Hàn Quốc: Cơ bản duy trì các quy định về chaebol từ những năm 1980

Trụ sở Hyundai tại Hàn Quốc. (Ảnh: Hyundai Motor Group)

Phát triển chaebol chủ yếu bằng cách cung cấp hỗ trợ tài chính

Vào thời điểm những năm 1980, quy mô của nền kinh tế Hàn Quốc đã phát triển lớn mạnh, đòi hỏi sự chuyển đổi phong cách quản lý kinh tế do Chính phủ lãnh đạo sang phong cách dựa trên các sáng kiến tư nhân. Biểu tượng của sự chuyển đổi này là Đạo luật Quy định Độc quyền được ban hành vào năm 1980, đây là luật đầu tiên thể chế hóa các chính sách cạnh tranh ở Hàn Quốc. Trong môi trường mới này, quyền tự chủ của khu vực tư nhân được mở rộng và các chức năng thị trường được tăng cường, các chaebol đã đạt được sự tăng trưởng bùng nổ. Xu hướng này tiếp tục cho đến cuộc khủng hoảng cuối năm 1997. Cuộc khủng hoảng này đã dẫn đến một số thay đổi cơ bản trong cơ cấu công nghiệp, nơi chaebol đóng vai trò trung tâm trong toàn bộ ngành. Theo đó, xu hướng chaebol dẫn đầu toàn ngành vẫn được duy trì, nhưng khoảng cách giữa các chaebol đang mở rộng và ảnh hưởng của chaebol hàng đầu đang tăng lên.

Ở Hàn Quốc, chaebol đã phát triển như những đối tượng hưởng lợi lớn nhất từ sự phát triển kinh tế do Nhà nước lãnh đạo. Chính phủ đã phân bổ các nguồn lực cho một số lượng nhỏ các thực thể đáp ứng chiến lược phát triển kinh tế của mình, từ đó theo đuổi phát triển kinh tế hiệu quả và bền vững. Việc phân bổ nguồn lực này do chủ yếu Chính phủ thực hiện bằng các phương tiện hỗ trợ tài chính. Chính phủ cũng chú ý đến việc thiết lập cơ sở thể chế để đảm bảo rằng quá trình được thực hiện hiệu quả.

Theo đó, Đạo luật về các biện pháp tạm thời cho các tổ chức tài chính được ban hành vào tháng 6/1961 và Đạo luật xử lý tích lũy tài sản bất hợp pháp được ban hành vào tháng 10 cùng năm để Chính phủ tăng cường kiểm soát đối với các ngân hàng nói chung và việc sửa đổi Đạo luật Ngân hàng Hàn Quốc vào năm 1962 đã tăng cường thẩm quyền can thiệp của Chính phủ vào Ngân hàng Hàn Quốc. Trên cơ sở thể chế này, Chính phủ đã chủ động thực hiện các chính sách tài chính định hướng tăng trưởng như sau: phân bổ các khoản vay nước ngoài, nguồn chính của tài trợ từ đầu những năm 1960; hỗ trợ tài chính trong quá trình thanh toán các công ty mất khả năng thanh toán, đã được thực hiện nhiều lần từ cuối những năm 1960 đến giữa những năm 1980; hỗ trợ tài chính để thúc đẩy các công ty thương mại nói chung nhằm mục đích mở rộng xuất khẩu vào những năm 1970 và hỗ trợ tài chính trong quá trình hợp nhất ngành công nghiệp nặng và hóa chất vào cuối những năm 1970 và đầu những năm 1980.

Bãi bỏ quy định cấm lập công ty cổ phần là thay đổi đáng kể nhất

Luật đầu tiên nhằm mục đích trực tiếp điều chỉnh chaebol là Tu chính án thứ nhất của Đạo luật Quy định Độc quyền vào năm 1986. Điều này thể hiện quyết tâm lập pháp để giải quyết vấn đề chaebol từ góc độ chính sách cạnh tranh. Luật này phản ánh nhận thức rằng bản chất của chaebol là sự tập trung kinh tế. Ngoài ra, cần lưu ý rằng Đạo luật chống độc quyền của Nhật Bản thời điểm đó có ảnh hưởng đáng kể đến sửa đổi Đạo luật Quy định Độc quyền của Hàn Quốc.

Theo các quy định ban đầu, một quy định cấm các công ty cổ phần đã được đưa ra và một hệ thống các quy định đã được ban hành để điều chỉnh các khoản đầu tư vốn chủ sở hữu của các nhóm doanh nghiệp lớn, các chaebol. Vào tháng 2/1999, Đạo luật Quy định Độc quyền của Hàn Quốc tiếp tục được sửa đổi. Đáng chú ý là chuyển từ cấm lập công ty cổ phần sang xem xét thành lập các công ty cổ phần. Các lợi thế của công ty cổ phần do sự phân chia quyền sở hữu và quản lý giữa các công ty và thực tế là hệ thống công ty cổ phần tương đối minh bạch dựa trên các khoản đầu tư tuần hoàn. Tuy nhiên, vẫn có một số hạn chế nhất định được áp dụng đối với các công ty cổ phần và công ty con.

Tuy nhiên, vì không nhiều chaebol chuyển sang hệ thống công ty cổ phần, các biện pháp tiếp tục được tìm kiếm để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi sang công ty cổ phần. Do đó, các sửa đổi lại tiếp tục hướng đến nới lỏng hạn chế đối với các công ty cổ phần. Nhờ vậy, số lượng các công ty cổ phần tăng dần (chỉ có 7 công ty chuyển sang hệ thống công ty cổ phần vào năm 2000, nhưng con số này tăng lên 173 vào năm 2019).

Ngoài ra, Đạo luật Quy định Độc quyền của Hàn Quốc cũng sửa đổi một số quy định về đầu tư chéo hoặc đầu tư tuần hoàn, về bảo lãnh nợ… nhằm điều chỉnh hiệu quả các hoạt động cụ thể của chaebol trên thực tế.

Các quy định về chaebol ở Hàn Quốc thường được trích dẫn như một ví dụ hiếm hoi về những nỗ lực điều chỉnh các nhóm công ty. Hầu hết các quốc gia OECD không có các quy định tương tự; các quy định về chaebol được công nhận là một trong những quy định duy nhất ở Hàn Quốc.

(Còn tiếp)

Gia Lâm