Hàng chục tỷ đồng trong tài khoản bị mất, trách nhiệm thuộc về ai?

Câu hỏi được đặt ra nhiều nhất hiện nay là trách nhiệm sẽ thuộc về ai trong những vụ tiền trong tài khoản "bốc hơi" như vậy, đâu là lỗ hổng đang tồn tại và làm sao để đảm bảo an toàn cho tiền gửi ngân hàng?

Theo các luật sư và chuyên gia tài chính, những thông tin về việc lạm dụng quyền lợi và chiếm đoạt tài sản từ các tài khoản ngân hàng ngày càng trở nên phổ biến, làm lung lay niềm tin của người gửi tiền vào sự an toàn và minh bạch của hệ thống ngân hàng.

Đây là hồi chuông cảnh báo đối với cả khách hàng lẫn hệ thống ngân hàng về việc tuân thủ các quy trình giao dịch và kiểm soát các giao dịch này.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch HĐQT Công ty Luật SBLAW. Ảnh: SBLAW

Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty luật SBLAW nhấn mạnh, theo quy định của Điều 87 Bộ luật Dân sự 2015, pháp nhân phải chịu trách nhiệm dân sự về việc thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự do người đại diện xác lập, thực hiện nhân danh pháp nhân. Do đó, trong các vụ mất tiền gửi trong tài khoản, ngân hàng phải chịu trách nhiệm hoàn trả tiền cho khách hàng nếu tổn thất không phải do lỗi của khách hàng, dù là do lỗi vô ý hay có chủ ý của nhân viên ngân hàng hoặc kẻ gian ngoài ngân hàng.

"Nếu cán bộ ngân hàng có hành vi sai phạm làm thất thoát tiền, thường là những hành vi có dấu hiệu của tội 'Trộm cắp tài sản', 'Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản', 'Tham ô tài sản', 'Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản' thì cán bộ ngân hàng sẽ phải chịu trách nhiệm với ngân hàng", Luật sư Hà lưu ý.

Trong thực tế, khi tiền gửi trong tài khoản ngân hàng "không cánh mà bay", người dân thường rơi vào trạng thái hoang mang và lo lắng.

Theo Luật sư Nguyễn Thanh Hà, để bảo vệ quyền lợi của mình trong các trường hợp bị mất tiền, khách hàng cần thu thập đầy đủ bằng chứng và tài liệu giao dịch với ngân hàng. Sau đó, liên hệ với ngân hàng và cung cấp thông tin để ngân hàng có thể xác minh tình hình. Trong quá trình đàm phán, nếu không thể đạt được thỏa thuận, khách hàng có thể khởi kiện ngân hàng đến Tòa án nhân dân có thẩm quyền để yêu cầu hoàn trả tiền.

Cùng quan điểm, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI cho rằng cần phải xác minh và làm rõ nguyên nhân của việc mất tiền, nhưng cũng không thể xem qua trách nhiệm của ngân hàng trong các tình huống như vậy. Ông Đức lưu ý trong quy trình bảo mật, việc rút tiền từ tài khoản mà không có sự chứng thực hoặc sự đồng ý rõ ràng từ phía khách hàng là một điều đáng ngờ và cần được làm rõ.

Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI. Ảnh: BNEWS

"Đối với khách hàng, việc bảo mật thông tin giao dịch là rất quan trọng. Cần phải tự bảo vệ mình bằng cách không tiết lộ thông tin giao dịch cho bất kỳ ai, kể cả nhân viên ngân hàng; kiểm tra kỹ nội dung giao dịch trước khi ký các giấy tờ, đảm bảo rằng mọi thông tin đều chính xác và hợp pháp...", ông Đức nhấn mạnh.

Về phía ngân hàng, vị luật sư nêu rõ quan điểm rằng ngân hàng phải đảm bảo quy trình giao dịch là an toàn và được giám sát một cách nghiêm ngặt để đảm bảo sự tuân thủ từ phía nhân viên.

Nói rõ hơn về trách nhiệm của các ngân hàng, Luật sư Nguyễn Thanh Hà cho biết căn cứ vào Luật các tổ chức tín dụng 2010, ngân hàng phải có trách nhiệm tham gia bảo toàn tiền gửi của khách hàng. Nếu xảy ra thất thoát, ngân hàng phải chịu trách nhiệm. Ông cũng nhấn mạnh rằng ngân hàng cần phải có các động thái để bảo vệ quyền lợi của khách hàng và cần phải trình báo cho cơ quan điều tra nếu phát hiện có dấu hiệu của tội phạm.

Về phía cơ quan quản lý, theo Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 2010, cơ quan thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước phải tiến hành kiểm tra, thanh tra, và xử lý các vi phạm pháp luật của ngân hàng. Nếu phát hiện sai phạm, cần kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý theo đúng quy định của pháp luật.

Trao đổi với phóng viên, Chuyên gia kinh tế TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng trong các vụ việc mất tiền như trên cá nhân cán bộ, nhân viên ngân hàng là người chịu trách nhiệm nhưng ngân hàng cũng phải chịu trách nhiệm chính, bởi mọi việc xảy ra trong khuôn viên ngân hàng. Do đó, ngân hàng cần có biện pháp quản lý, đào tạo nhân viên, biện pháp bảo mật, bảo vệ khách hàng để tránh những sự vụ đáng tiếc như đã xảy ra.

Cũng là một nạn nhân bị mất tiền trong tài khoản, ông Hiếu cho biết công nghệ thông tin đang phát triển rất nhanh chóng, kéo theo tội phạm công nghệ cao ngày một gia tăng.

