Hiểm họa từ thú vui 'nuôi tinh thể'

Tối muộn một ngày cuối tuần, chị Hương (ngụ quận Bình Thạnh, TP HCM) dọn phòng thì thấy con gái học lớp 6 đang lúi húi trong góc bàn học, cặm cụi đổ nước vào một ly nhựa, bên trong là thứ bột trắng vừa đổ ra từ túi ni-lông không nhãn mác. Trên bàn, chiếc điện thoại đang phát video hướng dẫn "nuôi tinh thể".

Dễ như mua kẹo

"Con nói đang "nuôi tinh thể". Mấy hôm trước xem TikTok thấy đẹp quá nên nhờ bạn mua giúp một bộ, giá 50.000 đồng. Lúc đầu tôi cứ tưởng là đồ chơi bình thường nhưng khi quan sát kỹ thì thấy quá trình biến đổi chất diễn ra, tìm hiểu kỹ mới biết chất bột kia hình như là sulfate. Mà chất này được khuyến cáo tránh tiếp xúc với da và để xa tầm tay trẻ em" - chị Hương kể lại.

Ngay sau đó, chị Hương vội vàng tra cứu thông tin và mang bộ "nuôi tinh thể" đến hiệu thuốc gần nhà hỏi. Dược sĩ cho biết đây là muối đồng (copper sulfate) - một chất có thể gây kích ứng mạnh nếu tiếp xúc trực tiếp và nguy hiểm nếu nuốt phải. "Tôi rùng mình khi nghĩ con đang chơi với hóa chất độc mà không hay biết. Đáng sợ hơn là trong video trên mạng, không ai cảnh báo gì, nhìn cứ như trò chơi thủ công đơn giản. Mỗi clip có hơn chục ngàn người đã xem" - chị nói. Sau đó chị Hương đã đem bỏ toàn bộ số hóa chất, đồng thời nhắn phụ huynh trong nhóm lớp để cảnh báo.

Khảo sát nhanh trên "chợ mạng", chúng tôi nhận thấy việc mua hóa chất để "nuôi tinh thể" dễ dàng như… mua kẹo. Trên sàn thương mại điện tử Shopee, chỉ cần tìm kiếm từ khóa "nuôi tinh thể", hàng ngàn gợi ý mua sản phẩm xuất hiện, giá dao động từ vài chục ngàn đến hơn 100.000 đồng, có kho hàng tại TP HCM, Hà Nội.

Đáng báo động là hầu hết sản phẩm đều không rõ nguồn gốc, các hóa chất độc hại như hợp chất của xyanua, muối đồng, phèn amoni, borax hay axít… được đóng gói sơ sài trong túi ni-lông. Điển hình, nhiều bộ "nuôi tinh thể" chứa K3[Fe(CN)6], hay còn gọi potassium ferricyanide, là một hợp chất của xyanua, được rao bán công khai trên tài khoản Shopee có tên T.E. Loại chất này khi gặp môi trường axít mạnh hoặc bị phá hủy ở nhiệt độ cao, có thể giải phóng xyanua tự do, rất độc.

Cũng theo ghi nhận, nhiều khách hàng phản ánh rằng hóa chất trong bộ "nuôi tinh thể" dễ bị phản ứng bất thường, gây đổ vỡ, biến chất trong quá trình vận chuyển, tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc và bỏng hóa chất rất lớn cho người vận chuyển hoặc cho trẻ khi vô tình tiếp xúc.

Các bộ “nuôi tinh thể” được rao bán trên sàn thương mại điện tử Shopee

Sàn thương mại điện tử cam kết "suông"?

Ngày 28-5, khi chúng tôi phản ánh vụ việc đến Trung tâm Hỗ trợ thông tin của sàn thương mại điện tử Shopee, đại diện đơn vị này cho biết công ty luôn có bộ phận kiểm tra, rà soát các sản phẩm nhằm loại bỏ hàng kém chất lượng, chứa hóa chất độc hại...

Tuy nhiên, theo khảo sát của chúng tôi, 2 cửa hàng bán bộ "nuôi tinh thể" được Shopee đề xuất cho người dùng, đã tồn tại nhiều năm trên sàn. Trong đó, chỉ riêng 1 tài khoản đã bán hơn 10.000 sản phẩm loại này đến tay người tiêu dùng.

Điều đáng nói, các bộ sản phẩm này không hề có thông tin rõ ràng về thành phần hóa chất, hướng dẫn sử dụng an toàn hay cảnh báo nguy cơ khi tiếp xúc trực tiếp, đặc biệt là với trẻ nhỏ. Nhiều người mua để lại đánh giá cho biết sản phẩm có mùi lạ, gây ngứa tay hoặc khiến trẻ bị kích ứng da sau khi chơi. Dù vậy, những sản phẩm này vẫn được xếp hạng cao, nằm trong danh mục "bán chạy" và được gắn nhãn "Yêu thích+" - dễ khiến người tiêu dùng lầm tưởng chúng đã được kiểm định kỹ càng. Thực tế này khiến chúng tôi không khỏi băn khoăn về tính hiệu quả của hệ thống kiểm duyệt sản phẩm trên sàn thương mại điện tử.

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP HCM cảnh báo trẻ có nguy cơ ngộ độc thuốc và hóa chất theo 3 con đường chính gồm: tiếp xúc qua da và niêm mạc, uống nhầm qua đường tiêu hóa và hít phải chất độc qua đường hô hấp. Triệu chứng ngộ độc ở trẻ rất đa dạng, từ nổi sưng đỏ, bỏng da đến nôn ói, đau bụng, tiêu chảy, khó thở, ho, khò khè. Trường hợp nặng có thể dẫn đến tím tái, co giật, mất ý thức hoặc hôn mê. Ngay khi phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ, phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được cấp cứu kịp thời, tránh nguy hiểm đến tính mạng.

Theo thạc sĩ quản lý giáo dục Nguyễn Thị Thu Hiền, phụ huynh cần đặc biệt cảnh giác hơn vào mùa hè - thời điểm trẻ có nhiều thời gian rảnh, dễ tò mò và thử nghiệm những trò chơi mới hay sử dụng các hóa chất không an toàn. Việc giám sát chặt chẽ, hạn chế để trẻ tiếp xúc các loại hóa chất nguy hiểm và giáo dục trẻ về nguy cơ tiềm ẩn là rất cần thiết để phòng tránh tai nạn, ngộ độc và các sự cố đáng tiếc.

"Mùa hè cũng là lúc phụ huynh nên tăng cường trao đổi, quan tâm đến tâm lý trẻ để sớm phát hiện những dấu hiệu bất thường, giúp trẻ có một kỳ nghỉ an toàn, khỏe mạnh và ý nghĩa" - bà Nguyễn Thị Thu Hiền nhấn mạnh.

Bài và ảnh: TRẦN THÁI