Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển mới

Dự Hội thảo có Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc; các Ủy viên Trung ương Đảng: Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng.

Tham dự Hội thảo có các đồng chí đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương, lãnh đạo và đại diện một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; các chuyên gia, nhà khoa học, các nhà quản lý và hoạt động thực tiễn.

Quang cảnh hội thảo

Hệ thống pháp luật - trụ cột của phát triển bền vững

Phát biểu tại hội thảo, Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh: thể chế, pháp luật là yếu tố then chốt quyết định sự thành bại của mỗi quốc gia. Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước luôn coi xây dựng, hoàn thiện thể chế là một trong ba đột phá chiến lược. Việc ban hành Nghị quyết số 27-NQ/TW về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng, thi hành pháp luật đã tạo nền tảng quan trọng cho sự phát triển của hệ thống pháp luật Việt Nam.

Việt Nam đã thiết lập được khung cấu trúc pháp luật cơ bản, khá đầy đủ, với gần 300 luật, bộ luật, pháp lệnh đang có hiệu lực, điều chỉnh hầu hết các lĩnh vực đời sống xã hội. Công tác xây dựng pháp luật đã có bước đổi mới cả về tư duy và phương thức — chuyển từ “quản lý, xử lý” sang “kiến tạo, dẫn dắt”, tháo gỡ nhiều điểm nghẽn và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Nhiều kỹ thuật lập pháp hiện đại như đánh giá tác động chính sách, tham vấn ý kiến chuyên gia, bảo đảm tương thích với các điều ước quốc tế và hài hòa hóa với pháp luật tiên tiến đã được áp dụng, góp phần nâng cao chất lượng lập pháp, đặc biệt trong các lĩnh vực kinh tế, đầu tư, sở hữu trí tuệ, cạnh tranh, bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long phát biểu tại hội thảo

Bên cạnh kết quả đạt được, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cũng chỉ ra những tồn tại: một số chủ trương của Đảng chưa được thể chế hóa đầy đủ; chất lượng một số văn bản còn hạn chế, chưa tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho đổi mới sáng tạo và phát triển.Tư duy lập pháp trong một số lĩnh vực vẫn nặng về quản lý, trong khi yêu cầu phân cấp, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế ngày càng cao.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long đề nghị cần rà soát, đánh giá tổng thể hệ thống pháp luật hiện hành, hoàn thiện cả về nội dung và cấu trúc theo hướng hiện đại, bao phủ các lĩnh vực mới nổi, xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, khả thi, minh bạch và kiến tạo phát triển.

“Cần xác định rõ phương hướng, giải pháp, lộ trình hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật để khắc phục những bất cập, bảo đảm Nhà nước và các chủ thể phát huy đúng vai trò, trách nhiệm trong tiến trình phát triển đất nước” - Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Đề án đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới

Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu giới thiệu dự thảo Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”. Đề án gồm 3 phần lớn: (1) Những vấn đề chung về cấu trúc hệ thống pháp luật; (2) Đánh giá thực trạng hệ thống pháp luật Việt Nam; (3) Quan điểm, mục tiêu, giải pháp hoàn thiện cấu trúc pháp luật giai đoạn 2026-2031 và các giai đoạn tiếp theo.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu giới thiệu dự thảo Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”

Dự thảo chỉ rõ những tồn tại như: hệ thống pháp luật nhiều tầng nấc, số lượng văn bản dưới luật lớn; phân lớp, phân ngành văn bản chưa rõ; một số quy định còn chồng chéo, mâu thuẫn; nguyên tắc xử lý xung đột pháp luật chưa thống nhất. Nhiều mối quan hệ giữa luật chung - luật chuyên ngành, giữa luật thành văn - án lệ, tập quán pháp chưa được xác định rõ.

Đề án đặt ra các định hướng lớn, trong đó: xác định rõ cấu trúc hệ thống pháp luật, bảo đảm tính đồng bộ giữa xây dựng và thi hành pháp luật; Giảm tầng nấc văn bản, phân định rõ phạm vi điều chỉnh giữa luật, nghị định, thông tư; Lấy Hiến pháp và các bộ luật nền tảng (như Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng…) làm trung tâm, bảo đảm tính gắn kết cao giữa các đạo luật; Hiện đại hóa kỹ thuật lập pháp, thúc đẩy chuyển đổi số trong xây dựng pháp luật.

Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục phối hợp các bộ, ngành, chuyên gia hoàn thiện dự thảo Đề án, trình Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật vào tháng 12/2025.

Các đại biểu tham dự hội thảo

Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học tập trung làm rõ cơ sở lý luận và kinh nghiệm quốc tế về thiết kế cấu trúc hệ thống pháp luật, đồng thời nhận diện đầy đủ thực trạng và yêu cầu đặt ra với Việt Nam trong giai đoạn mới. Các ý kiến thống nhất cho rằng, việc hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật cần hướng đến một khung tổng thể, hiện đại, hợp lý, bao phủ các lĩnh vực mới, bảo đảm thống nhất, minh bạch, khả thi và mang tính kiến tạo.

Hệ thống pháp luật hoàn thiện sẽ là nền tảng để xây dựng môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân và doanh nghiệp, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong kỷ nguyên mới.

Hồng Thái