Hộ kinh doanh chuyển đổi từ khoán sang kê khai - Bước đi đúng để phát triển bền vững và tăng doanh thu

Ngành thuế được tiếp cận và hưởng chính sách như doanh nghiệp, hướng tới minh bạch, công bằng.

Với đặc thù là khu vực kinh tế gần dân nhất với nhiều ngành nghề, lĩnh vực hoạt động đa dạng, khu vực hộ kinh doanh cá thể phản ánh rõ nét tinh thần tự chủ và khát vọng làm giàu chính đáng của mọi người dân Việt Nam.

Mở ra cho hộ kinh doanh cơ hội bứt phá, phát triển

Nhận thức rõ vai trò, đóng góp ngày càng to lớn của khu vực hộ kinh doanh, Đảng đã ban hành các Nghị quyết số 68-NQ/TW, Nghị quyết số 198/2025/QH15 về việc chuyển đổi hình thức thuế khoán, chuyển sang phương pháp kê khai để mở ra cho hộ kinh doanh cơ hội bứt phá, phát triển hơn nữa và khẳng định vị thế của mình trong kỷ nguyên vươn mình.

Dẫu ban đầu sẽ có những băn khoăn, e ngại khi chuẩn bị chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai, tuy nhiên đây là bước đi tất yếu trong tiến trình phát triển và mang lại những lợi ích thiết thực cho chính bản thân hộ kinh doanh về tiềm năng phát triển và mở rộng quy mô doanh thu.

Kê khai, nộp thuế theo doanh thu thực tế - minh bạch trong hoạt động kinh doanh. Chuyển đổi từ khoán sang kê khai không phải là thêm thủ tục, mà là sự thay đổi về cách tiếp cận và niềm tin: Trên cơ sở đặt niềm tin để người nộp thuế tự kê khai, tự nộp thuế theo doanh thu thực tế phát sinh, và cơ quan thuế tập trung vai trò hỗ trợ, xác thực và bảo đảm công bằng thông qua dữ liệu điện tử.

Khi minh bạch và công bằng trở thành chuẩn mực, hộ kinh doanh được tự tin mở rộng, hợp tác và hội nhập thì doanh thu sẽ tự nhiên tăng lên. Khi đó, hộ kinh doanh được nhìn nhận đúng với vai trò của mình - là lực lượng kinh tế năng động, minh bạch và có sức cạnh tranh, cùng góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển bền vững của đất nước.

Thực tế hiện nay cho thấy, phương pháp khoán bộc lộ hạn chế về tính công bằng và minh bạch. Trong khi doanh nghiệp đã có công cụ quản lý và nhân sự chuyên trách, nhiều hộ kinh doanh vẫn quen hoạt động theo kinh nghiệm, chưa có sổ sách, còn e ngại công nghệ và thủ tục. Điều này khiến việc triển khai các biện pháp hỗ trợ của cơ quan thuế như hóa đơn điện tử, dịch vụ thuế điện tử chưa đạt kết quả như mong muốn.

Chính vì vậy, ngành thuế đặt mục tiêu hỗ trợ để hộ kinh doanh được tiếp cận và hưởng chính sách như doanh nghiệp, hướng tới minh bạch, công bằng. Khi ghi chép đầy đủ doanh thu, chi phí, hộ kinh doanh sẽ hiểu rõ hiệu quả làm ăn, tự điều chỉnh kế hoạch, nâng cao năng lực cạnh tranh. Mọi giao dịch qua hóa đơn và thanh toán điện tử sẽ tạo uy tín, có giá trị pháp lý và cơ hội tiếp cận vốn, khách hàng mới - giúp hộ kinh doanh bước vào nền kinh tế chính thức, tự tin phát triển.

Theo đó, việc kê khai, nộp thuế trên doanh thu thực tế là nền tảng cho phát triển bền vững của hộ kinh doanh bởi đây là công cụ cần thiết để hình thành một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và dựa trên năng lực thực chất. Khi hộ kinh doanh chủ động kê khai doanh thu thực tế, Nhà nước có được dữ liệu chính xác để xây dựng chính sách tín dụng, bảo hiểm, đào tạo nghề và hỗ trợ phù hợp, giúp hộ được tiếp cận các nguồn lực phát triển như doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, phương pháp kê khai cũng tạo thói quen quản trị tài chính, ghi chép doanh thu, chi phí rõ ràng, giúp hộ hiểu rõ hiệu quả hoạt động, giảm rủi ro và đưa ra quyết định kinh doanh đúng đắn hơn. Nhờ đó, hộ kinh doanh từng bước chuyển từ khu vực phi chính thức sang chính thức, được bảo vệ quyền lợi, được khuyến khích đầu tư và mở rộng quy mô. Chính sự minh bạch và chủ động ấy là nền tảng để hộ kinh doanh phát triển bền vững dựa trên năng lực thật, thông tin thật và cơ hội thật.

