GS Phùng Hồ Hải: 'Thi trắc nghiệm 100% môn Toán là sai lầm'

GS Phùng Hồ Hải cho biết nhân việc đại biểu Quốc hội Dương Minh Ánh nêu lại vấn đề thi trắc nghiệm, ông chia sẻ thư từng gửi Phó thủ tướng Vũ Đức Đam liên quan kỳ thi THPT quốc gia.

Ông Hải lo lắng về mô hình thi trắc nghiệm môn Toán và những điều Ban chấp hành Hội Toán học Việt Nam khuyến cáo Bộ GD&ĐT cuối năm 2016 đã thành hiện thực.

Theo Viện trưởng Viện Toán học Việt Nam, mô hình thi trắc nghiệm 100% môn Toán ở kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia là "hết sức sai lầm và có hại lớn đối với sự nghiệp chấn hưng giáo dục".

GS Phùng Hồ Hải, Viện trưởng Viện Toán học Việt Nam. Ảnh: VietNamNet.

Thứ nhất, thi trắc nghiệm tất cả môn sai ở xuất phát điểm. Tỷ lệ đỗ tốt nghiệp THPT lên tới 90% hoặc hơn thế nữa ở đa số vùng miền trên cả nước, do bệnh thành tích. Một kỳ thi mà gần như tất cả học sinh đều đỗ, việc tổ chức hoàn toàn không có ý nghĩa.

"Chúng ta không thể thực hiện kỳ thi tốt nghiệp THPT nghiêm túc nếu tiếp tục khống chế tỷ lệ đỗ. Việc dùng biện pháp trắc nghiệm để tránh quay cóp chỉ khiến người ta quay cóp một cách công khai, trắng trợn hơn mà thôi. Những vụ việc đã được phát giác tại Hà Giang là minh chứng cho điều này. Chắc chắn Hà Giang không phải địa phương duy nhất xảy ra tiêu cực trong thi cử", GS Phùng Hồ Hải viết.

Thứ hai, theo ông Hải, những vụ việc tiêu cực vừa qua thêm một lần nữa khẳng định áp dụng máy móc, thiếu cân nhắc, thiếu chuẩn bị các mô hình nước ngoài vào Việt Nam chắc chắn dẫn tới thất bại. Khó khăn lớn nhất của chúng ta là con người chứ không phải cơ chế.

Nhiều cơ chế rất hay ở nước ngoài, nhưng có thể thất bại một cách ngớ ngẩn ở Việt Nam. Đơn cử trong ngành giáo dục, chúng ta đã thất bại với mô hình tuyển thẳng học sinh giỏi vào đại học, phong trào "nói không với tiêu cực", và đang thất bại với mô hình thi tốt nghiệp THPT. Đây là những mô hình cơ chế được thực hiện ở các nước tiên tiến, nhưng cứ đưa về ta là hỏng.

Thứ ba, GS Phùng Hồ Hải tin tưởng rằng những ứng dụng mới nhất của công nghệ sẽ giúp giải quyết phần nào bài toán con người. Đơn cử mô hình taxi Grab, hay Uber giúp cải thiện đáng kể mối quan hệ giữa lái xe và khách. Nó cũng tương tự các mô hình đặt phòng khách sạn trên mạng...

Những thành công trên nền tảng công nghệ nằm ở hai chữ công khai và kiểm soát. Nhưng việc tổ chức kỳ thi THPT vừa qua, mặc dù sử dụng công nghệ, lại đi ngược với nguyên lý này. Toàn bộ quy trình xây dựng đề thi, tổ chức thi, coi thi, chấm thi đều không đáp ứng yếu tố công khai và có kiểm soát (dù về hình thức có vẻ có).

Hệ quả của sự mất kiểm soát, trên nền công nghệ, là sự gian lận có thể thực hiện ở phạm vi chóng mặt. Thay vì sửa điểm cho một số học sinh, người ta sửa cho hàng trăm và mức sửa thực sự là không có giới hạn.

Thứ tư, việc tổ chức thi trắc nghiệm hoàn toàn không đơn giản, nhất là đối với một kỳ thi trên diện rộng, cần sự chuẩn bị lâu dài và kỹ lưỡng với nhiều nhân lực, vật lực. Nguyên lý đánh giá của phương pháp thi trắc nghiệm là dựa trên thống kê. Độ chính xác của nó được đo bằng các đại lượng xác suất. Nói cách khác, nó được phép sai, nhưng cần đảm bảo xác suất sai (hay là tỷ lệ sai) phải thấp.

Để kiểm định chất lượng một đề thi trắc nghiệm không có cách nào khác là kiểm tra bằng thử trên số đông. Với các đề thi Toán khó như năm nay, những người có thể nói là siêu giỏi về giải Toán sơ cấp cũng phàn nàn là không giải nổi. Câu hỏi đặt ra là việc tổ chức làm đề đã đúng quy trình chưa?

Thứ năm, tác hại lớn nhất của kỳ thi liên quan mục tiêu thứ hai của nó, là xét tuyển vào đại học. Đây chính là lý do mà hai năm trước, Ban chấp hành Hội Toán học đã kịch liệt phản đối chủ trương thi trắc nghiệm.

Đối với môn Toán, năng lực đầu vào của sinh viên hiện nay ở mức báo động. Do đối phó kiểu thi tốt nghiệp, các em hoàn toàn không được chuẩn bị kiến thức Toán học căn bản để có thể tiếp thu kiến thức ở bậc đại học. Đó là chưa nói đến chất lượng đề thi không giúp chọn được đúng học sinh năng lực.

Ngoài ra, thời gian học đại học đang bị rút ngắn. Hệ quả là chúng ta sẽ phải cho ra trường những sinh viên "không có mấy chữ trong bụng".

"Tôi từng chứng kiến nhiều sinh viên tốt nghiệp ngành Toán thuộc lòng các định lý như thuộc thơ, và cũng như thơ, các em nhớ nhầm vài chữ trong đó. Đó mới là điều đáng ngại nhất. Sinh viên là nguồn lực quan trọng nhất trong kỷ nguyên cách mạng công nghệ lần thứ tư này", trích thư của ông Hải.

GS Phùng Hồ Hải cho rằng cần tổ chức các hội thảo để rút kinh nghiệm công tác thi cử và đưa ra biện pháp cho năm tới. Đối với những vấn đề liên quan chuyên môn Toán học, xin hãy lắng nghe những nhà Toán học.

Quyên Quyên