Hàng giả sẽ không còn đất sống

Thanh lọc trên sàn thương mại điện tử

Trong báo cáo 5 tháng đầu năm 2025 vừa được Ban Chỉ đạo 389 quốc gia công bố, cả nước có hơn 34.000 vụ vi phạm liên quan đến buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả bị lực lượng chức năng phát hiện, xử lý. Trong đó, có hơn 8.200 vụ buôn bán, vận chuyển hàng cấm, hàng lậu; hơn 25.100 vụ gian lận thương mại. Đáng báo động, có tới 1.100 vụ liên quan đến hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực thuốc y tế, thực phẩm chức năng, sữa... Hình thức xử lý bao gồm tịch thu, tiêu hủy sản phẩm, xử phạt hành chính và chuyển hồ sơ sang công an điều tra.

Các sàn thương mại điện tử như Shopee, Tiki, Lazada, TikTok Shop… bị yêu cầu rà soát toàn bộ sản phẩm thuộc các ngành hàng nhạy cảm. Cục Quản lý thị trường phối hợp trực tiếp với các sàn để kiểm tra danh mục sản phẩm, thông tin công bố, giấy phép và xử lý gian hàng vi phạm. Bên cạnh đó hoạt động của KOLs sẽ bị siết chặt. Họ không chỉ chịu trách nhiệm gỡ bỏ gian hàng vi phạm mà còn phải công bố chính sách kiểm duyệt nội dung. Hàng loạt KOLs từng quảng cáo sản phẩm chức năng không rõ nguồn gốc cũng bị “gọi tên”. Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đề nghị xử lý nghiêm KOLs có hành vi quảng cáo sai lệch công dụng sản phẩm.

5 tháng đầu năm 2025, cả nước có hơn 34.000 vụ vi phạm liên quan đến buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả bị xử lý

Công khai “danh sách đen”, đình chỉ hoạt động

Việc Chính phủ quyết tâm dẹp hàng giả không chỉ là một chiến dịch “thanh lọc” thị trường, mà còn tạo ra cơ hội để các doanh nghiệp làm ăn chân chính vươn lên.

Một trong những đòn đánh mạnh là việc công khai danh tính các doanh nghiệp, sản phẩm vi phạm trên cổng thông tin của các bộ ngành và báo chí. Điều này tạo áp lực xã hội mạnh mẽ, buộc doanh nghiệp phải chấn chỉnh. Theo dự thảo nghị định mới thay thế Nghị định 93/2016, các trường hợp quảng cáo sai lệch công dụng sản phẩm như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thuốc sẽ bị xử phạt lên đến 200 triệu đồng. Bộ Công Thương cũng đề xuất sửa đổi Nghị định 98/2020 với mức phạt tăng gấp 3 lần, có thể đình chỉ hoạt động và chuyển hồ sơ sang cơ quan hình sự nếu có dấu hiệu nghiêm trọng.

Nhiều chuyên gia khẳng định, cuộc chiến chống hàng giả không thể thành công nếu chỉ dựa vào cơ quan quản lý.

Để không tiếp tay cho hàng giả hàng nhái, ông Ngô Trí Long - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) khuyến cáo người tiêu dùng cần ưu tiên lựa chọn sản phẩm từ nguồn đáng tin cậy, kiểm tra kỹ mã QR, tem chống giả, giữ lại hóa đơn mua hàng và chủ động phản ánh khi phát hiện dấu hiệu bất thường. Việc sử dụng công nghệ xác thực, cập nhật kiến thức tiêu dùng an toàn và hành động có trách nhiệm sẽ góp phần làm sạch thị trường. Người tiêu dùng phải trở thành tuyến phòng thủ cuối cùng và mạnh mẽ nhất. Ông Long nhấn mạnh, mỗi người dân tỉnh táo là một mắt xích trong quá trình minh bạch hóa chuỗi cung ứng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy nền kinh tế chính danh phát triển bền vững.

Theo phân tích của các chuyên gia, điểm yếu của công tác chống hàng giả hiện nay không chỉ nằm ở khâu xử lý, mà còn thiếu vắng một hệ sinh thái phòng, chống bền vững, trong đó công nghệ cần được sử dụng như một công cụ then chốt. Để đấu tranh hiệu quả với hàng giả, cần một chiến lược lâu dài được xây dựng trên nền tảng của công nghệ, dữ liệu và sự tham gia đồng bộ của toàn xã hội. Trong đó, các doanh nghiệp cần tiên phong ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc, tem điện tử, mã QR, Blockchain (công nghệ chuỗi khối)… để minh bạch chuỗi cung ứng và dễ dàng kiểm tra tính xác thực của sản phẩm; ứng dụng IoT (Internet vạn vật) vào quản lý chất lượng sản phẩm, máy móc, thiết bị và môi trường sản xuất), AI (trí tuệ nhân tạo) để tối ưu hóa quy trình, nhân sự, dự báo năng suất, chất lượng và công nghệ…

Về phía cơ quan quản lý, cần xây dựng một cơ sở dữ liệu tập trung liên ngành về hàng hóa và đơn vị sản xuất, đồng thời ứng dụng AI và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) trong giám sát thị trường. Mặt khác, cần bổ sung các quy định pháp luật nhằm siết chặt chế tài xử phạt và tăng cường trách nhiệm của doanh nghiệp, nhà phân phối. Cần khuyến khích người tiêu dùng tham gia tố giác hàng giả qua các kênh phản ánh chính thống.

Thái Thu