Đổi mới công nghệ không làm khó người dân

Song hành với hoàn thiện thể chế là hiện đại hóa phương thức quản lý thuế. Từ đây, mọi hoạt động doanh thu của hộ kinh doanh thay vì được ước lượng mức thuế sẽ được phản ánh bằng dữ liệu, thông qua việc triển khai hóa đơn điện tử, sổ ghi doanh thu điện tử, công cụ khai nộp thuế trực tuyến.

Điều đáng nói là, những công nghệ này không làm khó người dân, mà ngược lại, khiến việc nộp thuế trở nên dễ dàng, thuận tiện hơn bao giờ hết. Từ tiểu thương bán hàng ở chợ, chủ quán cà-phê, tiệm tạp hóa đến hộ kinh doanh online, tất cả đều có thể kê khai, nộp thuế chỉ bằng vài thao tác trên thiết bị di động. Trong đó, công chức thuế giữ vai trò đồng hành, hỗ trợ, giải thích theo tinh thần phục vụ, góp phần thực hiện mục tiêu của nền hành chính hiện đại, đó là: thuận lợi cho Nhân dân, hiệu quả cho Nhà nước, công bằng cho xã hội.

Bên cạnh đó, ngành thuế cũng triển khai các chương trình hỗ trợ, hướng dẫn, tập huấn, phối hợp với các đơn vị cung cấp giải pháp để họ cung cấp phần mềm miễn phí hoặc với chi phí thấp, giúp hộ kinh doanh tiếp cận dễ dàng, thuận lợi nhất. Khi mỗi hộ kinh doanh đều được nhìn nhận khách quan qua dữ liệu minh bạch, khi mọi giao dịch đều rõ ràng, sẽ tạo nên môi trường kinh doanh bình đằng, công bằng, niềm tin người dân được củng cố và nền tài chính công trở nên vững mạnh hơn.

Cải cách thuế sẽ không thể thành công, nếu chỉ một mình ngành thuế nỗ lực, do đó, quá trình này cần sự phối hợp liên kết chặt chẽ giữa các bộ, ngành và chính quyền địa phương. Theo đó, để nâng cao hiệu quả kết nối liên thông dữ liệu, đặc biệt là dữ liệu về hóa đơn điện tử, Bộ Tài chính đang tăng cường trao đổi, hợp tác với Bộ Công an, ngân hàng, cơ quan đăng ký kinh doanh, bảo hiểm xã hội... để hình thành một hệ thống cơ sở dữ liệu lớn (Big Data) và hệ thống thông tin thống nhất, xuyên suốt. Đặc biệt trong đó, việc chuẩn hóa mã số thuế cá nhân trùng khớp với số định danh công dân sẽ giúp quản lý tốt nhất, tránh trùng lặp, hay bỏ sót, hoặc gian lận thuế.

Cùng với đó, ngành thuế còn phối hợp chặt chẽ với Ủy ban nhân dân các cấp, Liên đoàn Thương mại Công nghiệp (VCCI), hiệp hội ngành nghề và đoàn thể trong công tác tuyên truyền, tập huấn, vận động hộ kinh doanh thực hiện đúng quy định pháp luật về hóa đơn và pháp luật thuế. Đặc biệt, chính quyền địa phương được khuyến khích xây dựng các chương trình hỗ trợ tín dụng, mặt bằng, khởi nghiệp, giúp hộ kinh doanh có điều kiện chuyển lên doanh nghiệp khi có đủ năng lực.

Hiện nay, các thuế tỉnh, thành phố xây dựng các chuyển dịch truyền thông, đối thoại, hỗ trợ và hướng dẫn sử dụng hóa đơn điện tử, kê khai trực tuyến; tổ chức các điểm hỗ trợ tại nơi thuận tiện, tại trung tâm hành chính và kết quả của những hoạt động này sẽ trở thành thước đo, đánh giá sự hài lòng và niềm tin của người dân với cơ quan thuế rõ ràng nhất.

