'Hộ chiếu xanh' gia tăng giá trị hàng Việt xuất khẩu

Ruộng lúa canh tác giảm phát thải ở Hợp tác xã New Green Farm, quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ. Ảnh tư liệu: Thu Hiền/TTXVN

Điều này, đặt ra yêu cầu cho chuỗi cung ứng hàng hóa xuất khẩu, nhất là nông sản Việt những mục tiêu giảm phát thải cho toàn chuỗi. Theo các chuyên gia, ngoài tiềm năng phát triển tín chỉ carbon bao bì bền vững được đánh giá như một trong những chiếc “hộ chiếu xanh” góp phần gia tăng giá trị cho hàng xuất khẩu Việt Nam.

Các chuyên gia cho biết, tỷ lệ tổn thất sau thu hoạch trái cây và rau, củ ở các nước đang phát triển là 30-44%. Nguyên nhân chính là do bao bì thô sơ, đóng gói và vận chuyển đã là giảm chuỗi giá trị của sản phẩm, trong khi xu hướng bao bì chung ngày càng phát triển bao bì thân thiện môi trường, đáp ứng xu hướng ESG (môi trường, xã hội, quản trị),…

Điển hình, một số quốc gia như Nhật Bản đã đưa ra mục tiêu đến năm 2030 sẽ giảm 50% rác thải nhựa, tăng tỷ lệ tái chế từ 34% lên 70. Hiện tại, quốc gia này cũng đang cấm các bao bì nhựa khó tái chế: PVC, chai PET có màu, nhãn trên chai PET,... Còn ở Trung Quốc đã đề xuất xây dựng chính sách về EPR (Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất), thúc đẩy tái chế nhựa và bắt đầu với nhựa PET, bao bì phải có in thông tin truy xuất nguồn gốc.

Tại Việt Nam, hiện trạng bao bì trái cây xuất khẩu có ưu điểm là đa dạng vật liệu cơ bản đáp ứng tiêu chuẩn, cơ chế truy xuất nguồn gốc đã được áp dụng, năng lực in ấn và thiết kế được cải thiện. Tuy nhiên, ngành này vẫn tồn tại những thách thức về tính bền vững thấp, vẫn phục thuộc nhiều vào nhựa nguyên sinh, carton chưa đạt chuẩn tái chế cao, thiếu công nghệ bảo quản chủ động nên tỷ lệ hư hỏng sâu thu hoạch còn cao (từ 15-30%), thiếu bao bì thông minh chưa tích hợp sâu cảm biến giám sát chất lượng trong thời gian thực…

Trước thực tế nêu trên, ông Nguyễn Ngọc Minh Thy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bao bì Việt Nam (VINPAS), kiêm Tổng giám đốc Tổng công ty in bao bì Liksin cho rằng, Việt Nam có thể ứng dụng công nghệ bao bì và chuỗi lạnh với hàng loạt sản phẩm bao bì thông minh, phân hủy sinh học, hay thiết kế thùng carton tối ưu cho bảo quản lạnh từ nguồn vật liệu bền vững, tái chế và đơn vật liệu. Đặc biệt, bao bì số hóa và truy xuất nguồn gốc sẽ tăng niềm tin, minh bạch chuỗi cung ứng, giảm rủi ro, đáp ứng yêu cầu kiểm soát của các thị trường khó tính.

“Việc thực hành theo chuỗi giá trị từ chuẩn hóa bao bì ở nhà vườn đến nhà đóng gói, ứng dụng công nghệ bao bì và chuỗi lạnh, không chỉ cải tiến bao bì bền vững mà còn nâng cấp hình ảnh hàng hóa Việt Nam trên thị trường nội địa lẫn xuất khẩu. Về phía VINPAS đang triển khai xây dựng một số tiêu chuẩn bao bì; trong đó, liên tục cập nhật các thay đổi, quy định tại thị trường quốc tế,” ông Thy chia sẻ thêm.

