Hạm đội tàu ngầm Trung Quốc sắp được trang bị ngư lôi thông minh xác định chính xác mục tiêu

Theo Eurasian Times, đây được xem là bước phát triển giúp tăng cường đáng kể hiệu quả tấn công và khả năng sống sót trong môi trường chiến đấu phức tạp dưới biển sâu.

Một tàu ngầm tên lửa đạn đạo lớp Jin Type 094A chạy bằng năng lượng hạt nhân của Trung Quốc - Ảnh: Reuters

Tăng cường độ chính xác với AI

Tháng 4.2025, các nhà khoa học từ Cục Vũ khí (thuộc hải quân Trung Quốc - PLAN) và Tổng công ty Đóng tàu nhà nước Trung Quốc (CSSC) công bố một nghiên cứu trên tạp chí Command Control & Simulation. Báo cáo trình bày hệ thống AI mới giúp phân biệt chính xác mục tiêu thật - tàu ngầm đối phương, với các mồi nhử âm thanh công nghệ cao trong điều kiện chiến trường giả lập.

Theo nhóm nghiên cứu do hai kỹ sư cao cấp Wu Yajun và Liu Liwen đứng đầu, công nghệ mới cho phép xác định chính xác mục tiêu với tỷ lệ trung bình đạt 92,2%, vượt xa các thế hệ hệ thống trước đó. Trong môi trường bão hòa bởi các biện pháp đối phó điện âm và các mồi nhử, các hệ thống truyền thống dễ bị đánh lừa, nhưng công nghệ AI mới đã cải thiện rõ rệt khả năng nhận dạng.

Để đối phó với tình trạng thiếu hụt dữ liệu thực chiến, nhóm nghiên cứu đã ứng dụng các mô hình thủy động lực học để mô phỏng các dạng mồi nhử, tập trung vào mẫu nhiễu động và bong bóng từ các phương tiện dưới nước tốc độ cao.

Các dữ liệu này sau đó được xử lý qua một hệ thống mạng đối kháng sinh học (GAN), bao gồm một mạng sinh và một mạng phân biệt. Mạng sinh tạo ra các mẫu âm thanh giả lập từ mồi nhử, còn mạng phân biệt có nhiệm vụ phân tích và tìm kiếm sự khác biệt so với mẫu thực.

Hệ thống AI tiếp tục xử lý các tín hiệu sonar sau khi đã chuẩn hóa và lọc nhiễu. Sau đó, tín hiệu được chuyển đổi thành ảnh phổ âm bằng phép biến đổi Fourier. Các lớp mạng tích chập (CNN) phân tích chi tiết phổ tần để tìm ra các đặc trưng nhận dạng, một phương pháp lấy cảm hứng từ công nghệ xử lý ảnh trong thị giác máy tính.

Khả năng ứng phó với kỹ thuật né tránh hiện đại

Một trong những thách thức lớn nhất đối với ngư lôi hiện đại là đối phương sử dụng mồi nhử có khả năng mô phỏng chính xác tín hiệu âm thanh của tàu ngầm, thậm chí tạo ra vệt bong bóng giả để đánh lạc hướng hệ thống dẫn đường. Những kỹ thuật này từng gây khó khăn cho các ngư lôi sử dụng công nghệ siêu rỗng, một dạng vũ khí đạt tốc độ rất cao (có thể tới 200 hải lý/giờ) bằng cách tạo bong bóng hơi quanh thân để giảm lực cản.

Tuy nhiên, tốc độ cao đi kèm với nguy cơ mất chính xác và dễ bị đánh lừa bởi các ảo ảnh âm thanh. Công nghệ AI mới của Trung Quốc khắc phục điểm yếu này bằng khả năng phân tích chi tiết đặc điểm phổ tần và nhận dạng dị thường, giúp ngư lôi nhận diện chính xác tàu mục tiêu dù trong môi trường có nhiều tín hiệu nhiễu.

