Gỡ rào cản, mở dư địa phát triển cho thị trường bảo hiểm

Gần như mọi chủ thể tham gia thị trường bảo hiểm đều được hưởng lợi từ việc sửa Luật Kinh doanh bảo hiểm

Nới điều kiện góp vốn mở công ty bảo hiểm/tái bảo hiểm

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến rộng rãi. Theo đó, dự thảo lần 1 về cơ bản giữ nguyên bố cục của luật hiện hành.

So với Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành, dự thảo đã sửa đổi Điều 64 - Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 về điều kiện cấp giấy phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm.

Theo ông Trương Minh Cát Nguyên - CEO TILA Finance, khi bỏ Điểm a, Khoản 1, Điều 64, nghĩa là luật quy định chỉ doanh nghiệp mới có thể là thành viên góp vốn thành lập doanh nghiệp bảo hiểm/tái bảo hiểm, trong khi theo quy định hiện hành, cá nhân cũng có thể tham gia góp vốn. Điều này nhằm làm tăng tính minh bạch của dòng vốn dùng để thành lập doanh nghiệp bảo hiểm/tái bảo hiểm, hạn chế các dòng tiền chưa chứng minh được nguồn gốc hợp pháp của cá nhân tham gia góp vốn (nếu có).

Với thay đổi ở Điểm a, Khoản 2, Điều 64, thay vì các tổ chức chỉ có thể góp vốn bằng đồng Việt Nam, quy định mới cho phép các tổ chức/doanh nghiệp có thể góp vốn bằng ngoại tệ trực tiếp, không thấp hơn mức tối thiểu theo quy định của Chính phủ.

Về việc xóa bỏ hẳn Khoản 4, Điều 64, theo ông Nguyên, sẽ tạo ra một hành lang pháp lý thực sự thông thoáng trong thủ tục cấp phép và hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm. Với quy định hiện hành, chỉ có các doanh nghiệp bảo hiểm/tái bảo hiểm góp vốn cho nhau để thành lập doanh nghiệp mới trong lĩnh vực bảo hiểm. Điều này ngăn cản các thành phần kinh tế khác tham gia vào thị trường bảo hiểm Việt Nam.

Hiện tại, theo số liệu thống kê của Cục Quản lý - Giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính), thị trường bảo hiểm có 87 doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm. Trong đó, có 33 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, 20 doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ, 2 doanh nghiệp tái bảo hiểm, 32 doanh nghiệp môi giới bảo hiểm và 1 chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài.

Trên thị trường, 2 doanh nghiệp bảo hiểm mới nhất được thành lập đều là doanh nghiệp của Việt Nam, cùng do Techcombank góp vốn thành lập là Công ty cổ phần Bảo hiểm phi nhân thọ Techcom (TCGIns) và Công ty cổ phần Bảo hiểm Nhân thọ Kỹ thương (TCLife). Một ngân hàng khác là VPBank đang hoàn thiện hồ sơ thành lập công ty bảo hiểm nhân thọ.

Trong số 32 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ đang hoạt động trên thị trường, có 11 doanh nghiệp bảo hiểm nước ngoài (hoạt động theo mô hình liên doanh hoặc 100% vốn nước ngoài) gồm QBE, UIC, Bảo Việt - Tokyo Marine, Samsung Vina, Liberty, AIG, Cathay, MSIG, Fubon, Chubb và TIC (trước là Bảo hiểm tổng hợp Groupama Việt Nam).

Tại thời điểm 2003, có 9 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài gia nhập thị trường Việt Nam. Hiện nay, nhóm này chiếm khoảng 1/3 tổng số doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trên thị trường và đa số còn hạn chế về thị phần doanh thu phí bảo hiểm gốc cũng như độ phủ về truyền thông (theo số liệu tổng hợp từ cơ quan quản lý).

Công ty bảo hiểm nhỏ được hưởng lợi nhiều nhất

Ông Phan Quốc Tuấn - CEO Viện Phát triển nguồn nhân lực bảo hiểm đánh giá, với những thay đổi tại dự thảo, gần như mọi chủ thể tham gia thị trường bảo hiểm đều được hưởng lợi. Bởi lẽ, dự thảo dự kiến cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh tại 8 điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 liên quan đến cấp phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm; điều kiện trước khi chính thức hoạt động; điều kiện, tiêu chuẩn đối với người quản lý, người kiểm soát; điều kiện đầu tư ra nước ngoài; điều kiện hoạt động đại lý bảo hiểm; điều kiện cấp phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm và cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm.

Đáng chú ý, theo ông Tuấn, các công ty bảo hiểm quy mô nhỏ được hưởng lợi nhiều nhất từ sự thay đổi này. Cụ thể, dự thảo đã gia hạn thời gian đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn, tiêu chuẩn về vốn… đến năm 2033, thay vì năm 2028 như quy định hiện hành, giúp các doanh nghiệp bảo hiểm có thêm thời gian chuẩn bị.