Ở góc độ chuyên ngành, ông Peter Johnson, chuyên gia quốc tế về chuỗi giá trị trái cây nhiệt đới GQSP Việt Nam (Chương trình tiêu chuẩn và chất lượng toàn cầu tại Việt Nam) chỉ ra rằng, tầm quan trọng của độ bền thùng carton là bảo trái cây trong quá trình vận chuyển đường dài, đảm bảo hình thức sản phẩm và chất lượng xuất khẩu, hỗ trợ xếp chồng trong kho lạnh và container… Do đó, thiết kế thùng carton tối ưu sẽ giúp giảm thiểu tổn thất sản phẩm, giảm chi phí vận chuyển và cải thiện tính bền vững tổng thể của chuỗi cung ứng.

Để ngành công nghiệp trái cây nhiệt đới Việt Nam mở rộng xuất khẩu sang lĩnh vực bán lẻ hiện đại, ông Peter Johnson nhấn mạnh, cần phải bắt đầu giải quyết những vấn đề cốt lõi về bao bì. Doanh nghiệp nên nhìn nhận bao bì là một khoản đầu tư cho doanh nghiệp của bạn, không nhất thiết là một khoản chi phí.

Cùng quan điểm, bà Nguyễn Mai Minh Thư, Giám đốc Công ty Bao bì Mai Thư cho rằng, mỗi ngành như trái cây, rau, củ, thịt – thủy sản… đòi hỏi những bao bì khác biệt nên bao bì phải được chuẩn hóa theo ngành. Đồng thời, chuẩn hóa bao bì còn góp phần giảm chi phí, hư hỏng và tăng giá trị cho ngành.

Hơn thế nữa, với bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, Việt Nam đang tích cực thực hiện cam kết hợp tác thương mại, mở ra nhiều cơ hội mới cho các ngành công nghiệp; trong đó, ngành in ấn và bao bì là mắc xích không thể thiếu trong chuỗi cung ứng sản xuất và tiêu dùng, không chỉ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam mà còn thúc đẩy tiến trình phát triển bền vững.

Ngành in ấn và bao bì cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các ngành sản xuất của Việt Nam, nên khi chuỗi cung ứng toàn cầu phát triển, đổi mới sáng tạo và bền vững không còn chỉ là xu hướng, mà là định hướng thiết yếu cho tăng trưởng dài hạn. Theo Báo cáo của Công ty CP Báo cáo đánh giá Việt Nam (Vietnam Report), xu hướng tiêu dùng xanh đã thúc đẩy nhiều doanh nghiệp F&B, bán lẻ và thương mại điện tử đã đặt ra mục tiêu giảm nhựa dùng một lần, thay thế bằng giải pháp bao bì giấy, màng đơn chất hay nhựa sinh học.

Trong dài hạn, xu hướng tiêu dùng xanh giúp doanh nghiệp tiên phong xây dựng lợi thế cạnh tranh và củng cố vị thế tại các thị trường quốc tế vốn đề cao tính bền vững. Khi tiêu dùng trong nước và thị trường xuất khẩu phục hồi, sự cộng hưởng giữa sức cầu nội địa và nhu cầu quốc tế là hai trụ cột trở thành động lực cho ngành bao bì Việt Nam duy trì đà tăng trưởng ổn định trong những năm tới.

Ngoài ra, thương mại điện tử phát triển mạnh, nhất là thương mại xuyên biên giới làm gia tăng nhu cầu đối với thùng carton được thiết kế để phù hợp với vận tải đa phương thức dẫn đến thị trường bao bì giấy Việt Nam được hưởng lợi trực tiếp từ sự bùng nổ này. Đây cũng là một trong những lĩnh vực thúc đẩy quy mô thị trường bao bì hộp giấy Việt Nam đạt 2,6 tỷ USD (năm 2024) và dự báo đạt 4,14 tỷ USD (năm 2029).

Mỹ Phương (TTXVN)