Hà Nội và TP.HCM đưa ra loạt giải pháp cấp bách để làm giảm ô nhiễm không khí

Hà Nội tung loạt giải pháp cấp bách kiểm soát ô nhiễm không khí, siết mạnh xây dựng – giao thông – chất thải

Trước tình trạng chất lượng không khí liên tục xuống mức “xấu”, “rất xấu” do đô thị hóa nhanh, mật độ giao thông lớn và hoạt động xây dựng, Hà Nội đã chính thức triển khai loạt biện pháp khẩn cấp nhằm ứng phó ô nhiễm không khí, theo chỉ đạo của Bộ Chính trị và Chủ tịch UBND Thành phố.

Ô nhiễm không khí ở Hà Nội thường xuyên ở mức "xấu" và "rất xấu"

Ông Vũ Đại Thắng, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội vừa có văn bản yêu cầu sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì kiểm soát các trường hợp ô nhiễm nghiêm trọng mang tính liên vùng, liên tỉnh; đồng thời phối hợp các địa phương lân cận để giám sát và cảnh báo ô nhiễm không khí.

Hà Nội cũng yêu cầu kiểm tra toàn bộ khu xử lý chất thải rắn, bảo đảm vận hành không để phát tán bụi, mùi; báo cáo kết quả hàng tuần trong tháng 12-2025. Công tác vệ sinh môi trường được tăng cường, với phun sương dập bụi, tưới nước rửa đường và thông tin cảnh báo chất lượng không khí hàng tuần trên báo chí.

Sở Xây dựng được yêu cầu giám sát chặt tất cả công trường thi công. Những quy định bắt buộc gồm: Che chắn, phun sương giảm bụi; Rửa xe trước khi ra khỏi công trường; Phế thải phải được bao kín, không để rơi vãi. Lắp hệ thống cảm biến – camera giám sát bụi tại toàn bộ công trình từ 1 ha trở lên, hoàn thành trong tháng 12-2025.

Đặc biệt, Hà Nội tạm dừng cấp phép đào vỉa hè, lòng đường trong dịp cuối năm khi không khí ô nhiễm nặng, trừ trường hợp khẩn cấp.

Công an TP tổ chức đợt cao điểm xử lý: Xe chở vật liệu xây dựng không che chắn. Đốt rác, đốt chất thải công nghiệp. Hành vi gây ô nhiễm tại các làng nghề.

Hà Nội cũng sẽ đồng bộ dữ liệu với hệ thống camera an ninh – giao thông tích hợp AI để phát hiện vi phạm tự động.

Sở Y tế khuyến cáo người già, trẻ em, người có bệnh hô hấp hạn chế ra ngoài khi chỉ số AQI tăng cao; yêu cầu bệnh viện dự phòng thiết bị, nhân lực khi có tình huống ô nhiễm nghiêm trọng.

Hà Nội tạm dừng cấp phép đào vỉa hè, lòng đường trong dịp cuối năm khi không khí ô nhiễm nặng, trừ trường hợp khẩn cấp.

Sở Giáo dục chỉ đạo trường học: Hạn chế hoạt động ngoài trời khi không khí ở mức “xấu”. Điều chỉnh lịch học khi có cảnh báo ô nhiễm nghiêm trọng.

Sở Dân tộc và Tôn giáo: Vận động hạn chế và tiến tới chấm dứt đốt vàng mã. Hà Nội triển khai đợt tuyên truyền nhằm giảm dần tập tục đốt vàng mã – một nguồn phát thải lớn vào mùa lễ Tết.

Siết chặt nguồn thải công nghiệp, yêu cầu giảm công suất khi ô nhiễm nặng. Các cơ sở sản xuất có lượng khí thải lớn phải: Rà soát toàn bộ hệ thống xử lý khí thải. Tuyệt đối không xả thải chưa xử lý.

Tăng cường bảo dưỡng thiết bị, sẵn sàng giảm công suất hoặc dời lịch các công đoạn phát thải cao. Tất cả dữ liệu phải truyền đầy đủ về Sở Nông nghiệp và Môi trường để theo dõi.

