Góc nhìn Người Đưa Tin: 10 sự kiện nổi bật ngành Công Thương năm 2024

1. Quốc hội thông qua Luật Điện lực (sửa đổi)

Ngày 30/11/2024, với 91,65% đại biểu tán thành, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Điện lực (sửa đổi). Theo đó, Luật Điện lực (sửa đổi) có hiệu lực kể từ ngày 1/2/2025, gồm 9 Chương, 81 Điều, đã quán triệt đầy đủ và thể chế hóa theo đúng tinh thần Nghị quyết số 55 ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Ngày 30/11/2024, với 91,65% đại biểu tán thành, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Điện lực (sửa đổi).

Luật Điện lực (sửa đổi) năm 2024 đã bao quát được các chính sách lớn như quy hoạch điện lực, thị trường điện và phát triển năng lượng tái tạo, kế thừa các điều khoản quan trọng từ luật cũ và bổ sung mới về quy hoạch điện lực, đầu tư xây dựng dự án và phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới.

Cũng trong kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV đã đồng ý tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận theo Tờ trình số 811 ngày 25/11/2024 của Chính phủ. Như vậy, sau 8 năm tạm dừng, chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận sẽ tiếp tục được triển khai.

2. Xuất nhập khẩu lập kỷ lục chưa từng có, gần cán mốc 800 tỷ USD

Tính đến nửa đầu tháng 12/2024, tổng trị giá xuất nhập khẩu đạt 747,13 tỷ USD tăng 14,7% (tương ứng tăng 95,98 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2023. Như vậy, dù chưa kết thúc năm 2024 nhưng hoạt động xuất nhập khẩu đã chính thức xác lập kỷ lục mới (kỷ lục trước đây đạt hơn 730 tỷ USD vào năm 2022).

Kết quả trên thể hiện sự nỗ lực của Bộ Công Thương trong thực thi đồng bộ nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp và sự chủ động, linh hoạt trong tổ chức sản xuất của các doanh nghiệp xuất khẩu nắm bắt cơ hội phục hồi và khan hiếm hàng hóa từ các thị trường nhập khẩu, khai thác hiệu quả các FTA nhanh chóng đẩy mạnh xuất khẩu.

3. Sản xuất công nghiệp tiếp tục là động lực dẫn dắt cho tăng trưởng

Trong năm 2024, các doanh nghiệp sản xuất nỗ lực tìm kiếm đơn hàng để hoàn thành kế hoạch sản xuất kinh doanh. Càng về cuối năm, sản xuất công nghiệp (IIP) càng ghi nhận sự phục hồi tích cực ở hầu hết các ngành, lĩnh vực và địa phương, chuỗi cung ứng đã được nối lại và đa dạng hóa.

Càng về cuối năm, sản xuất công nghiệp (IIP) càng ghi nhận sự phục hồi tích cực.

Tính chung 11 tháng năm 2024, sản xuất công nghiệp tiếp tục phục hồi nhanh và trên diện rộng, tăng ở 60/63 địa phương. Đây là động lực dẫn dắt cho tăng trưởng khi IIP ước tăng 8,4% so với cùng kỳ năm trước, là mức tăng cao nhất trong giai đoạn từ năm 2020 đến nay.

Đồng thời, trước yêu cầu của xu hướng chuyển đổi số và phát triển sản xuất thông minh, Bộ Công Thương đã có sự vào cuộc nhanh chóng, triển khai nhiều giải pháp đồng bộ.

Chuyển đổi số đã giúp thay đổi cơ cấu ngành công nghiệp, gia tăng tốc độ giá trị sản xuất công nghiệp với mức tăng 8,6% so với cùng kỳ năm 2023 và doanh thu công nghiệp, công nghệ số ước đạt khoảng 118 tỷ USD, tăng 17,78% so với cùng năm trước.

3. Quy mô thị trường thương mại điện tử vượt mốc 25 tỷ USD

Một trong những điểm nhấn chính của năm 2024 là sự bùng nổ của thương mại điện tử. Mặc dù kinh tế toàn cầu và khu vực vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức, song thương mại điện tử Việt Nam tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng, là động lực chính thúc đẩy nền kinh tế số Việt Nam.

Kết quả tăng trưởng thị trường thương mại điện tử B2C năm 2024 đã đạt 18-20%, hoàn thành mục tiêu Chính phủ giao. Dự báo, năm 2024, quy mô thị trường sẽ vượt mốc 25 tỷ USD.

