Hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân, phục vụ phát triển kinh tế, xã hội

Quang cảnh phiên họp.

Như Cổng Thông tin điện tử Quốc hội đã đưa tin, sáng 05/3 tại Nhà Quốc hội, Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại tổ chức Phiên họp mở rộng, thẩm tra sơ bộ dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân. Thượng tướng Trần Quang Phương - Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội dự và chỉ đạo Phiên họp.

Tạo hành lang pháp lý cho công tác bảo vệ dữ liệu cá nhân

Trình bày Tờ trình về dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, đại diện Bộ Công an cho biết, việc xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân của nước ta, tạo hành lang pháp lý cho công tác bảo vệ dữ liệu cá nhân, nâng cao năng lực bảo vệ dữ liệu cá nhân cho các tổ chức, cá nhân trong nước tiếp cận trình độ quốc tế, khu vực; đẩy mạnh sử dụng dữ liệu cá nhân đúng pháp luật phục vụ phát triển kinh tế, xã hội.

Dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân được xây dựng trên quan điểm nhằm cụ thể hóa tinh thần của Hiến pháp năm 2013, thể chế chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về công nhận, tôn trọng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, bảo đảm quyền con người, quyền cơ bản của công dân. Xác định dữ liệu cá nhân là nguồn tài nguyên quan trọng cần được bảo vệ, sử dụng phục vụ phát triển kinh tế, xã hội và bảo đảm quyền con người, quyền công dân, bảo vệ tổ quốc.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương dự và chỉ đạo phiên họp.

Đồng thời đáp ứng tốt yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh; thúc đẩy ứng dụng, phát huy tối đa các thành tựu khoa học và công nghệ; hạn chế tiêu cực, bất lợi. Phù hợp với các quy định của pháp luật, rà soát, tạo nền tảng để xây dựng một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh, đồng bộ về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm an ninh trật tự và công tác bảo vệ dữ liệu cá nhân. Xác định lộ trình phù hợp thực hiện công tác bảo vệ dữ liệu cá nhân của nước ta hiện nay. Hài hòa với quy định, pháp luật, kinh nghiệm của thế giới. Bảo đảm sự phù hợp với các quy định, cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia ký kết hoặc là thành viên.

Dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân gồm 07 Chương, 69 Điều; quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân và trách nhiệm bảo vệ dữ liệu cá nhân của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới phát biểu khai mạc phiên họp.

Thẩm tra sơ bộ dự án Luật, Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân theo Tờ trình của Chính phủ. Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại cho rằng, dữ liệu cá nhân có vai trò đặc biệt quan trọng, là nguồn lực chiến lược, tác động trực tiếp, toàn diện đến chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của một quốc gia. Trong thời gian qua, công tác bảo vệ dữ liệu cá nhân của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân có hoạt động thu thập dữ liệu cá nhân vẫn còn buông lỏng, chưa có các biện pháp quản lý và kỹ thuật phù hợp để bảo vệ các dữ liệu cá nhân thu thập được. Các hoạt động thu thập, tấn công, chiếm đoạt, mua bán trái phép dữ liệu cá nhân trong thời gian qua diễn biến phức tạp.

Do đó, việc xây dựng dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân là hết sức cần thiết nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ dữ liệu cá nhân; ngăn chặn các hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân, gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của cá nhân, tổ chức; nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân; bảo đảm giá trị pháp lý cho việc tổ chức thực hiện thống nhất. Việc xây dựng, ban hành Luật này là phù hợp với chủ trương, đường lối, quan điểm chỉ đạo của Đảng về chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, xây dựng xã hội số, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, tạo đà thực hiện kỷ nguyên chuyển mình của dân tộc Việt Nam.

Đại tá Vũ Huy Khánh - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại trình bày báo cáo thẩm tra sơ bộ.

Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại thấy rằng, Chính phủ và Cơ quan soạn thảo đã quán triệt và thực hiện các chỉ đạo của Bộ Chính trị, Tổng Bí thư, Chủ tịch Quốc hội về đối với tư duy trong công tác xây dựng dự thảo Luật này.

Bên cạnh đó, Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, chỉnh sửa dự thảo Luật bảo đảm ngắn gọn, quy định những nội dung đúng thẩm quyền của Quốc hội. Đối với những vấn đề mới, đang trong quá trình vận động, thực tiễn biến động thường xuyên, chưa ổn định thì chỉ quy định khung, mang tính nguyên tắc và giao Chính phủ, các Bộ quy định để bảo đảm linh hoạt trong điều hành, phù hợp với thực tiễn. Triệt để cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư sản xuất, kinh doanh, giảm chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi cao nhất cho người dân và doanh nghiệp. Cơ bản không quy định trong luật những nội dung về thủ tục hành chính, trình tự, hồ sơ mà giao Chính phủ, các Bộ quy định theo thẩm quyền để linh hoạt, kịp thời sửa đổi, bổ sung khi cần thiết.

