Gỡ ngay điểm nghẽn thể chế để không còn 'rừng thủ tục'

Thảo luận về kinh tế - xã hội cùng nhiều vấn đề quan trọng khác tại Quốc hội (QH) ngày 17-6, các đại biểu (ĐB) QH đều cho rằng phải tiếp tục tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, giải quyết điểm nghẽn thể chế để đất nước phát triển. Các điểm nghẽn này nằm ở các quy định của luật pháp, ở thực thi luật pháp.

Những nghịch lý

Theo ĐB Trần Hữu Hậu (Tây Ninh), vấn đề giải ngân đầu tư công năm nào QH cũng phải nói đến sự chậm chạp, trì trệ. Năm tháng đầu năm 2025, cả nước giải ngân mới đạt hơn 20%, có những đầu tàu kinh tế mới đạt 15%.

“Tiền trong nhà có sẵn mà xài chưa được thì rất khó để mời người khác đưa tiền vào” - ĐB Hậu nói và nhận định đầu tư công mà trì trệ từ trong nội tại của cơ quan quản lý thì bộ máy ấy khó có thể tạo được sự thông thoáng mạnh mẽ cho đầu tư từ khu vực tư nhân cũng như nước ngoài.

ĐB Trần Hữu Hậu (Tây Ninh). Ảnh: PHẠM THẮNG

Kể chuyện người thân của mình, ĐB Hậu nói đi xin chỉ giới đường đỏ cho khu đất thì Phòng Kinh tế hạ tầng và đô thị yêu cầu phải có xác nhận của Phòng Nông nghiệp và Môi trường trên bản đồ hiện trạng. Phòng Nông nghiệp và Môi trường trả lời trong bộ thủ tục hành chính mới của phòng “không có thủ tục này” nên phòng không thể thực hiện xác nhận.

ĐB Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) nói quy định không áp dụng phương pháp khoán thuế từ ngày 1-1-2026 đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được ban hành đã có rất nhiều ý kiến trái chiều. Cơ quan quản lý thì cho rằng quy định này mở ra cơ hội nâng tầm hộ kinh doanh trở thành doanh nghiệp, tuy nhiên cũng có không ít hộ kinh doanh, cá nhân tỏ ra hoang mang.

“Tôi từng nghe một cử tri là chủ doanh nghiệp nhỏ phản ánh chỉ vì nộp thuế chậm vài phút mà họ bị hành lên hành xuống, vì vậy sau đó họ xin chuyển xuống hộ kinh doanh” - ĐB Hà Sỹ Đồng phản ánh.

Nhận định thời gian qua việc cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh, bãi bỏ giấy phép con đã đạt một số kết quả, dù vậy ĐB Hà Sỹ Đồng nói “nay các điều kiện này đang có dấu hiệu quay trở lại”.

“Đơn cử như lĩnh vực xuất khẩu gạo, trước đây Nghị định 109/2010 yêu cầu điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo rất cao. Đến năm 2018, các điều kiện kinh doanh đã được giảm xuống rất nhiều. Vậy nhưng gần đây lại có dự thảo sửa đổi Nghị định 107/2018 yêu cầu doanh nghiệp sẽ phải sở hữu kho mà không được phép thuê kho nữa” - ĐB Đồng nêu.

Dẫn báo cáo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam về tình trạng các doanh nghiệp gặp vô vàn khó khăn trong thực hiện các thủ tục, ĐB Hà Sỹ Đồng nói: “Với tình trạng rừng thủ tục, núi thủ tục như vậy, chúng ta khó có thể huy động được đủ đầu tư tư nhân để phục vụ tăng trưởng”.

ĐB Trịnh Xuân An (Đồng Nai). Ảnh: PHẠM THẮNG

Gỡ triệt để vướng mắc pháp lý cho các dự án

Một số ĐBQH như Trịnh Xuân An (Đồng Nai), Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận), Trần Tuấn Anh (TP.HCM) đều nhận định rằng nếu tháo gỡ được nút thắt thể chế thì các dự án đang bị ách tắc do thủ tục và chồng chéo pháp lý sẽ được giải phóng, đất nước sẽ có một nguồn lực lớn để phát triển.

Theo ĐB Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận), sự vào cuộc quyết liệt của Trung ương, QH, Chính phủ và các bộ, ngành đã giúp tháo gỡ các khó khăn, điểm nghẽn, tồn đọng tồn tại trong nhiều năm để tránh lãng phí các nguồn lực xã hội, đưa các nguồn lực này vào phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Trong số này phải kể đến các nghị quyết, như Nghị quyết 170 của QH về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại TP.HCM, TP Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa. Hay Nghị quyết 233 của Chính phủ về việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án điện năng lượng tái tạo.

