Lý Thái Hồng Minh cho hay.
Ông Lý Hồng Minh cho rằng, về dài hạn, nếu doanh thu hiện tại dưới 1 tỷ/năm, chủ quán có thể tự nguyện chuyển đổi sớm để làm quen, tránh bị động khi quy mô mở rộng. Nếu không tuân thủ, nguy cơ bị phạt từ cơ quan thuế theo quy định mới.
Về giải pháp đề xuất, ông Lý Thái Hồng Minh cho rằng hộ kinh doanh tìm hiểu phần mềm phù hợp, chọn giải pháp có chi phí hợp lý, hỗ trợ tốt từ nhà cung cấp, tận dụng chính sách hỗ trợ. Hiện một số địa phương có hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ chuyển đổi số, truyền thông cho khách hàng, giải thích về lợi ích của hóa đơn điện tử (bảo vệ quyền lợi người mua, dễ tra cứu).
Dù ban đầu có thể tốn kém và phức tạp, việc chuyển đổi sang hóa đơn điện tử là xu hướng tất yếu giúp quán cà phê nói riêng, hộ kinh doanh khác nói chung hoạt động minh bạch, bền vững hơn trong tương lai. “Chủ quán nói riêng, hộ kinh doanh nói chung nên cân nhắc đầu tư sớm để thích nghi kịp thời”, ông Lý Thái Hồng Minh chia sẻ.
Luật sư Trương Thành Thiện, Thành viên Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh, Trưởng Văn phòng Luật sư TLS cho biết, theo khoản 8 Điều 1 Nghị định 70/2025/NĐ-CP quy định hộ kinh doanh có mức doanh thu hằng năm từ 1 tỷ đồng trở lên sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối chuyển dữ liệu điện tử với cơ quan thuế. Quy định mới này là một bước đi tất yếu, thể hiện sự nỗ lực của nước ta trong việc quản lý thuế và xây dựng một môi trường kinh doanh công bằng. Lợi ích rõ ràng nhất của quy định này là giúp minh bạch hóa, chống thất thu thuế bởi hóa đơn điện tử thể hiện rõ các thông tin như tên hàng hóa, đơn giá, số lượng, mã của cơ quan thuế hoặc dữ liệu điện tử.
Việc sử dụng hóa đơn điện tử giúp cơ quan thuế dễ dàng kiểm soát doanh thu của hộ kinh doanh, hạn chế tình trạng khai man, trốn thuế. Sử dụng hóa đơn điện tử cũng mang lại nhiều lợi ích đáng kể như tiết kiệm chi phí in ấn, lưu trữ, vận chuyển hóa đơn giấy; việc lập, gửi và nhận hóa đơn điện tử diễn ra trong tức thì, đặc biệt là đối với những giao dịch từ xa.
Việc sử dụng hóa đơn điện tử buộc các hộ kinh doanh phải tổ chức, quản lý sổ sách, chứng từ một cách bài bản hơn để có thể nắm bắt tình hình kinh doanh của mình, từ đó nâng cao hiệu quả quản trị.
Có thể thấy, quy định sử dụng hóa đơn điện tử của hộ kinh doanh không chỉ là quy định về thuế mà đây còn là bước tiến quan trọng trên lộ trình chuyển đổi số của quốc gia, góp phần nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kinh doanh và quản lý.
Bên cạnh những lợi ích thì việc triển khai quy định mới này cũng đặt ra một số thách thức về chi phí đầu tư phần mềm, thiết bị ban đầu; cơ sở hạ tầng internet cần đảm bảo sự ổn định; để triển khai cần có sự hỗ trợ từ cơ quan thuế cùng các đơn vị hướng dẫn hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử, đặc biệt là đối với những hộ kinh doanh của những lớn tuổi hoặc ở khu vực nông thôn, miền núi, điều kiện và khả năng tiếp cận công nghệ thông tin còn hạn chế.
Nhìn chung quy định hộ kinh doanh có doanh thu hằng năm trên 1 tỷ đồng phải sử dụng hóa đơn điện tử là một chủ trương tất yếu, cần thiết và phù hợp với tiêu chí bình đẳng trong kinh doanh, nâng cao hiệu quả quản lý của nhà nước và hỗ trợ các hộ kinh doanh phát triển bền vững.
Tuy nhiên, để quy định này thực sự đi vào cuộc sống một cách hiệu quả cần có sự đồng bộ về chính sách, hỗ trợ kỹ thuật ứng dụng công nghệ của nhà nước hỗ trợ hộ kinh doanh, doanh nghiệp nhỏ; đồng thời nhà nước cần phải có chính sách khuyến khích phát triển các doanh nghiệp, văn phòng luật sư cung ứng dịch vụ kế toán, tư vấn pháp lý, tư vấn quản lý doanh nghiệp, đồng hành cùng hộ kinh doanh, doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Đặc biệt với quy định hộ kinh doanh có doanh thu hằng năm trên 1 tỷ đồng phải sử dụng hóa đơn điện tử là một bước đi khởi đầu, tiền đề để mở rộng quy định cho tất cả hộ kinh doanh, hệ thống kinh doanh, thương nhân sử dụng hóa đơn điện tử trong tương lai.

