Hải Phòng: Phát hiện bãi cọc lớn có dấu tích trận chiến Bạch Đằng

Ngày 20/12, thành phố Hải Phòng và Viện Khảo cổ học Việt Nam phối hợp các cơ quan tổ chức Hội nghị “Báo cáo kết quả khai quật di tích bãi cọc Cao Quỳ. Đây là được đánh giá là bãi cọc lớn năm trong quần thề Di tích Bạch Đằng Giang, xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên, TP. Hải Phòng.

Theo báo cáo sơ bộ của Viện khảo cổ học - Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, trong quá trình đào đất trồng cau ở khu vực Mả Dài, thuộc cánh đồng Cao Quỳ (xã Liên Khê, Thủy Nguyên, Hải Phòng), anh Nguyễn Văn Triệu đã phát hiện 2 cây gỗ nằm cách bề mặt chừng 0,5-0,7m. Đồng thời, trước đó trong quá trình đào huyệt ở khu vực nghĩa địa, nằm về phía Bắc - Tây Bắc khu vườn cau, người dân cho biết có gặp phải những cọc gỗ lớn.

Bãi cọc Cao Quỳ

Ngày 16/10/2019, theo đề nghị của Bảo tàng Hải Phòng và Phòng VH&TT huyện Thủy Nguyên, Đoàn khảo sát do TS. Lê Thị Liên, Hội Khảo cổ học làm Trưởng đoàn về khảo sát hiện trường phát hiện cọc.

Ngày 01 và 02/11/2019, Đoàn khảo sát do TS.Nguyễn Gia Đối, Quyền Viện trưởng Viện Khảo cổ học làm Trưởng đoàn xuống hiện trường khảo sát lần 2. Đợt này, đoànkhảo sát phát hiện 9 đầu cọc. Kết quả giám định C14 cho niên đại 1270-1430 AD.

Dựa trên kết quả 2 lần khảo sát, ngày 15/11/2019, Sở Văn hóa và Thể thao Hải Phòng đã có Văn bản số 2355/SVH&TT-BTHP đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho phép Viện Khảo cổ học phối hợp với Bảo tàng Hải Phòng khai quật di tích tại cánh đồng Cao Quỳ, xã Liên Khê, Thủy Nguyên.

Ngày 27/11/2019, Viện Khảo cổ học phối hợp với Bảo tàng Hải Phòng tiến hành khai quật bãi cọc cánh đồng Cao Quỳ. Kết quả khai quật 950m2 với 3 hố, phát hiện 27 cọc (H1 diện tích khai quật 280m2, phát hiện 17 cọc; H2 diện tích khai quật 198m2, phát hiện 2 cọc, và H3 diện tích khai quật 472m2, phát hiện 8 cọc). Các cọc xuất lộ đã bị gãy phần đầu, gỗ màu đỏ sẫm, rắn chắc, theo lời dân địa phương thì có thể là loại gỗ sến nhựa và lim. Các cọc phân bố so le, không thẳng hàng, cách nhau theo chiều đông tây khoảng 5-7m, chiều bắc nam 3,5-5cm; kích thước các cọc không đều nhau, loại nhỏ 10-18cm, loại lớn 28-32cm, cá biệt có cọc có đường kính 37-40cm...

Các nhà khoa học đã khai quật 3 vị trí, phát hiện 27 cọc gỗ tại Cao Quỳ

Dựa vào địa tầng của MC7, MC8 có thể đoán định khu vực xuất lộ cọc là một bãi bồi ven sông, đã bị phủ lấp qua thời gian. Các cọc xuất lộ trong lớp bùn xám có thể được chôn/đóng xuống lớp bùn đen lẫn cát hoặc xuyên qua cả sinh thổ. Trên các cọc có “ngoạm” dùng để luồn dây kéo; đối với cọc to hơn (cọc 1) thì “ngoạm” này dùng để gắn thanh gỗ làm bè để dễ dàng di chuyển. Kết quả xác định niên đại C14 của cọc gỗ 3 (hiện lưu giữ tại đình Làng Mai) cho thấy cọc này có niên đại 1.270-1.430 AD (phiếu số 1429, Viện Khảo cổ học).

Từ các nhận xét trên, có thể thấy rằng các cọc được đóng/chôn trong khu vực bãi bồi ven sông, phân bố không thẳng hàng và thêm vào đó là kết quả xác định niên đại đã cho thấy các cọc gỗ có thể thuộc bãi cọc được bố trí thành thế trận vào thế kỷ XIII.

Bước đầu Viện Khảo cổ nhận định bãi cọc thuộc trận chiến Bạch Đằng lần 3 (năm 1288), để ngăn chặn quân Mông - Nguyên không đi vào khu vực sông Giá và khu vực chỉ huy của Trần Quốc Tuấn mà buộc quân Mông - Nguyên đi theo sông Đá Bạc vào sông Bạch Đằng. Tại đây, quân Mông - Nguyên nhấn chìm toàn bộkhi nằm trên trận địa cọc được quân ta bố trí xuống lòng sông Bạch Đằng.

Lãnh đạo thành phố Hải Phòng, Viện Khảo cổ học và các cơ quan chức năng khảo sát thực địa bãi cọc vừa phát lộ

Ngày 20/12, Viện Khảo cổ học Việt Nam và thành phố Hải Phòng phối hợp các cơ quan tiến hành khảo sát thực địa, ghi nhận kết quả khai quật bãi cọc Cao Quỳ, xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên.

Ngày 21/12, tại Hội nghị “Báo cáo kết quả khai quật di tích bãi cọc Cao Quỳ” các nhà khoa học, cơ quan chức năng đã thảo luận các nội dung liên quan đến khảo cổ học, đại chất - địa hình, giá trị lịch sử…

Đại biểu khao học thảo luận về bãi cọc

Theo đó, các đại biểu đã ghi nhận, đánh giá rất cáo việc phát hiện, khai quật bãi cọc Cao Quỳ. Từ những hình ảnh, thông tin, cơ sở phát hiện, các đại biểu đều đưa ra nhận định bãi cọc có liên quan, có dấu tích trong trận chiến đánh đuổi quân giặc Nguyên-Mông của quân dân nhà Trần. Qua đó, các đại biểu cũng kiến nghị việc tiếp tục tìm hiểu, đánh giá giá trị của bãi cọc Cao Quỳ cùng với những di tích khác trong khu vực, để có hướng bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử.

Vũ Ba