Tăng trưởng thị trường thương mại điện tử B2C năm 2024 đã đạt 18-20%.

Thời gian gần đây, bên cạnh sự hiện diện của các sàn thương mại điện tử bán lẻ trong nước như: Shopee, TikTok Shop, Lazada, Tiki và Sendo, thị trường đang chứng kiến cuộc đổ bộ của các sàn xuyên biên giới như: Temu, Shein... tạo ra không ít những lo lắng thách thức cho các doanh nghiệp nội địa.

4. Kỳ tích hoàn thành đường dây 500 kV mạch 3

Sau hơn 6 tháng thi công, đường dây 500kV mạch 3 từ Quảng Trạch đến Phố Nối (gồm 4 cung đoạn) với chiều dài trên 500km đã được hoàn thành. Thành tích này được đánh giá là chưa từng có tiền lệ với các công trình xây dựng đường dây 500kV trước đó.

Sau hơn 6 tháng thi công, đường dây 500kV mạch 3 với chiều dài trên 500km đã được hoàn thành.

Đây là dự án trọng điểm, cấp bách, có ý nghĩa rất quan trọng để tăng cường năng lực truyền tải điện qua hệ thống 500 kV từ Trung-Bắc với công suất từ 2.500 MW hiện nay lên 5.000 MW.

Dự án nâng cao sự ổn định vận hành hệ thống điện, tăng cường cung cấp điện cho miền Bắc năm 2025 và các năm tiếp theo, giảm bớt nguy cơ đầy và quá tải cho các đường dây và trạm 500kV hiện hữu, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

5. Trung tâm A0 chính thức chuyển về Bộ Công Thương

Tháng 8/2024, Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0) chính thức được chuyển về Bộ Công Thương. đó, Theo đó, A0 được tách khỏi Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) để thành lập Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia, trực thuộc Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước.

Trung tâm A0 chính thức tách khỏi Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và chuyển về Bộ Công Thương.

Công ty này sẽ tiếp tục có vai trò là cơ quan điều độ hệ thống điện quốc gia, điều hành giao dịch thị trường điện lực theo quy định tại Luật Điện lực và pháp luật liên quan.

Với vốn điều lệ là 776 tỷ đồng, Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia tiếp nhận nguyên trạng số lao động của Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia từ EVN. Bao gồm tiếp nhận nguyên trạng bộ máy quản lý của A0 trên cơ sở tiếp tục bố trí đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý của A0 vào các vị trí lãnh đạo tương ứng của NSMO.

6. Rộng cửa cho hàng Việt vào Trung Đông

Tháng 10/2024, Việt Nam và UAE chính thức ký kết Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện (Hiệp định CEPA). Với Hiệp định này, thị trường Trung Đông rộng mở hơn với hàng Việt nhờ giảm thuế và các cam kết hợp tác sâu rộng.

Tháng 10/2024, Việt Nam và UAE chính thức ký kết Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện (Hiệp định CEPA).

Với việc ký kết CEPA và giảm thuế tới 99% theo lộ trình, nhiều mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh của Việt Nam sang UAE nói riêng và Trung Đông nói chung sẽ có nhiều thuận lợi hơn. Trong đó các sản phẩm có lợi thế như nông nghiệp, đặc biệt là nông sản chất lượng cao, sản phẩm sạch và hữu cơ có chứng chỉ Halal, hàng dệt may, da giày, điện tử, thủy sản, đồ gỗ...

Như vậy, tính đến tháng 12 năm 2024, Việt Nam đã ký kết, thực thi và đang đàm phán tổng cộng là 19 Hiệp định thương mại tự do (Free Trade Agreement- FTA). Trong đó, 17 FTA đã ký kết và thực thi và 2 FTA đang đàm phán.

7. Nỗ lực bình ổn thị trường trong một năm nhiều biến động

Trong năm 2024, Bộ Công Thương đã luôn bám sát và thực hiện đồng thời nhiều giải pháp nhằm bình ổn thị trường trong nước những mặt hàng trọng yếu như: xăng dầu, điện, thực phẩm,... trong dịp cao điểm.

Đặc biệt hồi tháng 9/2024, cơn bão Yagi đổ bộ đất liền Việt Nam đã gây nhiều thiệt hại đến hệ thống điện, trạm xăng cũng như ảnh hưởng tới thị trường hàng hóa trong nước.

Thị trường hàng hóa bình ổn trước, trong và sau bão (Ảnh: Hữu Thắng).