Khi được thử nghiệm với các mồi nhử tiên tiến nhất, hệ thống AI này đã nâng tỷ lệ phát hiện từ 61,3% lên trên 80%, tạo ra bước tiến đáng kể về hiệu quả chiến đấu.

Một yêu cầu sống còn đối với ngư lôi tốc độ cao dưới nước là khả năng ra quyết định độc lập, do việc duy trì liên lạc thời gian thực với hệ thống điều khiển từ tàu mẹ gần như không thể trong điều kiện chiến đấu thực địa. Do đó, hệ thống AI phải tự động nhận diện, phân loại và ưu tiên mục tiêu mà không cần sự hỗ trợ từ con người.

Trong môi trường tác chiến dưới nước hiện đại, nơi các mối đe dọa bao gồm mồi nhử, máy gây nhiễu, hệ thống đối phó điện tử và nhiều nền tảng vũ khí khác có thể xuất hiện đồng thời, khả năng phân biệt nhanh chóng giữa mục tiêu thật và giả là yếu tố then chốt để bảo toàn hiệu quả tấn công.

Hệ thống được mô tả có khả năng tích hợp với các cơ chế dẫn đường sonar chủ động và thụ động, cùng với dẫn đường bằng dây, từ đó đảm bảo ngư lôi duy trì được đường đi tối ưu và linh hoạt thích ứng với các điều kiện phức tạp dưới nước.

Vũ khí thông minh trong một hạm đội đang mở rộng

Hiện nay, PLAN đang vận hành hạm đội tàu ngầm lớn thứ 2 thế giới, với nhiều tàu ngầm được trang bị tên lửa hành trình như YJ-18 (chống hạm) và CJ-10 (tấn công mặt đất), cho phép tấn công các mục tiêu trên biển và đất liền từ khoảng cách xa. Đáng chú ý là Type 096, tàu ngầm tên lửa đạn đạo thế hệ mới, sẽ sử dụng tên lửa JL-3 có tầm bắn vượt trội, gia tăng sức răn đe chiến lược.

Trong bối cảnh đó, việc tích hợp ngư lôi AI không chỉ tăng khả năng đối phó với hạm đội đối phương mà còn mở rộng phạm vi tác chiến khi kết hợp với các nền tảng không người lái dưới nước (UUV). Điều này phù hợp với xu hướng toàn cầu về phát triển vũ khí tự hành, đặc biệt là trong hải quân.

Trong báo cáo, các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã so sánh hệ thống AI của họ với các ngư lôi tốc độ cao khác như VA-111 Shkval của Nga, một loại ngư lôi sử dụng hiện tượng siêu rỗng tương tự. Tuy nhiên, Shkval được đánh giá là chưa có khả năng phân biệt chính xác mục tiêu khi di chuyển ở tốc độ cao, điều mà hệ thống mới của Trung Quốc khẳng định đã khắc phục được.

Tương tự, các dự án phát triển ngư lôi thông minh của Mỹ vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm. Điều này tạo ra lợi thế về thời gian cho Trung Quốc nếu có thể triển khai rộng rãi hệ thống này vào biên chế trong thập niên tới.

Việc phát triển các ngư lôi AI có khả năng tránh mồi nhử, nhận dạng chính xác và ra quyết định tự động đánh dấu bước chuyển quan trọng trong cuộc đua vũ khí trí tuệ nhân tạo dưới nước.

Báo cáo kết luận rằng “mô hình học sâu” kết hợp với các kỹ thuật trích xuất đặc điểm tiên tiến giúp đặt nền tảng kỹ thuật cho việc triển khai ngư lôi AI trong điều kiện thực tế. Như vậy, không chỉ tạo ưu thế trong tác chiến dưới nước, hệ thống này còn khẳng định vị trí công nghệ của Trung Quốc trong lĩnh vực khí tài hải quân hiện đại.

Hoàng Vũ