Hoàn thiện thể chế trong lĩnh vực dân số và phòng bệnh

Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. Ảnh: Quochoi.vn

Hai đạo luật nền tảng cho công tác y tế dự phòng

Phát biểu trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan gửi lời cảm ơn tới Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và các đại biểu đã dành nhiều thời gian nghiên cứu, đóng góp ý kiến tâm huyết, sâu sắc đối với hai dự án luật.

Theo Bộ trưởng, Luật Dân số và Luật Phòng bệnh đều là những đạo luật có phạm vi điều chỉnh rộng, liên quan trực tiếp đến đời sống con người. Luật Dân số sẽ thay thế Pháp lệnh Dân số đã được thực hiện từ lâu; còn Luật Phòng bệnh thay thế Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm, đáp ứng yêu cầu thực tiễn sau đại dịch Covid-19.

“Sau đại dịch, việc hoàn thiện các quy định pháp luật về phòng bệnh là hết sức cấp thiết. Chúng tôi đã nỗ lực thể chế hóa các nghị quyết của Đảng, Quốc hội và chỉ đạo của Chính phủ, đảm bảo giải quyết được các vấn đề phát sinh trong thực tiễn” - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, trong quá trình xây dựng luật, Bộ Y tế quán triệt tinh thần “luật khung” - quy định các nguyên tắc cơ bản, còn các nội dung chi tiết sẽ được Chính phủ hướng dẫn cụ thể trong văn bản dưới luật, đồng thời phải tính toán đầy đủ về nguồn lực để thực thi.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan phát biểu giải trình tại phiên họp chiều 10/11. Ảnh: Quochoi.vn

Luật Dân số: Chuyển từ “kế hoạch hóa gia đình” sang “dân số và phát triển”

Giải trình về Dự án Luật Dân số, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, đây là một lĩnh vực rộng, bao quát toàn bộ các vấn đề liên quan đến con người, quyền con người và chính sách phát triển. Trong quá trình xây dựng, Bộ Y tế đã rà soát hơn 60 luật/bộ luật có nội dung liên quan, từ Luật Trẻ em, Luật Người cao tuổi, Luật Thanh niên, Bộ luật Lao động, Luật Việc làm, Luật Giáo dục… cho đến Luật Cư trú, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Xây dựng...

Theo Bộ trưởng, một điểm đổi mới căn bản của dự thảo lần này là chuyển hướng từ “Dân số và Chính sách kế hoạch hóa gia đình” sang “Dân số và Phát triển”, nhằm giải quyết đồng bộ bốn trụ cột: quy mô, cơ cấu, phân bố và chất lượng dân số, trong mối quan hệ với phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và từng địa phương.

Luật Dân số được xây dựng với các nhóm nội dung chính: Duy trì mức sinh thay thế; Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; Thích ứng với già hóa dân số và dân số giảm; Nâng cao chất lượng dân số; Đẩy mạnh truyền thông, giáo dục về dân số; Bảo đảm điều kiện thực hiện chính sách dân số.

“Các quy định này không trùng lặp với luật khác và sẽ được Chính phủ cụ thể hóa phù hợp với từng giai đoạn phát triển. Vấn đề dân số, nhất là già hóa dân số hay nâng mức sinh thay thế, cần đầu tư lớn và phối hợp liên ngành. Đây là nhiệm vụ không chỉ của ngành y tế, mà của toàn hệ thống chính trị” - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cũng lưu ý, kinh nghiệm quốc tế cho thấy việc duy trì mức sinh hợp lý là thách thức lâu dài, đòi hỏi chính sách tổng thể, đồng bộ và nguồn lực bền vững.

Các đại biểu Quốc hội tham dự Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. Ảnh: Quochoi.vn

Luật Phòng bệnh: Chuyển trọng tâm từ chữa bệnh sang dự phòng

Đối với Dự án Luật Phòng bệnh, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, đây là đạo luật có tính chất đa ngành, liên quan tới nhiều lĩnh vực khác nhau. Qua rà soát, có 63 luật hiện hành có nội dung liên quan đến phòng bệnh, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân.

Trong đó gồm ba nhóm chính: Nhóm quy định trực tiếp về y tế: như Luật Bảo vệ sức khỏe Nhân dân, Luật Khám bệnh, chữa bệnh và các luật chuyên ngành y tế khác; Nhóm liên quan đến chăm sóc sức khỏe: Bộ luật Lao động, Luật Người cao tuổi, Luật Trẻ em, Luật Người khuyết tật, Luật Bình đẳng giới, Pháp lệnh ưu đãi người có công…; Nhóm tác động gián tiếp đến sức khỏe: Luật Bảo vệ môi trường, Luật Đất đai, Luật Thể dục thể thao, Luật Phòng cháy chữa cháy…

Theo Bộ trưởng, việc ban hành Luật Phòng bệnh nhằm thể chế hóa tinh thần các Nghị quyết 20 và 72 của Bộ Chính trị - chuyển tư duy từ “chữa bệnh” sang “chủ động phòng bệnh”, lấy người dân làm trung tâm, phòng bệnh sớm, phòng bệnh từ xa.

Luật được xây dựng theo hướng luật khung, quy định các nguyên tắc, chính sách chung; các nội dung chi tiết sẽ được cụ thể hóa trong các luật chuyên ngành, nghị định, thông tư. Phạm vi điều chỉnh tập trung vào các nội dung cốt lõi: Phòng, chống bệnh truyền nhiễm; Phòng, chống bệnh không lây nhiễm; Phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần; Kiểm soát yếu tố nguy cơ và dinh dưỡng trong phòng bệnh; Bảo đảm các điều kiện cho công tác phòng bệnh.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh: “Công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân không chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế, mà là trách nhiệm của nhiều cấp, nhiều ngành, của cả hệ thống chính trị. Môi trường, giáo dục, an sinh xã hội - tất cả đều gắn chặt với sức khỏe con người”.

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế, với tinh thần cầu thị và trách nhiệm cao nhất, Bộ Y tế sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quốc hội, hoàn thiện dự án luật, trình Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét, thông qua ngay trong kỳ họp này.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan bày tỏ mong muốn nhận được sự đồng thuận, ủng hộ của các đại biểu Quốc hội để hai dự án luật quan trọng này sớm được ban hành, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân trong giai đoạn tới.

Hồng Thái