“Thực tế chúng ta đã tháo gỡ, bước đầu đã giải quyết có kết quả tích cực. Theo báo cáo của Chính phủ, hiện có hơn 2.200 dự án có vướng mắc, tồn đọng, nếu tháo gỡ các dự án này sẽ giải phóng được hơn 230 tỉ USD, bằng 50% tổng GDP cả nước” - ĐB Thông nói.

ĐB Trịnh Xuân An thì cho rằng việc xử lý các dự án vướng mắc không nên chỉ dừng lại ở TP.HCM, Đà Nẵng và Khánh Hòa như Nghị quyết 170 mà cần có giải pháp tổng thể đối với 2.200 dự án trên toàn quốc (tương đương hơn 235 tỉ USD).

Ông đề nghị Chính phủ sớm phân loại và báo cáo cấp có thẩm quyền, QH có cơ chế chung, đồng thời phân quyền cho phép các địa phương được chủ động cao nhất có thể để xử lý các dự án vướng mắc tạo nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội.

ĐB Trần Anh Tuấn (TP.HCM) nhìn nhận nếu tất cả dự án được tháo gỡ thì đất nước sẽ có một nguồn lực rất lớn để phát triển, có thể hiện thực hóa được mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025 và hai con số các năm tiếp theo.

Mở rộng hơn, ĐB Trịnh Xuân An đề nghị triển khai Nghị quyết 74 của QH đẩy mạnh thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Trong đó, tập trung xử lý đối với 55 dự án không hiệu quả, 13 dự án trọng điểm chậm tiến độ và hơn 800 dự án chậm hoặc chưa triển khai đưa đất vào sử dụng.

ĐB Trần Anh Tuấn (TP.HCM). Ảnh: QH

Bỏ nhiều quy định vô lý, không cần thiết

Tại phiên thảo luận, các ĐBQH còn kiến nghị nhiều giải pháp, từ bãi bỏ các quy định, điều kiện kinh doanh vô lý đến rà soát, sửa đổi luật pháp và hiện thực hóa Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

ĐB Trần Hữu Hậu đề cập đến chỉ đạo của Thủ tướng về việc bỏ giấy phép xây dựng và mong Thủ tướng xem xét bỏ đi nhiều hơn những quy định không thật cần thiết, như giấy phép xây dựng để kéo theo xóa bỏ hàng loạt những quy định liên quan đang làm khó người dân và cơ quan thực thi.

ĐB Hà Sỹ Đồng đề nghị phải đặt tháo gỡ khó khăn cho dự án đầu tư làm trọng tâm của trọng tâm khi muốn đặt mục tiêu tăng trưởng cao liên tục nhiều năm.

Theo ông, Chính phủ cần lập tổ công tác gồm nhiều chuyên gia kinh tế - pháp luật để đề xuất các giải pháp tháo gỡ, đơn giản hóa thủ tục về đầu tư dự án, tập trung vào cắt giảm, hợp nhất hoặc liên thông thủ tục hành chính.

“Trước mắt, khi QH thông qua một luật sửa tám luật về lĩnh vực đầu tư, tài chính thì cần có các biện pháp đồng bộ đưa ngay các chính sách mới vào cuộc sống. Có như thế mới có thể đưa mục tiêu tăng trưởng 8% của năm nay về đích” - ĐB Hà Sỹ Đồng nói.

ĐB Phan Đức Hiếu (Thái Bình) nói Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, Nghị quyết 198 của QH, Nghị quyết 139 của Chính phủ được cộng đồng doanh nghiệp rất phấn khởi và đặt kỳ vọng rất cao vào việc tổ chức triển khai Nghị quyết 68 cùng các văn bản liên quan.

“Trong thời gian tới, nhiệm vụ quan trọng vẫn phải là cải cách thể chế. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là thực hiện đầy đủ tinh thần, thực hiện mạnh mẽ và thực hiện kịp thời các giải pháp trong Nghị quyết 68 và Nghị quyết 198 đã nêu ra” - ĐB Hiếu nói.

Ông Hiếu đề nghị Thủ tướng và Chính phủ rà soát tổng thể các văn bản theo đúng tinh thần của Nghị quyết 68. Nếu các công văn, chỉ thị gây cản trở, khó khăn, vướng mắc cho sản xuất, kinh doanh thì nên bãi bỏ một cách công khai, minh bạch để tất cả địa phương, doanh nghiệp thực hiện.

Ông cũng đề nghị phải lập tổ chuyên gia rà soát độc lập hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để có các giải pháp khách quan, không phụ thuộc vào quan điểm của các bộ, ngành. Trong tổ chuyên gia này phải có đại diện cộng đồng doanh nghiệp.

“Đại diện cộng đồng doanh nghiệp sẽ đưa ra những phát hiện rất thiết thực, thực sự gắn với hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp” - ĐB Hiếu lý giải.•

NHÓM PHÓNG VIÊN