TP.HCM song hành siết khí thải, đặt mục tiêu giảm 90% ô nhiễm giao thông vào năm 2030

Cùng với Hà Nội, TP.HCM cũng công bố nguyên nhân gây ô nhiễm không khí và đặt mục tiêu giảm 90% ô nhiễm tăng thêm từ giao thông vào năm 2030. Thành phố đang thúc đẩy mạnh mẽ giao thông xanh, gồm metro số 1, xe buýt điện, xe CNG, xe đạp công cộng…

TP.HCM hiện có khoảng 11 triệu phương tiện sau sáp nhập các tỉnh, gây áp lực lớn lên môi . Thành phố dự kiến lắp camera nhận diện biển số để xử phạt xe không đạt chuẩn khí thải khi vào vùng hạn chế (LEZ), với mức phạt tối đa 400.000 đồng/ô tô.

Xuất hiện sương mù dày đặc ở TP.HCM, chỉ số chất lượng không khí ở mức rất xấu, có lúc ở vị trí thứ 2 thế giới.

TP.HCM đang thúc tốc xây dựng đề án kiểm soát khí thải phương tiện, hướng tới thiết lập vùng phát thải thấp (LEZ) tại khu trung tâm, huyện Cần Giờ và Côn Đảo, với hệ thống camera nhận diện biển số để giám sát và xử phạt xe không đạt chuẩn khí thải.

Theo Sở Xây dựng TP.HCM, đề án đang được triển khai theo hai giai đoạn, thực hiện Chỉ thị 20 của Chính phủ về giảm ô nhiễm môi trường. Giai đoạn 1 áp dụng cho xe buýt, với mục tiêu đến năm 2030 toàn bộ xe buýt sử dụng điện hoặc năng lượng sạch. Thành phố đã hoàn thiện chính sách hỗ trợ chuyển đổi để doanh nghiệp vận tải thực hiện.

Giai đoạn 2 mở rộng cho toàn bộ phương tiện giao thông còn lại, bao gồm xe máy, taxi, xe công nghệ, xe tải, ôtô cá nhân… Thành phố đang xây dựng lộ trình chuyển đổi, chính sách hỗ trợ và đề xuất phân vùng kiểm soát khí thải tại ba khu vực: trung tâm, Cần Giờ và Côn Đảo.

Các phương án hiện chưa chốt do cần đánh giá tác động toàn diện. Dự kiến, đến quý I/2026, TP.HCM sẽ hoàn thiện hồ sơ trình HĐND TP ban hành nghị quyết triển khai.

Theo báo cáo của liên danh tư vấn, vùng LEZ trung tâm sẽ bao gồm các quận cũ: 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú, Phú Nhuận, được bao quanh bởi 15 cây cầu và 17 trục giao thông quan trọng.

Từ năm 2026, TP.HCM bắt đầu kiểm soát ba nhóm phương tiện: Cấm hoàn toàn xe tải nặng chạy diesel; Hạn chế ôtô thương mại dưới chuẩn Euro 4; Kiểm soát xe máy kinh doanh dưới chuẩn Euro 2.

Sang 2027, khi xe máy bắt buộc kiểm định khí thải, chính sách mở rộng đến tất cả xe máy dưới Euro 2 và ôtô dưới Euro 4.

Sau 2032, thành phố sẽ nâng chuẩn khí thải và mở rộng LEZ đến toàn bộ khu vực vành đai 1, gồm Phạm Văn Đồng – Nguyễn Thái Sơn – Bảy Hiền – Hương Lộ 2 – Nguyễn Văn Linh.

Để kiểm soát phương tiện ra vào vùng LEZ, TP.HCM sẽ lắp hệ thống camera quét biển số, kiểm tra dữ liệu đăng kiểm để xác định mức khí thải.

Cơ chế xử phạt dự kiến triển khai theo 3 bước: Tháng 1: chỉ nhắc nhở người vi phạm. Tháng 2 đến tháng 6: phạt 50% mức quy định — 100.000 đồng đối với xe máy và 200.000 đồng đối với ô tô. Sau 6 tháng: áp dụng mức phạt đầy đủ — 200.000 đồng với xe máy và 400.000 đồng với ô tô không đạt chuẩn khí thải đi vào vùng LEZ.

Cùng với xử phạt, TP.HCM đề xuất một loạt hỗ trợ: Hỗ trợ tài chính cho người dân, doanh nghiệp chuyển đổi sang xe đạt chuẩn. Mở rộng hệ thống giao thông công cộng. Phát triển mạng lưới trạm sạc điện cho xe máy điện và ô tô điện.

Văn Ngân/VOV.VN