"Là một chuyên gia với hàng chục năm kinh nghiệm trong ngành tài chính, ngân hàng tại Mỹ và Việt Nam, nắm rõ những nguy cơ rủi ro và cả những biện pháp đảm bảo an toàn giao dịch ngân hàng, nhưng mới đây, tôi cũng bất ngờ khi biết gần 500 triệu đồng trong tài khoản ngân hàng của tôi đã "bốc hơi" từ lúc nào", ông Hiếu chia sẻ.

Chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu. Ảnh: Hứa Chung/TTXVN

Ông Hiếu cho biết qua rà soát hệ thống, phía ngân hàng phản hồi rằng đối tượng lừa đảo đã sử dụng Internet banking, cung cấp đầy đủ thông tin cá nhân mạo danh ông và yêu cầu ngân hàng cấp mật khẩu mới. Ngân hàng đã gửi mã OTP xác nhận nhưng người nhận lại không phải ông Hiếu. Sau khi có được mã OTP này, đối tượng lừa đảo đã đổi lại mật khẩu tài khoản ngân hàng và nhanh chóng thực hiện rút tiền.

Câu hỏi ông Hiếu đặt ra là liệu có lỗ hổng bảo mật nào đang tồn tại trong hệ thống của ngân hàng?

Liên quan đến trách nhiệm pháp lý của ngân hàng, TS. Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam khẳng định các tổ chức tín dụng có trách nhiệm bảo toàn vốn cho người gửi tiền, khi đến hạn trả thì phải trả đầy đủ gốc và lãi. Trong trường hợp xảy ra sự vụ dẫn đến thất thoát tài sản, nếu phát hiện ra hành vi tham ô tài sản của cán bộ ngân hàng thì tổ chức tín dụng phải có trách nhiệm hoàn trả ngay.

"Mọi hành vi của cán bộ ngân hàng gây nên thất thoát tiền gửi của khách hàng trong nội bộ ngân hàng mà không có sự cấu kết thông đồng, mối quan hệ làm ăn qua lại với khách hàng thì ngân hàng chắc chắn phải chịu trách nhiệm hoàn trả toàn bộ cả gốc lẫn lãi", ông Hùng nhấn mạnh.

Đồng thời, ông Hùng khuyến cáo người dân khi đến giao dịch tại ngân hàng cần thực hiện đúng và đủ các bước trong quy trình giao dịch, xem xét kỹ và hiểu rõ các giấy tờ, chứng từ trước khi đặt bút ký. Đặc biệt, không ký khống, không giao dịch móc nối hay cấu kết, thông đồng với cán bộ ngân hàng. Lưu ý không nên chủ quan quá tin tưởng vào các quan hệ cá nhân với nhân viên ngân hàng, kể cả đó là người thân trong gia đình, họ hàng.

Liên tiếp các khách hàng phản ánh hàng chục tỷ đồng trong tài khoản mở tại MSB bỗng bị "bốc hơi". Ảnh minh họa.

Trước đó, TTXVN đã thông tin về vụ việc khách hàng N.T.L (Hà Nội) phản ánh bị mất hơn 58 tỷ đồng trong tài khoản tiền gửi mở tại một chi nhánh của Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam (MSB). Dù giấy xác nhận Thông tin tài khoản/Số dư tài khoản số 432/CV/MSB chi nhánh Thanh Xuân đến thời điểm 10 giờ 8 phút ngày 7/10/2023, tài khoản của bà L là 58,65 tỷ đồng nhưng đến ngày 12/10/2023 tài khoản chỉ còn 93.640 đồng.

Tương tự, chị V.T.K.O (Hà Nội) cũng phản ánh tài khoản 27,7 tỷ đồng gửi tại MSB bỗng "bốc hơi", chỉ còn 46.328 đồng.

Điều đáng nói là trên bảng sao kê tài khoản của cả bà L và chị O đều thể hiện nhiều giao dịch chuyển rút tiền không phải do chính khách hàng yêu cầu hoặc thực hiện.

Lên tiếng về vụ việc này, MSB cho biết trong quá trình tra soát hoạt động, đánh giá cán bộ định kỳ tại các chi nhánh, ngân hàng đã phát hiện có dấu hiệu bất thường liên quan đến một số cán bộ nhân viên với một nhóm khách hàng (có quan hệ mật thiết với nhau trước khi tham gia MSB) và chủ động cung cấp thông tin cho cơ quan chức năng để làm rõ. Hiện vụ việc đã được Công an Thành phố Hà Nội thụ lý, khởi tố vụ án và đang trong quá trình điều tra. MSB đã, đang tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng trong phạm vi được yêu cầu.

Mới đây, Cơ quan điều tra, Công an Thành phố Hà Nội đã khởi tố vụ án đối với bà Bùi Thị Hoài Anh (sinh năm 1984, trú tại quận Long Biên, thành phố Hà Nội) là Giám đốc Ngân hàng MSB (Ngân hàng Thương mại Cổ phần Hàng Hải Việt Nam) chi nhánh Thanh Xuân.

Thiếu tướng Nguyễn Thanh Tùng, Phó Giám đốc Công an thành phố Hà Nội cho biết cơ quan Công an xác định Bùi Thị Hoài Anh đã lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của 8 bị hại với số tiền 338 tỷ đồng. Hiện, cơ quan Công an đã áp dụng các biện pháp thu hồi tài sản để trả cho bị hại; bước đầu xác định không có đồng phạm và đang tiếp tục điều tra, làm rõ. Công an Hà Nội cũng đề nghị các bị hại liên quan vụ việc trên liên hệ cơ quan chức năng để được tiếp nhận, giải quyết đúng theo quy định pháp luật.

Lê Phương/BNEWS/TTXVN