GS Trần Xuân Bách, gương mặt Việt trong top 10.000 nhà khoa học toàn cầu

Nhà xuất bản Elsevier phối hợp với nhóm nghiên cứu của Đại học Stanford (Mỹ) vừa công bố phiên bản thứ 7 của cơ sở dữ liệu về các nhà khoa học có ảnh hưởng toàn cầu năm 2025, dựa trên số liệu trích dẫn từ Scopus tính đến cuối năm 2024.

Theo danh sách này, Việt Nam có 9 nhà khoa học được ghi nhận trong nhóm 10.000 nhà khoa học hàng đầu thế giới. Trong đó, GS.TS Trần Xuân Bách, Trường Đại học Y - Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội, tiếp tục là gương mặt trẻ nổi bật, góp phần khẳng định vị thế và uy tín của khoa học Việt Nam trên trường quốc tế.

GS.TS Trần Xuân Bách, Trường Đại học Y - Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội.

GS.TS Trần Xuân Bách có những đóng góp quan trọng trong y tế và khoa học. Ông tập trung nghiên cứu về kinh tế y tế, hệ thống y tế và y tế số, với mục tiêu tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho những nhóm dễ bị tổn thương. Đồng thời, ông tiên phong trong việc ứng dụng các mô hình y tế có chi phí – hiệu quả cao, góp phần tối ưu hóa hệ thống y tế và nâng cao năng lực ứng phó trước những thách thức sức khỏe toàn cầu, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển.

Trong lĩnh vực HIV/AIDS, GS.TS Trần Xuân Bách đã triển khai nhiều nghiên cứu về hiệu quả chi phí của các biện pháp can thiệp y tế, từ đó làm rõ những rào cản kinh tế, xã hội và tâm lý, hành vi trong việc mở rộng các công nghệ y tế mới như vaccine hay liệu pháp điều trị. Các kết quả này đã đóng góp thiết thực vào công cuộc kiểm soát đại dịch HIV/AIDS tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, ông còn quan tâm đến việc xây dựng mô hình phân tích ra quyết định trong đánh giá công nghệ y tế và hoạch định chính sách, đặc biệt trong lĩnh vực nghiện chất. Các nghiên cứu của ông đã cung cấp nền tảng khoa học quan trọng cho những chương trình can thiệp hiệu quả, giảm thiểu tác động tiêu cực của nghiện chất đối với xã hội.

Ở mảng sức khỏe tâm thần và y học hành vi, GS.TS Trần Xuân Bách đã thực hiện nhiều nghiên cứu về hiệu quả chi phí của các can thiệp tâm lý và hành vi, nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống người bệnh. Những kết quả này giúp xác định chiến lược can thiệp phù hợp, đồng thời bổ sung dữ liệu đáng tin cậy cho hoạch định chính sách trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần.

Với chuyên môn sâu trong kinh tế y tế, ông đã phát triển các mô hình phân tích hỗ trợ quyết định trong đánh giá công nghệ y tế, giúp xác định hiệu quả chi phí của những công nghệ mới, từ đó hỗ trợ triển khai vào thực tiễn. Song song, ông còn tham gia nghiên cứu nhằm củng cố hệ thống y tế, xây dựng mô hình dịch vụ hiệu quả và nâng cao năng lực hệ thống, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19.

Năm 2023, những đóng góp của ông được Hiệp hội ISPOR tổ chức lớn nhất thế giới về kinh tế y tế vinh danh bằng Giải thưởng Nghiên cứu Xuất sắc. Ngoài công việc chuyên môn, GS.TS Trần Xuân Bách còn là Ủy viên Ban chấp hành TW Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (2017-2022), Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam (2019-2024). Ông được nhận 3 Bằng khen của Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cho Giải thưởng tại Hội nghị Khoa học Công nghệ Tuổi trẻ các trường Đại học Y-Dược Việt Nam: Giải Xuất sắc (2004), Giải Ba (2012), Giải Nhì (2016).

Ngoài công việc chuyên môn, GS.TS Trần Xuân Bách còn là Ủy viên Ban chấp hành TW Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (2017-2022), Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam (2019-2024). Ông được nhận 3 Bằng khen của Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cho Giải thưởng tại Hội nghị Khoa học Công nghệ Tuổi trẻ các trường Đại học Y-Dược Việt Nam: Giải Xuất sắc (2004), Giải Ba (2012), Giải Nhì (2016).

GS.TS Trần Xuân Bách là cựu học sinh chuyên Toán – Tin, Trường THPT Chuyên KHTN, ĐHQG Hà Nội (khóa 1999-2002. Tốt nghiệp Thủ khoa Trường Đại học Y tế công cộng năm 2006, ông trở thành giảng viên của Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội.

Phương châm mà GS Trần Xuân Bách kiên trì theo đuổi là “chú tâm, làm chu đáo từng việc nhỏ”.

Sau đó, Trần Xuân Bách hoàn thành chương trình Tiến sĩ tại Đại học Alberta, Canada sau 2 năm học với tất cả các điểm tuyệt đối và bảo vệ xuất sắc luận án với chủ đề: "Chi phí - hiệu quả của kết hợp điều trị kháng virus và điều trị duy trì methadone cho các bệnh nhân HIV/AIDS nghiện chất dạng thuốc phiện".

Gặt hái được nhiều thành công, nhưng GS Trần Xuân Bách không muốn nói nhiều bản thân, đặc biệt là những thành tích, giải thưởng.

Ông từng chia sẻ, ông có phần dè dặt trước những mỹ từ như “xuất chúng”, “thành công” hay “giỏi giang”. Với ông, những lời ấy đôi khi giống như liều thuốc dễ gây ảo tưởng. Ngay cả khi nhận được giải thưởng hay sự ghi nhận, ông cũng chỉ xem đó như một sự cổ vũ tinh thần ở những cột mốc nhất định để tiếp tục tiến lên.

Phương châm mà ông kiên trì theo đuổi là “chú tâm, làm chu đáo từng việc nhỏ”. Ông cũng áp dụng chính triết lý này trong việc đào tạo thế hệ trẻ.

Theo ông, điều cốt lõi của con đường khoa học không nằm ở danh hiệu, mà ở khát vọng khám phá những giá trị cần thiết cho nhân loại. Những câu chuyện ông kể với sinh viên, từ giáo sư không bằng cấp đến những bậc vĩ nhân như Marie Curie, đều chung một điểm: sự bền bỉ, nỗ lực, và khát vọng để khám phá những giá trị cần cho nhân loại, hơn là sự ghi nhận và lưu danh.

Chia sẻ về việc lọt top 10.000 nhà khoa học ảnh hưởng toàn cầu, GS Trần Xuân Bách cho hay, các bảng xếp hạng chỉ mang tính tham khảo, không phải thước đo tuyệt đối để gắn vào cá nhân, chỉ có giá trị "giới hạn" trong từng hoàn cảnh cụ thể, hoặc lĩnh vực nhất định.

Với các ngành mang tính ứng dụng cao như ngành Y, Khoa học - Công nghệ, hay Sản xuất - Kinh doanh,... thì có rất nhiều tiêu chí, góc nhìn, bổ sung cho nhau, biện chứng và chọn lọc qua thời gian.

Mai Loan