Tăng khả năng tiếp cận vốn và hợp tác được mở rộng

Có thể khẳng định, kê khai, nộp thuế trên doanh thu thực tế - đòn bẩy cho sự tăng trưởng doanh thu. Theo đó, việc chuyển đổi từ khoán sang kê khai là cơ hội để hộ kinh doanh ‘mở khóa’ đồng thời ba cơ chế trực tiếp tạo doanh thu mới, gồm:

Thứ nhất, nâng cao uy tín, niềm tin thị trường. Khi hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử và kê khai doanh thu, giao dịch trở nên minh bạch, có chứng từ hợp pháp để bên mua hạch toán chi phí được trừ khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp. Hóa đơn là “giấy thông hành” để hộ kinh doanh tham gia chuỗi cung ứng chính thức. Theo quy định của pháp luật thuế, hóa đơn của hộ kinh doanh kê khai, nộp thuế là chứng từ hợp lệ để doanh nghiệp, tổ chức ghi nhận chi phí. Điều này giúp doanh nghiệp yên tâm ký hợp đồng, thanh toán qua ngân hàng, đặt hàng số lượng lớn. Nhờ đó, hộ kinh doanh không chỉ bán cho khách lẻ mà còn mở rộng sang khách hàng tổ chức - nhóm khách hàng có sức mua cao, ổn định và lâu dài.

Thứ hai, tăng khả năng tiếp cận vốn và hợp tác được mở rộng. Khi hộ kê khai doanh thu, chi phí, lợi nhuận minh bạch, dữ liệu này trở thành dữ liệu tín dụng tin cậy để ngân hàng và tổ chức tài chính đánh giá năng lực. Những con số cụ thể trên tờ khai thuế chính là bằng chứng cho năng lực kinh doanh, giúp hộ kinh doanh vay vốn lưu động, mua sắm thiết bị, thuê mặt bằng mới hoặc mở thêm điểm bán. Cùng với đó, việc giao dịch qua tài khoản, hóa đơn điện tử và POS giúp hình thành lịch sử tài chính rõ ràng, nâng mức tín nhiệm với đối tác và nhà cung ứng. Khi nguồn vốn và hợp tác mở rộng, doanh thu tăng không chỉ do bán nhiều hơn, mà do hộ kinh doanh có đủ năng lực đáp ứng quy mô khách hàng cao hơn.

Thứ ba, tạo động lực thật để đầu tư và tăng năng suất. Hình thức thuế khoán trước đây chưa tạo động lực để hộ kinh doanh vượt mức doanh thu trung bình, dẫn tới hoạt động cầm chừng, thiếu khát vọng mở rộng. Trong khi đó, khi kê khai doanh thu, hộ kinh doanh hình thành thói quen quản trị và hoạch toán rõ ràng, biết chính xác doanh thu, chi phí, lợi nhuận của mình.

Mọi doanh thu đều được ghi nhận và bảo vệ bằng chứng từ điện tử, tạo cảm giác an toàn khi mở rộng quy mô, mua sắm thiết bị, tuyển thêm lao động hay cung ứng cho các tổ chức lớn. Kê khai thuế không chỉ là nghĩa vụ, mà trở thành công cụ quản lý tài chính hiện đại, giúp hộ kinh doanh vận hành chuyên nghiệp hơn, dễ dàng tiếp cận vốn, đối tác và thị trường mới. Chính sự chủ động, minh bạch và khả năng hoạch định này là nguồn động lực bền vững giúp hộ kinh doanh phát triển dài hạn, nâng cao năng suất và khẳng định vị thế của mình trong nền kinh tế số.

Việc chuyển từ khoán sang kê khai là để tạo ra nền kinh tế hiệu quả hơn, tạo mọi điều kiện để kinh tế tư nhân phát triển hơn. Đồng hành cùng hộ kinh doanh trong quá trình chuyển đổi, cơ quan thuế đã và đang triển khai nhiều giải pháp về chính sách, nguồn lực, phương pháp quản lý, tuyên truyền hỗ trợ để bảo đảm hộ kinh doanh có đủ nguồn lực, công cụ hỗ trợ cần thiết khi chuyển đổi, vừa tuân thủ đúng quy định mới vừa tiếp tục phát triển hoạt động kinh doanh.

THANH THANH