Theo đó, trước, trong và sau cơn bão, các đơn vị trong ngành Công Thương luôn bám sát và triển khai kế hoạch ứng phó với bão số 3, duy trì chế độ ứng trực 24/24 để bám sát tình hình và xử lý sự cố.

Hơn 10 ngày sau đó, bằng nhiều biện pháp khắc phục và sửa chữa, Bộ Công Thương đã cơ bản khôi phục lại nguồn điện cho hơn 6,1 triệu khách hàng bị ảnh hưởng do bão, các hệ thống trạm xăng đi vào hoạt động bình thường. Nguồn cung hàng hóa ổn định, không tăng giá đột biến sau bão...

8. Phòng vệ thương mại đạt kết quả nổi bật

Năm 2024, trong bối cảnh nước ta hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, Bộ Công Thương tiếp tục điều tra, rà soát 7 vụ việc đã khởi xướng trong năm 2023; khởi xướng điều tra 3 vụ việc mới, khởi xướng rà soát 3 vụ việc rà soát cuối kỳ; tiếp nhận và xử lý 7 hồ sơ đề nghị điều tra và rà soát mới để thiết lập môi trường cạnh tranh công bằng và bảo vệ lợi ích chính đáng của các ngành sản xuất trong nước.

Ở phía ngược lại, năm 2024 Việt Nam đối diện 27 vụ điều tra phòng vệ thương mại từ nước ngoài. Trong đó, Hoa Kỳ, Ấn Độ, Canada, Indonesia là các thị trường có xu hướng điều tra phòng vệ thương mại nhiều nhất đối với Việt Nam. Đặc biệt, Hoa Kỳ chiếm gần 50% tổng số vụ việc đã khởi xướng điều tra đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.

Năm 2024 Việt Nam đối diện 27 vụ điều tra phòng vệ thương mại từ nước ngoài.

Theo đó, Bộ Công Thương đã triển khai các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình xử lý các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại của nước ngoài và đã đem lại những kết quả tích cực.

Bộ Công Thương tiếp tục triển khai công tác hoàn thiện hệ thống pháp lý, thể chế về phòng vệ thương mại (PVTM), từ đó bảo vệ lợi ích chính đáng của các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu.

9. Chủ động tinh gọn bộ máy

Ngày 12/12, Bộ Công Thương đã chủ động sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo Nghị quyết 18. Với phương án đề xuất, số đầu mối trong cơ cấu tổ chức của Bộ Công Thương giảm 5 đơn vị (từ 28 đơn vị xuống còn 23 đơn vị), tức giảm 17,8% số đầu mối.

Theo đó, kết thúc mô hình tổ chức Tổng cục Quản lý thị trường. Hợp nhất Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo và Cục Điều tiết điện lực, tên đơn vị mới sau sắp xếp dự kiến là Cục Điện lực. Hợp nhất Cục Công Thương địa phương, Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Vụ Khoa học và Công nghệ.

Đồng thời, tiếp nhận chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước đối với 6 tập đoàn, tổng công ty nhà nước bao gồm: Tập đoàn Dầu khí Việt Nam; Tập đoàn Điện lực Việt Nam; Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam; Tập đoàn Hóa chất Việt Nam; Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam; Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam.

10. Nỗ lực xây dựng Chính phủ số

Năm 2024, để xây dựng Chính phủ số, Bộ Công Thương đã đẩy mạnh phát triển các hệ thống cung cấp dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Theo đó, Cổng Dịch vụ công Bộ Công Thương đang cung cấp 267 dịch vụ công trực tuyến (168 dịch vụ công trực tuyến toàn trình, 99 dịch vụ công trực tuyến một phần), với gần 54.000 doanh nghiệp tham gia khai báo. Tổng số hồ sơ nộp qua các dịch vụ công trực tuyến của Bộ trong 10 tháng năm 2024 là hơn 1,3 triệu bộ hồ sơ, tương ứng hơn 99% tổng số hồ sơ được gửi đến Bộ.

Bộ Công Thương cũng tích cực triển khai Cơ chế một cửa quốc gia và Cơ chế một cửa ASEAN. Trong đó, riêng đối với thủ tục Cấp giấy chứng nhận xuất xứ mẫu D, tính đến thời điểm báo cáo, Bộ đã trao đổi gần 236.000 bộ hồ sơ với tất cả các nước trong khối ASEAN (ASW).

Phạm Thị Thanh Loan