Đồng thời đề nghị rà soát phạm vi, nội dung điều chỉnh để phân định rõ ràng dữ liệu cá nhân trong luật này và quy định liên quan đến thông tin cá nhân trong các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan…

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương phát biểu tại phiên họp.

Thảo luận tại phiên họp, các đại biểu thống nhất sự cần thiết xây dựng và ban hành Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối, quan điểm chỉ đạo của Đảng về chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, xây dựng xã hội số, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, tạo đà thực hiện kỷ nguyên chuyển mình của dân tộc Việt Nam; đáp ứng yêu cầu cấp bách của thực tiễn. Đồng thời đề nghị tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo Luật bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra; bảo vệ quyền dữ liệu cá nhân; nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân; bảo đảm giá trị pháp lý cho việc tổ chức thực hiện thống nhất tương thích với các điều ước quốc tế về quyền con người, phù hợp với thông lệ quốc tế góp phần phát triển kinh tế, xã hội.

Cân bằng giữa bảo vệ quyền riêng tư và phát triển

Phát biểu chỉ đạo tại Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân là luật mới, khó, kỹ thuật chuyên ngành rất sâu. Vì vậy, việc vận dụng kinh nghiệm quốc tế cần phù hợp với điều kiện của Việt Nam.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương phát biểu chỉ đạo tại phiên họp.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cần rà soát Nghị định số 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân để xem còn những vướng mắc, khó khăn nào để tiếp tục sửa đổi, bổ sung. Trong bối cảnh cả nước thực hiện cuộc cách mạng về cải cách thể chế và bộ máy, dự án Luật cần bảo đảm đón đầu định hướng của Trung ương và Quốc hội, bảo đảm áp dụng trong thực tiễn và không phải sửa trong ngắn hạn. Bên cạnh đó, Luật này áp dụng song song quy trình cũ và quy trình mới theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật nên cần chú trọng vào chất lượng của dự án Luật. Nhấn mạnh, đây là dự án Luật trực tiếp liên quan đến quyền con người và quyền công dân, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cách tiếp cận, tham gia góp ý cẩn trọng, bảo đảm báo cáo thẩm tra và dự thảo Luật phải đầy đủ, hoàn chỉnh trước khi trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo dưới sự chủ trì của Chính phủ đã chủ động, nghiên cứu từ sớm, từ xa để xây dựng dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, hồ sơ dự án luật đáp ứng yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Đồng thời, Phó Chủ tịch Quốc hội đánh giá cao và biểu dương Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại đã chủ động tiếp cận sớm, chuẩn bị dự thảo báo cáo thẩm tra sơ bộ.

Các đại biểu dự phiên họp.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Ban soạn thảo và cơ quan thẩm tra tiếp tục bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước, làm rõ hơn cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý liên quan trực tiếp đến lĩnh vực dữ liệu cá nhân, đến lĩnh vực chuyển đổi số, Trung tâm dữ liệu quốc gia và đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị cần lưu ý Điều 21 Hiến pháp đã quy định “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình. Thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được pháp luật bảo đảm an toàn”. Do đó cần làm rõ trong cơ sở chính trị tại tờ trình của Chính phủ.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nêu 4 kinh nghiệm quốc tế, đó là cần cân bằng giữa bảo vệ quyền riêng tư và phát triển, bảo đảm phát triển kinh tế xã hội; chế tài phải nghiêm khắc để răn đe; tăng cường quyền lợi hợp pháp của cá nhân, trao quyền cho người dân quyền kiểm soát dữ liệu cá nhân của mình và quản lý dữ liệu xuyên biên giới, hạn chế hoặc kiểm soát chặt chẽ dữ liệu ra nước ngoài để giảm cái nguy cơ rò rỉ.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương.

Với quan điểm vừa quản lý, vừa kiến tạo, phát triển, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, không được tạo khó khăn cho người dân, doanh nghiệp; và theo quan điểm xây dựng pháp luật mới là dự thảo Luật chỉ quy định những vấn đề nguyên tắc, thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Bên cạnh đó, rà soát các quy định về chính sách, đặc biệt là về khái niệm, hệ thống giải thích từ ngữ, chế tài xử phạt, quyền lợi của cá nhân, quản lý dữ liệu xuyên biên giới. Không quy định cụ thể các vấn đề liên quan đến tổ chức bộ máy, quy định trình tự, thủ tục, hồ sơ cấp phép mà chỉ quy định nguyên tắc giao Chính phủ, bảo đảm tính linh hoạt trong quá trình thực thi…

Trọng Quỳnh - Phạm Thắng