Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Israel:Rộng cửa để hàng Việt vào thị trường Tây Á

Bốc xếp hàng hóa xuất khẩu tại Cảng Lạch Huyện (thành phố Hải Phòng). Ảnh: Nguyễn Vĩnh

Đòn bẩy thúc đẩy thương mại

Chính thức có hiệu lực từ ngày 17-11-2024, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Israel (VIFTA) đánh dấu một cột mốc quan trọng trong tiến trình hội nhập kinh tế của Việt Nam với khu vực Tây Á - châu Phi. Đây là Hiệp định Thương mại tự do (FTA) song phương đầu tiên Việt Nam ký kết với một nước trong khu vực này. Theo nhận định của ông Đỗ Quốc Hưng, Quyền Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương), Israel không chỉ là đối tác thương mại hàng đầu tại Tây Á mà còn là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba và đối tác thương mại lớn thứ năm của Việt Nam trong khu vực. VIFTA tạo tiền đề vững chắc để doanh nghiệp Việt thâm nhập sâu hơn vào một thị trường năng động. Đây cũng là FTA đầu tiên của Israel với một quốc gia ở Đông Nam Á.

Giá trị cốt lõi của VIFTA nằm ở cam kết mở cửa thị trường mạnh mẽ. Ngay khi hiệp định có hiệu lực, Israel xóa bỏ thuế với 66,3% số dòng thuế và xóa dần theo lộ trình 3 năm, 5 năm, 7 năm và 10 năm đối với phần còn lại. Phía Việt Nam cũng cam kết xóa bỏ phần lớn dòng thuế theo lộ trình. Điều này giúp các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như thủy sản, hạt điều, dệt may, cà phê và hồ tiêu có lợi thế cạnh tranh vượt trội. Đặc biệt, việc áp dụng hạn ngạch thuế suất 0% cho các mặt hàng nông sản như trứng, thịt, cá ngừ và rau củ được xem là cơ hội lớn để hàng Việt gia tăng hiện diện. Hiệp định còn thiết lập khung pháp lý minh bạch cho dịch vụ và đầu tư, giúp đôi bên tham gia sâu vào chuỗi giá trị của nhau.

Kim ngạch thương mại hai chiều năm 2024 đạt khoảng 3,25 tỷ USD và dự báo vượt mốc 3,75 tỷ USD vào năm 2025. Xuất khẩu của Việt Nam ước tăng trưởng trên 10%, đạt khoảng 850-880 triệu USD. Ông Lê Thái Hòa, Tham tán thương mại Việt Nam tại Israel đánh giá, doanh nghiệp nội địa đã bước đầu khai thác hiệu quả các ưu đãi để đẩy mạnh xuất khẩu và tìm kiếm đầu tư. Tính đến nay, Israel có 45 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng vốn 156 triệu USD, trong khi Việt Nam đã "rót" hơn 78 triệu USD vào 4 dự án tại Israel.

Bà Đỗ Thị Thúy Hương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam khẳng định, việc giảm thuế theo VIFTA tạo thuận lợi rõ rệt cho xuất, nhập khẩu. Đây là cơ hội vàng để doanh nghiệp điện tử Việt tiếp cận công nghệ nguồn và kết nối chuỗi cung ứng tại Israel - quốc gia được mệnh danh là "thủ phủ" công nghệ cao của thế giới. Sự cộng hưởng từ chính sách và sự chủ động của doanh nghiệp đang biến VIFTA thành xung lực mới, hỗ trợ hiện đại hóa sản xuất trong nước qua việc nhập khẩu máy móc tiên tiến từ Israel.

Chủ động nắm bắt thông tin thị trường

Đạt được những kết quả ban đầu khả quan, tiềm năng hợp tác giữa hai nước vẫn còn rất lớn. Israel hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ tư và nhập khẩu lớn thứ hai của Việt Nam tại Trung Đông. Theo bà Nguyễn Thị Lan Phương, Phó Trưởng phòng WTO và Đàm phán thương mại (Bộ Công Thương), VIFTA sở hữu nhiều cam kết ưu đãi sâu đối với hàng xuất khẩu thế mạnh của Việt Nam. Ngược lại, việc Việt Nam giảm thuế cho hàng công nghệ Israel cũng giúp doanh nghiệp hai nước tiếp cận thị trường thuận lợi hơn. Bộ Công Thương đã chủ động cung cấp thông tin thị trường miễn phí và sẵn sàng tháo gỡ vướng mắc về tiêu chuẩn kỹ thuật cho doanh nghiệp.

Một động lực quan trọng khác theo Tham tán thương mại Việt Nam tại Israel Lê Thái Hòa là đường bay thẳng Israel - Việt Nam dự kiến khai trương ngày 5-1-2026. Tuyến bay này sẽ là cú hích rút ngắn thời gian giao thương, giảm chi phí logistics và thúc đẩy xúc tiến thương mại. Thị trường Israel ưu tiên hàng thành phẩm chế biến sâu, đóng gói hoàn chỉnh, vốn là lợi thế của hàng Việt như thực phẩm, hạt điều, dệt may và đồ gia dụng.

Tuy nhiên, các chuyên gia lưu ý việc tận dụng VIFTA cần đi kèm nghiên cứu sâu về văn hóa tiêu dùng. Thị trường Israel có tính thời vụ rõ rệt, nhu cầu mật ong tăng cao dịp năm mới (tháng 9), hay nhu cầu đồ nội thất, du lịch bứt phá vào tháng 4 và 5. Nắm bắt đúng chu kỳ lễ hội giúp doanh nghiệp chủ động kế hoạch sản xuất. Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam Đỗ Thị Thúy Hương khuyến nghị, doanh nghiệp phải nắm chắc quy tắc xuất xứ, nâng cao tiêu chuẩn chất lượng và tăng cường kết nối đối tác để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng linh kiện phụ trợ.

Nếu chuẩn bị kỹ lưỡng và chủ động tiếp cận, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể hiện thực hóa những cơ hội mà VIFTA mang lại. Đặc biệt, với vị trí nằm ở khu vực Trung Đông - Tây Á, kết nối châu Á, châu Phi và châu Âu của Israel, VIFTA không chỉ mở thêm một thị trường, mà tạo cơ hội để hàng Việt rộng cửa vươn mạnh sang khu vực Trung Đông, Tây Á và tới châu Phi - nơi có tiềm năng lớn cho các ngành hàng xuất khẩu Việt Nam.

Lam Giang