Hoàn thiện thể chế pháp luật về công nghệ cao để kiềm chế tội phạm mạng

Phiên họp do Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ tọa. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành nội dung.

Nhiều điểm sáng trong phòng, chống tội phạm

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội, phát biểu thảo luận tại hội trường sáng 9-12. Ảnh: ĐĐBQH

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh bày tỏ sự trân trọng và tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, điều hành của Chính phủ, cùng nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương, đưa công tác phòng, chống tội phạm đạt được nhiều kết quả tích cực trong năm qua.

Trong đó, công tác chỉ đạo, điều hành được triển khai quyết liệt, kịp thời. Chính phủ, Bộ Công an và các ngành, địa phương đã chủ động nhận diện tình hình, đề ra các biện pháp phù hợp. Nhiều loại tội phạm nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng tiếp tục được kiềm chế. Tổng số vụ phạm tội và trật tự xã hội đã giảm 12,18% so với cùng kỳ. Nhiều chuyên án lớn về ma túy, tín dụng đen, buôn lậu, tham nhũng, kinh tế, chức vụ được triệt phá, 30 băng nhóm tội phạm hình sự đã bị xóa sổ.

Các cơ quan chức năng đã tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, đẩy mạnh chuyển đổi số, kết nối cơ sở dữ liệu dân cư, góp phần phát hiện từ sớm, từ xa, xử lý nhanh hành vi phạm tội. Tỷ lệ điều tra, khám phá án hình sự đạt mức rất cao với 81,32%, trong đó án rất nghiêm trọng đạt 93,25%, án đặc biệt nghiêm trọng đạt 95,16%, vượt chỉ tiêu của Quốc hội giao.

Công tác tuyên truyền pháp luật về phòng ngừa xã hội được triển khai đồng bộ. Phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, các mô hình tự quản tiếp tục được phát huy hiệu quả. Những kết quả trên thể hiện tinh thần chủ động, trách nhiệm, sự hy sinh thầm lặng của lực lượng thực thi pháp luật và sự đồng lòng ủng hộ của nhân dân.

4 nhóm vấn đề cần quan tâm đặc biệt

Bên cạnh những kết quả đạt được, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh cho rằng còn một số nhóm vấn đề cần phải quan ngại và quan tâm đặc biệt:

Thứ nhất, tội phạm trên không gian mạng và tội phạm sử dụng công nghệ cao diễn biến hết sức phức tạp, hình thức tội phạm ngày càng tinh vi, lừa đảo đầu tư trực tuyến, chiếm đoạt tài sản ngân hàng, giả mạo cơ quan nhà nước, thiệt hại kinh tế ngày càng lớn, nhiều vụ án xuyên quốc gia, đối tượng ở ngoài nước điều hành từ xa.

Thứ hai, tội phạm liên quan đến thanh, thiếu niên gia tăng, xu hướng tội phạm hóa trong giới trẻ trở thành một vấn đề xã hội đáng báo động. Các vụ việc bạo lực học đường, cố ý gây thương tích, đặc biệt là tình trạng bị lôi kéo tham gia đường dây lừa đảo, đánh bạc qua mạng.

Thứ ba, tội phạm ma túy, tín dụng đen, tội phạm có tổ chức chưa được đẩy lùi, hoạt động ngày càng tinh vi, lợi dụng mạng xã hội để tổ chức mua, bán. Đặc biệt, số người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy đã tăng đến 28,34% cho thấy tình hình kiểm soát ma túy còn nhiều thách thức.

Thứ tư, hạn chế, yếu kém trong công tác thực thi pháp luật và cải cách tư pháp, một số cán bộ chưa hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, việc giải quyết tố giác, tin báo tội phạm ở một số nơi còn chậm; công tác giám định tư pháp, định giá tài sản còn bất cập, vẫn còn xảy ra một số trường hợp tiêu cực, nhũng nhiễu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin của nhân dân.

5 kiến nghị trọng tâm cho thời gian tới

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh kiến nghị 5 nhiệm vụ trọng tâm để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới:

Một, hoàn thiện thể chế pháp luật về công nghệ cao, tiếp tục hoàn thiện pháp luật về an ninh mạng, dữ liệu cá nhân, tài sản ảo, tiền ảo; sớm ban hành các quy định đồng bộ, rõ ràng, nhằm phòng ngừa và xử lý tội phạm công nghệ cao; đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong dẫn độ, thu hồi tài sản, điều tra xuyên biên giới.

Hai, cần phải xây dựng lực lượng chuyên trách mạnh về nghiệp vụ và công nghệ, tăng cường đầu tư trang thiết bị hiện đại, hình thành các trung tâm phân tích dữ liệu lớn phục vụ điều tra, nâng cao năng lực an ninh mạng, đào tạo nhân lực về trí tuệ nhân tạo (AI) truy vết số, điều tra số.

Ba, yêu cầu chuẩn hóa các quy trình xác thực tài khoản ngân hàng, thuê bao di động, kiên quyết hạn chế tình trạng mua bán SIM ẩn danh, kiểm soát dòng tiền phục vụ lừa đảo, đánh bạc trực tuyến, hoàn thiện cơ chế truy vết dòng tiền, chặn giao dịch bất thường.

Bốn, tăng cường giáo dục pháp luật trong nhà trường, xử lý mạnh tay các nội dung bạo lực, độc hại trên mạng xã hội; nâng cao trách nhiệm gia đình, nhà trường, xã hội trong quản lý, định hướng thanh, thiếu niên; kiểm soát game online, nền tảng xã hội có nguy cơ lôi kéo trẻ em.

Năm, hoàn thiện cơ chế nâng cao hiệu quả giải quyết tin báo, tố giác tội phạm, bảo đảm xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu cơ quan tiến hành tố tụng, đồng thời tăng cường cơ chế tiếp nhận thông tin tội phạm qua nền tảng số và bảo vệ người tố giác.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh bày tỏ sự tin tưởng rằng, với sự lãnh đạo của Đảng, sự quyết tâm của Chính phủ, sự giám sát của Quốc hội và sự đồng lòng của nhân dân, công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật sẽ đạt được bước tiến mạnh mẽ hơn, góp phần bảo vệ cuộc sống bình yên và sự phát triển của đất nước.

Hồng Cúc (lược ghi)