*Cần giải pháp hỗ trợ

Là người công tác lâu năm trong ngành thuế ở cơ sở của tỉnh Đồng Nai, ông Lê Văn Tuấn, cán bộ đội thuế liên huyện Biên Hòa-Vĩnh Cửu thuộc Chi Cục Thuế khu vực 15 khẳng định: “ Việc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, kết nối trực tiếp và truyền dữ liệu đến cơ quan thuế, là một bước tiến quan trọng trong quá trình hiện đại hóa công tác quản lý thuế, hướng tới minh bạch, công bằng và hiêu quả trong thu- chi ngân sách”.

Việc sử dụng hóa đơn điện tử giúp giảm thiểu tình trạng trốn thuế. Ảnh minh họa: THX/TTXVN

“Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, chủ trương này cũng đặt ra không ít khó khăn, đặc biệt đối với nhóm hộ kinh doanh nhỏ lẻ lâu nay quen với hình thức bán hàng và ghi chép thủ công”, ông Lê Văn Tuấn nói.
Về thuận lợi, ông Lê Văn Tuấn cho rằng có thể thấy rõ nhất là việc sử dụng hóa đơn điện tử giúp giảm thiểu tình trạng trốn thuế, gian lận hóa đơn, tăng tính minh bạch và công bằng trong môi trường kinh doanh. Việc kết nối trực tiếp máy tính tiền với cơ quan thuế giúp dữ liệu được cập nhật theo thời gian thực, hạn chế thất thoát doanh thu thuế.
Ngoài ra, với những hộ kinh doanh nghiêm túc, đây còn là cơ hội để chuyên nghiệp hóa hoạt động kinh doanh, dễ dàng tiếp cận vốn vay ngân hàng, mở rộng quy mô và tăng uy tín với khách hàng.
Tuy nhiên, khó khăn không nhỏ đến từ thực tế nhiều hộ kinh doanh chưa quen hoặc chưa có điều kiện tiếp cận công nghệ việc đầu tư máy tính tiền, phần mềm hóa đơn điện tử, đường truyền internet ổn định, là một áp lực tài chính với không ít hộ kinh doanh.
Đặc biệt tại các vùng nông thôn, miền núi, việc triển khai đồng bộ vẫn còn nhiều trở ngại về hạ tầng và nhân lực. Ngoài ra, một số đối tượng kinh doanh truyền thống, ít tiếp xúc với công nghệ số có thể gặp lúng túng trong việc sử dụng phần mềm, dễ dẫn đến sai sót hoặc chậm trễ trong xử lý giao dịch. Một điểm tích cực là các hộ có doanh thu dưới 1 tỷ đồng/ năm, tuy không bắt buộc áp dụng, nhưng vẫn được khuyến khích chuyển đổi. Đây là một định hướng đúng đắn để tạo bước đệm giúp các hộ kinh doanh nhỏ làm quen với cách thức quản lý mới, tránh tình trạng bỡ ngỡ khi doanh thu vượt ngưỡng hoặc khi quy định bắt buộc được mở rộng sau này.
Để việc triển khai chủ trương này hiệu quả, ngành thuế cần có các giải pháp hỗ trợ cụ thể. Trước hết là phải tổ chức tập huấn, hướng dẫn sử dụng phần mềm hóa đơn điện tử phù hợp từng nhóm ngành nghề. Cơ quan thuế phải phối hợp với nhà cung cấp dịch vụ để đảm bảo phần mềm đơn giản, dễ dùng, chi phí hợp lý. Bên cạnh đó, có thể xem xét hỗ trợ chi phí ban đầu cho các hộ kinh doanh tại vùng khó khăn, đồng thời thiết lập đường dây nóng hỗ trợ kỹ thuật kịp thời.
Việc áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền là xu thế tất yếu, phù hợp với chiến lược chuyển đổi số quốc gia và yêu cầu minh bạch trong quản lý tài chính. Tuy nhiên còn nhiều khó khăn, nhưng nếu được triển khai linh hoạt, đồng bộ và có lộ trình hỗ trợ hợp lý, chủ trương này chắc chắn sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thuế và thúc đẩy sự phát triển bền vững của kinh tế hộ cá thể tại Việt Nam, ông Lê Văn Tuấn chia sẻ thêm.
Mới đây khi trả lời chất vấn Quốc hội sáng 19/6/2025, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Nghị quyết 198 của Quốc hội và Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đã yêu cầu chấm dứt hình thức thuế khoán, chậm nhất vào năm 2026. Việc bãi bỏ thuế khoán là chủ trương đúng đắn, là bước đi căn cơ để minh bạch hóa hoạt động của hộ kinh doanh, đồng thời tạo sự bình đẳng về nghĩa vụ thuế giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp.

Nguyễn Văn Việt/vnanet.vn