Hệ thống điều hành cao tốc Bắc-Nam có kịp thu phí vào đầu năm 2026?

Dự án cao tốc Bắc-Nam đoạn Vũng Áng-Bùng đã được đưa vào khai thác. (Ảnh: Khánh Hùng/Vietnam+)

Hiện tại, tiến độ triển khai đầu tư hệ thống giao thông thông minh (ITS), trạm thu phí, kiểm tra tải trọng xe ở các Dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam còn chậm, chưa đáp ứng theo yêu cầu của lãnh đạo Bộ Xây dựng và nếu không quyết liệt triển khai, nguy cơ khó thu phí cao tốc Bắc-Nam từ đầu năm 2026.

Tiến độ chậm trễ rất sâu

Theo báo cáo của Cục Kinh tế-Quản lý đầu tư xây dựng, đối với 5 Dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam đầu tư công thuộc giai đoạn 2017-2020, hiện các gói thầu xây lắp tiến độ thi công 4/5 dự án thành phần chậm từ (4-14,8)% so với kế hoạch, dự kiến hoàn thành cuối tháng 10/2025.

Cụ thể, Dự án cao tốc đoạn Mai Sơn-Quốc lộ 45 sản lượng đạt khoảng 88%, chậm 12% do vướng mắc giải phóng mặt bằng nút giao Thiệu Giang; Quốc lộ 45-Nghi Sơn sản lượng đạt khoảng 85,2%, chậm 14,8% do phát sinh xử lý nền đất yếu và vướng mắc về giải phóng mặt bằng tại nút Nghi Sơn; Nghi Sơn-Diễn Châu sản lượng đạt khoảng 90%, chậm 10%; Vĩnh Hảo-Phan Thiết sản lượng đạt khoảng 96%, chậm 4% do chậm giải phóng mặt bằng đường quay đầu xe tại 3 nút giao (Ma Lâm, Đại Ninh và Chợ Lầu).

Cao tốc Bắc-Nam muốn thu phí phải có hệ thống giám sát điều hành giao thông. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Đến nay, các gói thầu cung cấp thiết bị của Dự án thành phần Quốc lộ 45-Nghi Sơn, Nghi Sơn-Diễn Châu, Phan Thiết-Dầu Giây đã nhập khẩu và tập kết 100% thiết bị; 2 dự án thành phần còn lại đã nhập khẩu và tập kết (90-98)% thiết bị. Hiện, 3 Dự án thành phần gồm: Nghi Sơn-Diễn Châu, Vĩnh Hảo-Phan Thiết và Phan Thiết-Dầu Giây các nhà thầu đang lắp đặt thiết bị tại hiện trường; 2 dự án thành phần còn lại là Mai Sơn-Quốc lộ 45, Quốc lộ 45-Nghi Sơn đang thi công luồn cáp, chưa lắp đặt thiết bị tại hiện trường.

Đối với 12 Dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam thuộc giai đoạn 2021-2025, tiến độ rất chậm so với chỉ đạo của Bộ Xây dựng dù đã đã hoàn thành lựa chọn nhà thầu và khởi công xây dựng.

Theo đó, 3 Dự án thành phần đoạn Vũng Áng-Bùng, Bùng-Vạn Ninh, Quảng Ngãi-Hoài Nhơn đã triển khai thi công (chậm 75 ngày); 9/12 dự kiến hoàn thành lựa chọn nhà thầu từ ngày 31/10-20/11/2025 (chậm 90-110 ngày). Gói thầu cung cấp phần mềm dùng chung hoàn thành chỉ định thầu ngày 30/9/2025 (chậm 60 ngày).

Ngoài ra, hệ thống thu phí đầu-cuối và Hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu thanh toán điện tử giao thông đường bộ đã mở thầu ngày 21/10, lựa chọn nhà thầu ngày 28/10, ký hợp đồng ngày 31/10/2025 (chậm 90 ngày).

Khẳng định các ban quản lý dự án nghiêm túc kiểm điểm trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan, lãnh đạo Cục Kinh tế-Quản lý đầu tư xây dựng cho rằng Giám đốc các ban quản lý dự án chịu trách nhiệm trước Bộ trưởng nếu không hoàn thành hệ thống trước ngày 31/12/2025.

Mốc tiến độ phải xong vào cuối năm nay

Nhằm đẩy nhanh tiến độ trong thời gian tới, Cục Kinh tế-Quản lý đầu tư xây dựng yêu cầu các ban quản lý dự án đẩy nhanh tiến độ triển khai để sớm hoàn thành các gói thầu xây lắp; Ban Quản lý dự án Thăng Long phối hợp với các đơn vị liên quan nghiên cứu, bổ sung thiết kế trạm thu phí (nếu cần) để khắc phục các tồn tại do đoạn Cao Bồ-Mai Sơn chưa triển khai thiết kế và thi công xây dựng các trạm thu phí; chỉ đạo nhà thầu khẩn trương triển khai công tác lắp đặt thiết bị tại hiện trường.

Các ban quản lý dự án cần rà soát, xây dựng tiến độ thi công tổng thể và chi tiết đối với từng gói thầu, từng hạng mục công việc và có các giải pháp đẩy nhanh tiến độ thi công để bù lại tiến độ đã chậm, bảo đảm hoàn thành các gói thầu xây lắp trước ngày 30/11, hoàn thành các gói thầu cung cấp thiết bị, phần mềm trước ngày 31/12/2025; tập trung chỉ đạo các nhà thầu ưu tiên hoàn thành hệ thống thu phí, bảo đảm có thể hoạt động từ ngày 1/1/2026.

Một trung tâm điều hành hệ thống giao thông thông minh đã được đưa vào vận hành khai thác. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Đối với các trường hợp vượt giá gói thầu, các ban quản lý dự án khẩn trương xử lý tình huống trong đấu thầu theo quy định, bảo đảm sớm hoàn thành công tác lựa chọn nhà thầu và ký kết hợp đồng. Cục Kinh tế- Quản lý đầu tư xây dựng, Cục Đường bộ Việt Nam và Trung tâm Công nghệ thông tin phối hợp hỗ trợ các ban quản lý dự án xem xét lại giá gói thầu, nội dung hồ sơ mời thầu đã duyệt (nếu cần thiết) trong xử lý tình huống vượt giá gói thầu.

Với Dự án thành phần đoạn Vạn Ninh-Cam Lộ, Ban Quản lý dự án Hồ Chí Minh phối hợp với các đơn vị liên quan nghiên cứu, kịp thời điều chỉnh, bổ sung thiết kế trạm thu phí (nếu cần) để khắc phục các tồn tại do đoạn Cam Lộ-La Sơn chưa triển khai thiết kế và thi công xây dựng các trạm thu phí./.

(Vietnam+)