Hà Nội cần cơ chế đặc thù để thu hút chuyên gia công nghệ

Toàn cảnh hội thảo đột phá cơ chế chính sách thu hút nguồn nhân lực Công nghệ cao của UBND Tp. Hà Nội

Sáng 19/6/2025, tại Hà Nội, UBND Thành phố đã tổ chức hội thảo chuyên đề bàn về cơ chế, chính sách ưu đãi và biện pháp hỗ trợ thu hút nguồn nhân lực công nghệ cao, thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo tại Khu Công nghệ cao (CNC) Hòa Lạc.

Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn nhấn mạnh rằng với vai trò là Thủ đô, Hà Nội đang đối diện với yêu cầu phát triển lớn. Cụ thể, thành phố đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ đạt tăng trưởng hai con số, với GDP bình quân đầu người từ 12.000 - 13.000 USD (hiện tại khoảng 8.000 USD), hướng tới mục tiêu trở thành một thành phố toàn cầu.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội, đang từng bước xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, lấy Khu công nghệ cao Hòa Lạc làm hạt nhân. Hệ sinh thái này sẽ tập trung vào việc kết nối hiệu quả mô hình "5 nhà" bao gồm Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp, nhà đầu tư, và nhà truyền thông. Ngoài ra, thành phố sẽ đầu tư mạnh vào hạ tầng khoa học công nghệ như sàn giao dịch công nghệ, quỹ đầu tư mạo hiểm và các mô hình thử nghiệm có kiểm soát.

THU HÚT NHÂN LỰC CHẤT LƯỢNG CAO CÒN NHIỀU RÀO CẢN

Tuy nhiên, con người vẫn là yếu tố quyết định trong quá trình phát triển này. Thực tế cho thấy, dù có nhiều chính sách ưu đãi, việc thu hút nhân lực chất lượng cao vẫn chưa đạt được kỳ vọng. Nguyên nhân chính được xác định là do các chính sách chưa thực sự sát với nhu cầu của chuyên gia, đồng thời vẫn còn tồn tại các rào cản về thủ tục hành chính, nhập quốc tịch, sở hữu nhà ở và thị thực.

Phát biểu tại Hội thảo, ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch HĐQT, Chủ tịch Điều hành Tập đoàn Công nghệ CMC, cho rằng để thu hút được nhân lực công nghệ chất lượng cao trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, Hà Nội cần không chỉ có chính sách đủ hấp dẫn, mà còn phải dám thử nghiệm những mô hình hoàn toàn mới, những cách làm đột phá và mang tính thể chế. Theo ông, nếu thành phố muốn trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo và công nghệ hàng đầu khu vực, thì cần thay đổi từ cách tư duy đến cách vận hành.

Một trong những kiến nghị quan trọng nhất được ông Chính nêu ra là Hà Nội cần tiên phong triển khai mô hình hợp tác “ba nhà” – bao gồm Nhà nước, nhà khoa học và doanh nghiệp – ngay tại Khu CNC Hòa Lạc. Đây là cách để kiến tạo một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thực chất, trong đó doanh nghiệp là trung tâm của sáng tạo, nhà khoa học là nhân tố thúc đẩy tri thức, còn Nhà nước đóng vai trò kiến tạo chính sách, định hướng và dẫn dắt. Theo Chủ tịch CMC, nếu xây dựng được mô hình hợp tác ba bên này một cách hiệu quả, thì đây sẽ là nền tảng bền vững để Hà Nội giữ chân nhân tài, đồng thời tạo ra động lực tăng trưởng mới cho cả khu vực.

Từ mô hình này, ông Chính đề xuất Thành phố thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo của Hà Nội, đặt tại Hòa Lạc, với phương thức đầu tư công – quản trị tư. Trung tâm có thể được vận hành theo mô hình SPV – tức một pháp nhân chuyên biệt, hoạt động với cơ chế kết hợp tài sản công, quản trị tư và nguồn lực xã hội.

Đơn vị này sẽ đóng vai trò là đầu mối chiến lược để kết nối các nguồn lực R&D, đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ, hình thành các vườn ươm, tổ chức hoạt động khởi nghiệp, vận hành sàn giao dịch công nghệ và đặc biệt là tạo ra không gian mở để thúc đẩy các sản phẩm Make in Vietnam từ ý tưởng đến thương mại hóa. Với kinh nghiệm thực tiễn, Tập đoàn CMC khẳng định sẵn sàng cùng Đại học Bách Khoa Hà Nội và Ban Quản lý khu CNC triển khai mô hình thử nghiệm đầu tiên này, như một minh chứng cho tính khả thi và hiệu quả của mô hình ba nhà.

CẦN TẠO NỀN TẢNG HẠ TẦNG CÔNG NGHỆ ĐỦ MẠNH

Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) Đỗ Tiến Thịnh đã đề xuất thành phố ưu tiên đầu tư hạ tầng công nghệ trước, đặc biệt là các yếu tố như điện sạch, viễn thông và internet. Ông cũng gợi ý nên tiếp tục đầu tư vào hạ tầng xã hội bao gồm đường bộ, nhà ở và trường học. Bên cạnh đó, ông Thịnh cũng đề xuất tăng cường các ưu đãi về thuế và đất đai cho các doanh nghiệp lớn, cùng với việc triển khai các chương trình hỗ trợ nhằm thúc đẩy hợp tác giao thương quốc tế.

