Hải Phòng đẩy mạnh chiến lược phát triển nhân lực chất lượng cao ngành điện tử, bán dẫn

Xây dựng Hải Phòng thành trung tâm nhân lực chất lượng cao ngành điện tử và bán dẫn là chiến lược toàn diện, có tính chất sống còn để thành phố Cảng có thể vươn mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.

Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư trong ngành công nghiệp bán dẫn, dự báo thị trường vượt mốc 8 tỷ USD vào năm 2030. Chính phủ cũng sớm nhận diện tầm quan trọng này khi ban hành Quyết định 1018, phê duyệt Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn 2050, đặt mục tiêu doanh thu hơn 25 tỷ USD/năm, với quy mô nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đạt hơn 50.000 kĩ sư, cử nhân đáp ứng nhu cầu phát triển.

Hải Phòng với vị thế là đầu tàu kinh tế, có hạ tầng công nghiệp, cảng biển, logistics và công nghệ cao phát triển bậc nhất cả nước, thành phố hội tụ đầy đủ tố chất để trở thành trung tâm nhân lực điện tử, bán dẫn của khu vực.

Tổ hợp KCN DEEP C Hải Phòng ưu tiên thu hút các lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao. Ảnh: Huy Dung

Trong Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 226 của Quốc hội về thí điểm cơ chế đặc thù phát triển thành phố, Hải Phòng được trao không gian thể chế vượt trội, cho phép áp dụng các chính sách ưu đãi thuế, đầu tư và phát triển nhân lực công nghệ cao. Đây là “đường băng cất cánh” để thành phố chủ động triển khai các chương trình phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đặc biệt trong các ngành chiến lược như bán dẫn.

Theo định hướng của thành phố, Hải Phòng sẽ xây dựng mô hình liên kết đào tạo - nghiên cứu - doanh nghiệp, kết nối giữa Ban Quản lý Khu kinh tế, Sở Khoa học và Công nghệ, các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp công nghệ cao, nhằm hình thành hệ sinh thái nhân lực bán dẫn toàn diện.

Trong giai đoạn đầu, Thành phố dự kiến đào tạo 1.200 kỹ sư, chuyên gia và hàng nghìn lao động kỹ thuật trong các lĩnh vực điện tử, vi mạch, vật liệu và sản xuất thiết bị thông minh, đáp ứng nhu cầu nhân lực của các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, con đường phía trước vẫn còn nhiều thách thức. Thách thức lớn nhất, thách thức quyết định sự thành bại chính là câu chuyện nhân lực. Không thể xây dựng một ngành công nghiệp bán dẫn hiện đại chỉ với nhà xưởng và máy móc. Yếu tố quyết định sự thành bại chính là con người - những kỹ sư, chuyên gia, và công nhân kỹ thuật có trình độ cao. Nhân lực là yếu tố quyết định sự thành bại.

Theo ông Vũ Đại Thắng, Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hải Phòng, TP. Hải Phòng là địa phương đi đầu trong thu hút đầu tư, xây dựng hệ sinh thái và phát triển nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn. Với tốc độ tăng trưởng GRDP ấn tượng, khả năng thu hút vốn FDI mạnh mẽ, việc quy hoạch các khu công nghiệp công nghệ cao, thân thiện với môi trường như Tổ hợp Khu công nghiệp DEEP C hay Khu công nghiệp Nam Đình Vũ và sự ra đời các cụm công nghiệp mới tập trung vào điện tử, công nghệ cao là bước đi đúng đắn.

Hải Phòng ưu tiên dự án công nghệ cao, bán dẫn, AI, logistics. Trong ảnh: Dây chuyền sản xuất ô tô tự động tại Nhà máy Vinfast thuộc khu kinh tế Đình Vũ - Cát Hải

Tuy nhiên, theo ông Vũ Đại Thắng, để thực sự trở thành trung tâm nhân lực chất lượng cao, thành phố cần vượt qua nhiều thách thức về cơ chế, liên kết đào tạo và chất lượng nguồn nhân lực hiện có.

Hiện nay, nhiều dự án FDI lớn trên địa bàn thành phố như những “ốc đảo”, chưa tạo ra các cụm ngành liên kết có sức cạnh tranh cao. Doanh nghiệp địa phương chủ yếu tham gia các công đoạn gia công, lắp ráp có giá trị gia tăng thấp. Hải Phòng thu hút được nhà máy, nhưng chưa thu hút được các trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D). Việc chuyển giao công nghệ phần lớn chỉ dừng lại ở cấp độ vận hành, chưa có sự lan tỏa về công nghệ nguồn, công nghệ lõi, làm cho nền công nghiệp thành phố phụ thuộc vào bên ngoài.

Đặc biệt, nguồn cung nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng kịp yêu cầu đang là một trong những thách thức lớn nhất. Tình trạng thiếu hụt kĩ sư, chuyên gia tay nghề cao, nhất là trong các lĩnh vực công nghệ mới làm giảm sức hấp dẫn của môi trường đầu tư và kìm hãm tốc độ phát triển các ngành công nghiệp tương lai.