Cụ thể, Điều 156 - Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 dự kiến được điều chỉnh theo hướng kéo dài thời gian áp dụng mô hình vốn tối thiểu và biên khả năng thanh toán 1, đồng thời cho phép doanh nghiệp bảo hiểm có thời gian áp dụng thử nghiệm mô hình RBC trong thời gian 5 năm, từ năm 2028 đến 2032.

Theo đó, trong 2 năm đầu, doanh nghiệp bảo hiểm tính toán vốn và khả năng thanh toán theo cả 2 mô hình và được lựa chọn mô hình có kết quả tính toán cao hơn để có thời gian chuẩn bị tăng vốn. Trong 3 năm tiếp theo, doanh nghiệp bảo hiểm tiếp tục tính toán theo cả 2 mô hình, nhưng phải tăng vốn theo mô hình có kết quả tính toán thấp hơn để đảm bảo tính thận trọng và khả năng điều chỉnh mô hình RBC cho phù hợp. Ngoài ra, việc không phải đăng ký với Bộ Tài chính phương pháp tính phí bảo hiểm xe cơ giới, mà chỉ phải thông báo khi áp dụng, đã mở cho các doanh nghiệp bảo hiểm nhỏ có cơ hội tăng doanh thu vì được tự do tính phí nghiệp vụ bảo hiểm này - vốn là nghiệp vụ chiếm tỷ trọng lớn trong tổng doanh thu của các doanh nghiệp bảo hiểm nhỏ.

Ngoài ra, việc cho phép chuyên gia tính toán được kiêm nhiệm trưởng bộ phận định phí, kế toán trưởng được kiêm nhiệm trưởng bộ phận tài chính, hay quy định nhân sự cấp quản lý chỉ cần tốt nghiệp đại học mà chương trình có đào tạo môn bảo hiểm… sẽ tạo điều kiện cho những doanh nghiệp nhỏ tận dụng được nguồn nhân sự chất lượng cao, tăng năng suất lao động.

“Trong bối cảnh đa số doanh nghiệp bảo hiểm tại Việt Nam có quy mô tài chính nhỏ so với thế giới, việc kiêm nhiệm là phù hợp. Khi thị trường phát triển hơn và doanh nghiệp lớn mạnh hơn, việc tách bạch các vị trí này sẽ cần được xem xét’, ông Tuấn nêu quan điểm.

Mở dư địa cho thị trường phát triển

Trên thực tế, sau khi Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 đi vào thực tiễn (ban hành ngày 16/62022 và chính thức có hiệu lực từ 1/1/2023), trước khó khăn chung của nền kinh tế, thị trường bảo hiểm tiếp tục duy trì đà tăng trưởng ở đa số các chỉ tiêu, trong đó dự kiến năm 2025, tổng số tiền đầu tư trở lại nền kinh tế của các doanh nghiệp bảo hiểm ước đạt 895.954 tỷ đồng (tăng 31,66% so với năm 2022).

Dẫu vậy, theo Ban soạn thảo, tốc độ tăng trưởng của thị trường có dấu hiệu chậm lại khi trong giai đoạn 2022-2025 chỉ tăng trên dưới 10%. Do đó, cần có các cơ chế, chính sách thúc đẩy các doanh nghiệp bảo hiểm tăng tính chủ động trong việc xây dựng và thiết kế sản phẩm nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày một đa dạng của thị trường.

Bởi vậy, trong lần sửa đổi này, dự thảo đã cắt bỏ những điều kiện kinh doanh không cần thiết, nới lỏng các quy định về quản lý chuyên môn và đặc biệt là bỏ hẳn quy định cơ quan quản lý ngành thực hiện việc thanh tra các doanh nghiệp trong ngành, tạo cơ hội tham gia thị trường của các nhà đầu tư lớn hơn, tăng tính tự chủ của các doanh nghiệp.

Với quan điểm làm luật như vậy, ông Phan Quốc Tuấn cho rằng, thị trường bảo hiểm Việt Nam có thể đón thêm nhiều doanh nghiệp mới, đặc biệt là các công ty môi giới bảo hiểm có vốn đầu tư nước ngoài, ứng dụng mô hình kinh doanh và công nghệ hiện đại để khai phá mảng môi giới bảo hiểm nhân thọ còn bỏ ngỏ. Ngoài ra, sự gia nhập của các tập đoàn đa ngành có sẵn nền tảng dữ liệu khách hàng cũng sẽ góp phần mở rộng kênh phân phối bảo hiểm, giúp thị trường tăng tốc, hướng tới mục tiêu 18% dân số có bảo hiểm nhân thọ vào năm 2030 theo Chiến lược phát triển thị trường bảo hiểm đến năm 2030 của Thủ tướng Chính phủ đã đề ra.

Kim Lan