Có ý kiến tương tự, ông Chính cũng cho rằng để đổi mới sáng tạo có thể lan tỏa thực chất, Hà Nội cần tạo nền tảng hạ tầng công nghệ đủ mạnh – cụ thể là hạ tầng số hiện đại, có khả năng chia sẻ. Ông chia sẻ thực tế rằng, hiện nay nhiều doanh nghiệp công nghệ nhỏ, các start-up tại Hòa Lạc đều gặp khó khăn khi phải tự đầu tư hệ thống máy chủ, lưu trữ dữ liệu, băng thông cao hoặc điện toán hiệu năng lớn – những chi phí mà chỉ các tập đoàn lớn mới đủ khả năng trang bị.

Nếu thành phố đầu tư xây dựng một hệ sinh thái hạ tầng số dùng chung, với khả năng mở rộng và chia sẻ giữa các doanh nghiệp – viện nghiên cứu – trường đại học, thì không chỉ giúp tiết kiệm tài nguyên xã hội, mà còn tạo điều kiện để công nghệ được thử nghiệm nhanh, triển khai nhanh, sản phẩm ra đời nhanh hơn. CMC cũng cam kết đồng hành cùng Thành phố trong việc thiết kế, xây dựng và vận hành hệ thống này, trên nền tảng kinh nghiệm và năng lực sẵn có từ các dự án trung tâm dữ liệu và hạ tầng số của Tập đoàn.

Không dừng ở đó, Chủ tịch CMC cũng thẳng thắn chỉ ra một điểm nghẽn lâu nay trong phát triển công nghệ: thủ tục hành chính và cơ chế sử dụng đất đai chưa đủ linh hoạt.

Theo ông Chính, việc phát triển các mô hình đại học tư thục, viện nghiên cứu hay trung tâm R&D tại Hòa Lạc đang gặp nhiều rào cản do thời gian cấp phép kéo dài, quy trình thủ tục phức tạp và thiếu những ưu đãi rõ ràng.

Ông đề xuất Hà Nội cần ban hành cơ chế đặc thù riêng cho Khu CNC – trong đó cho phép bố trí quỹ đất linh hoạt, áp dụng thủ tục gọn nhẹ và thực hiện số hóa toàn trình các bước cấp phép, vận hành. Việc này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian cho doanh nghiệp mà còn thể hiện một hình ảnh Hà Nội năng động, sẵn sàng chuyển mình trong kỷ nguyên công nghệ.

Đối với bài toán nhân lực – vấn đề trung tâm của hội thảo – ông Chính nhấn mạnh rằng chính sách hiện nay mới dừng lại ở mức khuyến khích chung.

Điều mà Hà Nội cần là các cơ chế có sức hút thực sự đối với từng nhóm đối tượng chuyên gia. Ví dụ như với chuyên gia đầu ngành, cần có chính sách đãi ngộ gắn với kết quả đầu ra, mức lương theo sản phẩm; với người Việt ở nước ngoài hoặc chuyên gia quốc tế, cần có chính sách thị thực, cư trú, quyền sở hữu tài sản dài hạn, miễn thuế thu nhập cá nhân, hỗ trợ gia đình.

Với tài năng trẻ, cần có cơ chế ươm tạo, kết nối startup với nhà đầu tư và chương trình bảo hộ chuyên gia. Quan trọng hơn cả, các chính sách này phải rõ ràng, minh bạch, dễ tiếp cận – và được truyền thông hiệu quả ra cộng đồng quốc tế.

Khép lại phần trình bày, ông Nguyễn Trung Chính khẳng định rằng: “Hà Nội hoàn toàn có thể đi đầu cả nước trong phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Nhưng để làm được điều đó, cần quyết tâm đổi mới tư duy chính sách, dám hành động khác biệt, dám mở rộng hợp tác với khối doanh nghiệp công nghệ tư nhân.” Ông cam kết Tập đoàn Công nghệ CMC sẵn sàng đồng hành cùng Hà Nội – không chỉ với vai trò là nhà đầu tư, mà là đối tác chiến lược, cùng kiến tạo mô hình, vận hành hạ tầng và phát triển cộng đồng doanh nghiệp công nghệ bền vững.

Phát biểu tổng kết Hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP. Hà Nội Lê Hồng Sơn đánh giá cao những đóng góp của CMC, đồng thời cho biết thành phố đang khẩn trương hoàn thiện các nghị quyết cụ thể hóa Luật Thủ đô mới. Trong đó, sẽ có những chính sách ưu đãi rõ ràng, thực chất và mang tính đột phá dành cho chuyên gia công nghệ, các nhà sáng lập đổi mới sáng tạo, tổ chức R&D, nhằm hiện thực hóa mục tiêu đưa GRDP Thủ đô tăng trưởng hai con số từ năm 2026.

Dự kiến tháng 7 tới, Hà Nội sẽ ban hành gần 20 nghị quyết cụ thể hóa Luật Thủ đô, trong đó khoảng 10 nghị quyết liên quan trực tiếp đến khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Gia Bảo