Bà Nguyễn Thị Liên, Giám đốc Chiến lược và Chuyển đổi Công ty cổ phần Công nghệ Viindoo cho biết: Hiện nay, số lượng doanh nghiệp công nghệ lõi nói chung ở TP, Hải Phòng rất ít, bởi doanh nghiệp công nghệ và bán dẫn là 2 lĩnh vực khác nhau, chỉ có điểm chung duy nhất là nghiên cứu phát triển công nghệ lõi. Riêng trong lĩnh vực bán dẫn, ngoài các doanh nghiệp nước ngoài, gần như không có doanh nghiệp tư nhân Việt Nam nào hoạt động, nếu có thì cũng chỉ một, hai đơn vị nhỏ. Trong khi đó, các công ty công nghệ tại Hải Phòng có nhu cầu nhân lực rất lớn nhưng công tác đào tạo chưa đáp ứng được. Khi tuyển dụng, chúng tôi thường phải mất từ 6 tháng – 24 tháng để đào tạo lại nhân viên, thậm chí phải đào tạo từ các ngành khác sang.

“Thực tế, đội ngũ chuyên gia công nghệ ở Hải Phòng không hề ít, nhưng đa số phải tự tìm kiếm thông tin, tự tham gia các khóa học nâng cao. Chúng tôi rất mong Bộ Tài chính, Sở Khoa học và Công nghệ cùng chính quyền thành phố có cơ chế kết nối chặt chẽ hơn, giúp doanh nghiệp công nghệ Hải Phòng dễ dàng tiếp cận các chương trình hỗ trợ, hợp tác với trường đại học và tổ chức quốc tế. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp phát triển, đồng thời góp phần xây dựng Hải Phòng trở thành trung tâm công nghệ và đào tạo nhân lực chất lượng cao trong tương lai”, bà Liên nhấn mạnh.

Thật vậy, để giải quyết bài toán này và hiện thực hóa khát vọng, cần một chiến lược tổng thể và đột phá, tập trung vào ba trụ cột chính. Đó là đổi mới toàn diện và đột phá trong giáo dục – đào tạo; Thúc đẩy hợp tác quốc tế và nâng cao vai trò của doanh nghiệp; Hoàn thiện cơ chế chính sách đột phá để thu hút và giữ chân nhân tài.

Hải Phòng cần phải thiết lập các viện nghiên cứu và phát triển (R&D) chung, đóng vai trò cầu nối, khuyến khích các doanh nghiệp FDI và các viện nghiên cứu, trường đại học trong nước thành lập các trung tâm R&D chung. Đây sẽ là nơi chuyển giao công nghệ, ươm mầm các dự án khởi nghiệp và nâng cao năng lực công nghệ nội địa. Đồng thời, chủ động tìm kiếm hợp tác đào tạo với các quốc gia hàng đầu như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), và châu Âu. Cần xây dựng các chương trình liên kết, trao đổi sinh viên, giảng viên với các trường đại học, viện nghiên cứu uy tín tại các quốc gia này.

Sinh viên ngành Logistics và chuỗi cung ứng thuộc Khoa Kinh tế (Trường Đại học Hàng hải Việt Nam) được trải nghiệm thực tế tại doanh nghiệp ngay từ năm học đầu tiên. Ảnh: CTV

Trong cạnh tranh toàn cầu về nhân lực bán dẫn, nhân tài là tài sản quý giá nhất. Hải Phòng cần có những chính sách vượt trội để trở thành miền đất hứa cho các chuyên gia. Cần xây dựng gói chính sách đãi ngộ đặc biệt, bao gồm cơ chế lương, thưởng, phụ cấp, ưu đãi thuế thu nhập cá nhân và hỗ trợ nhà ở mang tính cạnh tranh cao, không chỉ so với trong nước mà còn với các trung tâm bán dẫn khác trong khu vực.

Song song với đó, việc tạo dựng môi trường sống và làm việc đẳng cấp quốc tế là vô cùng quan trọng. Ngoài thu nhập, các chuyên gia và gia đình họ còn quan tâm đến chất lượng sống.

Thành phố cần tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng xã hội như trường học quốc tế, bệnh viện chất lượng cao, các khu đô thị hiện đại, và không gian văn hóa, giải trí đầy đủ. Đây chính là thỏi nam châm bền vững giữ chân những bộ óc hàng đầu.

Với quyết tâm của thành phố, sự đồng hành của doanh nghiệp và hệ thống giáo dục, Hải Phòng đang chủ động đi trước, đón đầu để bứt phá, trở thành trung tâm đào tạo và phát triển nhân lực điện tử, bán dẫn của miền Bắc. Từ đó, khẳng định vị thế của Thành phố là điểm đến chiến lược trong kỷ nguyên kinh tế số và đổi mới sáng tạo.

Thanh Sơn