Gỡ điểm nghẽn để bứt phá

Công nhân Công ty CP Kim Long Motor Huế thực hiện công đoạn hàn các thiết bị. Ảnh: Kim Long Motor

Trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) nhận được sự chú ý lớn bởi trực tiếp chạm vào những “điểm nghẽn” làm giảm sức cạnh tranh của nền kinh tế. Nhiều đại biểu chỉ ra tình trạng phổ biến: Dự án (DA) kéo dài hàng chục năm, cơ hội phát triển bị bỏ lỡ, doanh nghiệp dần mất niềm tin. Có đại biểu thẳng thắn nêu hình ảnh: “Có DA từ khi con người dân còn học mầm non đến lúc tốt nghiệp đại học vẫn chưa hoàn thành”, một minh chứng rõ ràng cho độ trễ phi lý trong thực hiện thủ tục.

Đại biểu Nguyễn Hải Nam (Đoàn ĐBQH TP. Huế) phân tích 5 nhóm vướng mắc chính đang kìm hãm dòng vốn và làm suy giảm năng lực cạnh tranh quốc gia. Thứ nhất là sự chồng chéo giữa các luật: Đầu tư, Đất đai, Quy hoạch, Nhà ở… khiến trình tự phê duyệt chủ trương, lựa chọn nhà đầu tư, giao và cho thuê đất trở nên phức tạp, thiếu nhất quán. Thứ hai là những bất cập pháp lý về đất đai, từ chuyển mục đích sử dụng đến đấu giá, giao cho thuê đất chưa theo kịp yêu cầu phát triển. Thứ ba là khó khăn trong thu hút nhà đầu tư chiến lược do rủi ro pháp lý cao, chi phí không minh bạch, các quỹ hỗ trợ gần như không vận hành hiệu quả. Thứ tư là “khoảng trống” trong thực thi khi luật đã ban hành nhưng nghị định, thông tư hướng dẫn chậm hoàn thiện, dẫn tới tình trạng “luật chờ dưới luật”. Cuối cùng là rủi ro về tiến độ khiến nhiều DA kéo dài vô thời hạn, đội chi phí, bỏ lỡ cơ hội tăng trưởng.

Từ thực tiễn nêu trên, đại biểu Nguyễn Hải Nam đề xuất 4 nhóm giải pháp: Rút ngắn thủ tục và làm rõ trách nhiệm từng cơ quan; đồng bộ hóa hệ thống luật liên quan; tăng ưu đãi để thu hút nhà đầu tư chiến lược; và nâng cao trách nhiệm thực thi, đi kèm cơ chế cảnh báo sớm và thu hồi DA chậm tiến độ. Đây là những đề xuất có cơ sở trong bối cảnh dòng vốn đầu tư đóng vai trò then chốt đối với sức bật kinh tế.

Các dự án trên địa bàn đang được các cơ quan chức năng đốc thúc về tiến độ

Ở góc độ địa phương, trong báo cáo kinh tế - xã hội tại phiên họp thường kỳ tháng 10, UBND thành phố Huế cũng nhận diện những điểm nghẽn tương tự, nhưng cụ thể và sát thực tế hơn. Doanh nghiệp vẫn chịu áp lực từ biến động kinh tế toàn cầu; thủ tục liên quan đến đầu tư, giải phóng mặt bằng còn kéo dài; sự phối hợp giữa các sở, ngành đôi khi chưa liền mạch. Một bộ phận cán bộ còn e ngại trách nhiệm trong bối cảnh bộ máy đang được sắp xếp lại theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Ở cấp xã, tuyến đầu tiếp xúc với doanh nghiệp và người dân, chất lượng cán bộ vẫn chưa đồng đều.

Trước yêu cầu đó, Huế xác định nhiệm vụ trọng tâm thời gian còn lại của năm 2025 là vừa rà soát thể chế, vừa đẩy nhanh tiến độ các DA trọng điểm. Nhiều công trình hạ tầng lớn đang được thúc đẩy như, tuyến Vành đai 3, đường Tố Hữu nối dài đi sân bay Phú Bài, DA cải thiện môi trường nước, các DA chỉnh trang đô thị và hạ tầng Khu kinh tế Chân Mây - Lăng Cô. Trong lĩnh vực công nghiệp, các DA như Khu liên hợp sản xuất, lắp ráp Kim Long Motor (giai đoạn 2, 3), nhà máy Kanglongda hay dây chuyền chế biến cát thạch anh công nghệ cao Creanza đang được theo dõi sát để sớm đưa vào vận hành.

Những chuyển động này cho thấy Huế không chỉ đứng trước yêu cầu đẩy mạnh giải ngân đầu tư công mà còn phải quyết liệt nâng cao chất lượng điều hành. Quy mô kinh tế còn nhỏ, sản xuất công nghiệp thiếu động lực kéo, thị trường bất động sản trầm lắng, nhiều DA ngoài ngân sách triển khai chậm, tất cả đặt ra nhu cầu cải cách mạnh mẽ hơn, trong đó minh bạch hóa quy hoạch, cắt giảm thủ tục và tạo môi trường đầu tư ổn định là điều kiện tiên quyết.

Nhìn rộng ra, các kiến nghị của đại biểu Quốc hội cũng chính là yêu cầu cấp bách đối với Huế và nhiều địa phương: Thoát khỏi vòng xoáy “thủ tục chờ thủ tục”. Nếu luật pháp không đồng bộ, nếu cán bộ còn ngại trách nhiệm, nếu quy trình tiếp tục kéo dài bất hợp lý, mọi nỗ lực thu hút đầu tư sẽ chỉ dừng lại trong kỳ vọng. Điều doanh nghiệp cần không phải lời hứa ưu đãi, mà là quy trình minh bạch, thời gian rõ ràng và trách nhiệm cụ thể.

Tại phiên thảo luận của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, đại biểu Nguyễn Hải Nam nhấn mạnh: Đã đến lúc phải chấm dứt tình trạng DA kéo dài từ “mầm non” tới “đại học”. Đã đến lúc dòng vốn nội địa và quốc tế phải được lưu thông nhanh hơn, an toàn hơn, hiệu quả hơn.

Lê Thọ