Hành trình 29 năm Việt Nam gia nhập ASEAN

Việc Việt Nam gia nhập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) 29 năm trước có ý nghĩa quan trọng không chỉ đối với Việt Nam, mà còn với cả khu vực. Từ đó, quá trình hình thành một tổ chức đầy đủ 10 quốc gia là thành viên đã có những bước tiến hiệu quả và nhanh chóng, cùng hướng tới xây dựng một khu vực hòa bình, ổn định và phát triển.

Với phương châm chủ động, tích cực, có trách nhiệm, trong suốt chặng đường đồng hành cùng ASEAN, Việt Nam đã có nhiều đóng góp thực chất cho hợp tác ASEAN, góp phần nâng cao hình ảnh và vị thế của Việt Nam, đồng thời tranh thủ hiệu quả nguồn lực phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Qua 3 lần đảm trách vai trò Chủ tịch ASEAN (Ủy ban Thường trực ASEAN giai đoạn 2000-2001), Chủ tịch ASEAN 2010 và 2020, các nước thành viên cũng như cộng đồng quốc tế đã ghi nhận những dấu ấn nổi bật của Việt Nam.

Đại diện các nước ASEAN tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 57 tại Lào.

Trên chặng đường kéo dài gần 3 thập kỷ, với phương châm chủ động, tích cực, có trách nhiệm, trong suốt chặng đường đồng hành cùng ASEAN, Việt Nam đã có những đóng góp quan trọng và thực chất, tạo nền tảng để xây dựng Cộng đồng ASEAN gắn kết trên ba trụ cột; duy trì sự đoàn kết, thống nhất trong nội khối, củng cố vai trò trung tâm của Hiệp hội trong các vấn đề quốc tế và khu vực. Những nỗ lực này cũng góp phần nâng cao hình ảnh và vị thế của Việt Nam trong lòng bạn bè quốc tế, đồng thời tranh thủ hiệu quả nguồn lực phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Có ba dấu mốc quan trọng nêu bật vai trò của Việt Nam trong cộng đồng, đó là khi đảm nhiệm cương vị Chủ tịch Ủy ban Thường trực ASEAN nhiệm kỳ 2000-2001, cùng hai lần đảm nhiệm trọng trách Chủ tịch ASEAN vào năm 2010 và 2020 sau khi có Hiến chương ASEAN.

Năm 2001 là một mốc quan trọng khi Việt Nam thúc đẩy thông qua Tuyên bố Hà Nội về Thu hẹp khoảng cách phát triển, chính thức khởi động triển khai Sáng kiến Hội nhập ASEAN (IAI) hỗ trợ thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN. Năm 2010, với mục tiêu đẩy mạnh hiện thực hóa Tầm nhìn của ASEAN thành hành động, nhiệm kỳ Chủ tịch của Việt Nam đã ghi dấu những quyết định quan trọng như thông qua Kế hoạch Tổng thể đầu tiên về Kết nối ASEAN (MPAC 2015); mở rộng cơ chế Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS) để Nga và Mỹ tham gia cũng như hình thành khuôn khổ hợp tác quốc phòng giữa ASEAN với các đối tác thông qua cơ chế Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM). Năm 2020, trong bối cảnh chưa từng có tiền lệ, Việt Nam đã thúc đẩy Cộng đồng ASEAN gắn bó và ứng phó hữu hiệu, kịp thời trước các thách thức chưa từng có của đại dịch Covid-19...

Việt Nam luôn dẫn trước trong số những quốc gia có tỷ lệ thực hiện các cam kết về liên kết kinh tế khu vực ASEAN, đồng thời là nước tham gia khởi xướng ý tưởng hình thành Cộng đồng Văn hóa - xã hội ASEAN. Việt Nam cũng đã đóng góp nhiều định hướng quan trọng xây dựng các chiến lược hợp tác ASEAN đến năm 2045, trong đó lồng ghép và thúc đẩy nhiều vấn đề như Biển Đông, hợp tác tiểu vùng, ứng phó với biến đổi khí hậu, chuyển đổi số, chuyển đổi năng lượng, kết nối hạ tầng, thể chế và con người...

Trong quan hệ đối ngoại của ASEAN, Việt Nam đảm trách hiệu quả vai trò điều phối viên, góp phần đẩy mạnh quan hệ hợp tác thực chất, hiệu quả giữa ASEAN với các đối tác quan trọng như Trung Quốc, Mỹ, Nga, Nhật Bản, Hàn Quốc. Trong Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 57 diễn ra tại Lào, Việt Nam đã chính thức chuyển giao vai trò điều phối quan hệ ASEAN - Hàn Quốc và tiếp quản vai trò điều phối quan hệ giữa ASEAN với hai đối tác mới là New Zealand và Anh. Phát biểu tại hội nghị, Hàn Quốc và các nước ASEAN đã cảm ơn và đánh giá cao nỗ lực cũng như những đóng góp quan trọng của Việt Nam trong vai trò điều phối quan hệ ASEAN - Hàn Quốc suốt 3 năm vừa qua...

Tháng 4/2024, Việt Nam tổ chức thành công Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024 tại Hà Nội. Sáng kiến tổ chức Diễn đàn được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính công bố tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43 (Indonesia, tháng 9/2023). Đây là ý tưởng mới của Việt Nam với mong muốn tạo ra một diễn đàn để cùng các nước thành viên, các bạn bè, đối tác của ASEAN và các tầng lớp người dân ASEAN đóng góp vào thúc đẩy định hình con đường phát triển tương lai cho ASEAN.

Có thể khẳng định, sau gần 3 thập niên tham gia ASEAN, Việt Nam cùng các nước thành viên đã không ngừng đóng góp vào sự hình thành và phát triển của Cộng đồng ASEAN. Những đóng góp của Việt Nam thể hiện tinh thần nhất quán và xuyên suốt là hòa hiếu, hòa hợp, hữu nghị vì hòa bình, ổn định, vì một ASEAN vững mạnh, đoàn kết, có vị thế trên thế giới.

Ngày 27/7/2024, tại thủ đô Viêng Chăn (Lào), Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 57 (AMM 57) và các hội nghị liên quan đã khép lại. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt, đã dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự kỳ họp.

Kết thúc chuỗi Hội nghị, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã thông qua Thông cáo chung Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 57, phản ánh đầy đủ và toàn diện nội dung thảo luận về tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, hợp tác ASEAN trên từng trụ cột: Cộng đồng, quan hệ đối ngoại của ASEAN và các vấn đề quốc tế, khu vực. Chủ tịch Lào ra Tuyên bố Chủ tịch của các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN+1 (với Hoa Kỳ), ASEAN+3 (với Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc), các nước tham gia Cấp cao Đông Á (EAS) và Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF).

PV (T/h)