Hình ảnh độc đáo về đá trong Hoa rêu

Bìa tập thơ Hoa rêu của Hồng Nhạn. Ảnh: NAM VIỆT

Anh đừng nhầm em với những sắc hương

Đừng làm đau mầm rêu nhỏ

Đừng ví em lòng dạ dễ thay đổi

Nắng hạn về

Em ẩn mình tiềm sinh

Không ai khác là em, loài rêu xanh

Bền bỉ trong môi trường khắc nghiệt

Đợi mầm yêu

Đợi hoa rêu khi gió trở mùa…

(Hoa rêu)

Đã có nhiều loài hoa xuất hiện trong thi ca nhưng hoa rêu gần như lần đầu tôi được đọc trong tập Hoa rêu của Hồng Nhạn. Một sự liên tưởng ví von xúc động để tác giả có thể trải nỗi lòng mình: “Không ai khác là em, loài rêu xanh/ Bền bỉ trong môi trường khắc nghiệt”. Cái khắc nghiệt của loài hoa mọc lên từ đá và đá cũng là nguồn cảm hứng chủ đạo cả tập thơ.

Định Quán là một huyện nằm phía Đông Bắc tỉnh Đồng Nai; huyện lỵ là thị trấn Định Quán nổi tiếng Đá Ba Chồng. Đây là di tích thắng cảnh quốc gia, dấu tích của nền văn hóa Óc Eo thời Vương quốc Phù Nam xa xưa. Trong tập thơ Hoa rêu, hình ảnh của đá nơi phố đá Định Quán với Đá Ba Chồng mà Hồng Nhạn gắn bó là một trong những nguồn cảm hứng mạnh mẽ, ẩn hiện trong nhiều bài thơ, chan chứa bao nỗi niềm. Trong bài Về nghe phố đá thì thầm, cô viết:

Một chiều, em về thăm phố đá

Nghe thì thầm khúc hát ngày xanh

Tiếng của gió, tiếng của ai tha thiết

Kỷ niệm một thời chờ đợi ngóng trông

Nghiêng mình ngắm phố đông

Đá Ba Chồng dãi dầu năm tháng

Anh ra đi áng mây lẻ bạn

Phố núi buồn trầm mặc nghiêng nghiêng

Đá không chỉ là đá. Phố không chỉ là phố. Phố đá phố núi qua trái tim thi sĩ đã hóa tri kỷ tri âm. Đá biết buồn biết vui khi người thương xa cách: “Bạch Tượng đứng lặng yên/ Nghe lệ đá pha sương phủ trắng/ Bài tình ca nghe mùi hương của nắng/ Tháng năm về hoa phượng rụng đầy tay…”. Rồi từ trong nỗi nhớ niềm thương đã dâng lên ước vọng thầm thì: “Anh có về phố nhỏ quê ta/ Nghe hồn núi vọng từ quá khứ/ Nghe đá hát nhịp đời sôi thở/ Tiếng trống trường tà áo trắng em bay”.

Ở bài thơ Chẳng thể gọi thành tên thì “Từng bậc đá chênh vênh” như chao nghiêng trước khách đa tình và vô tình với “vườn hoang trái tim ngỏ mở”. Tình yêu là điều diệu kỳ khó giãi bày và khi con người không thể thổ lộ nỗi lòng mình thì thơ lên tiếng và đá cất tiếng:

Em sợ lắm

Từng bậc đá chênh vênh

Có cõng nổi ước mơ gieo lòng vào nhớ

Mảnh vườn hoang trái tim ngỏ mở

Đợi ai vào êm ấm dệt đậm sâu

Đá núi và đá biển. Đá của thiên nhiên và đá trong lòng người. Hình ảnh đá ăn sâu vào tiềm thức và cứ hiện lên một cách tự nhiên trong nhiều bài thơ Hồng Nhạn. Có lẽ nhà thơ của phố đá phố núi Đá Ba Chồng là một trong những cây bút viết về đá nhiều nhất. Và tôi có cảm giác hình ảnh của đá luôn hiện diện theo mỗi bước chân, niềm suy tư và cả trong những giấc mơ của chị: “Hoa rừng quyện với lúa thơm/ Ngàn năm đá đợi như hờn dỗi ai” (Ba Chồng, đá đợi).

Đá đồng hành, sẻ chia và hóa thân vào thân phận người phụ nữ. Ẩn ức của người chỉ có đá mới biết, đêm mới biết. Lạ lùng hơn, ở một văn cảnh khác khi “Đá cựa mình trong trăng” thì một không gian kỳ lạ hiện ra với vẻ đẹp lung linh huyền ảo và đá như nhập vào Hồn trăng:

Trăng rớt nhẹ

Hạt sương lóng lánh Đá Ba Chồng

Đêm quạnh vắng

Hồn phố

Đá cựa mình trong trăng

Trăng ôm rừng thác Mai say ngủ

Trăng dịu dàng lặng ngắm suối Mơ reo

Hồn đá, hồn trăng, hồn suối, hồn thác hòa quyện. Vẫn là Đá Ba Chồng. Nhưng trăng của đêm Nguyên tiêu. Ánh trăng thi ca. Ánh trăng căng tròn “Xuân đương thì con gái/ Trăng nuột nà/ Trăng/ Lặng sáng trong em”. Trăng nhập vào em hay em hóa thành trăng thì trong cái khoảnh khắc kỳ diệu ấy thiên nhiên với con người cũng đã hòa làm một. Nếu không mở lòng trước thiên nhiên thì làm sao có thể đón nhận được vẻ đẹp lạ thường, nguồn năng lượng siêu hình của trời đất ban tặng. Vẻ đẹp và nguồn năng lượng chỉ dành riêng cho những con người biết sống, biết yêu và biết tận hưởng.

NAM VIỆT