Học viện Hải quân: Chuyển đổi số - Bước đột phá xây dựng nhà trường thông minh - Bài 1: Định hướng từ sớm, hành động quyết liệt

Với tinh thần “định hướng từ sớm, hành động quyết liệt”, HVHQ từng bước hiện thực hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 3488-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương về đột phá phát triển khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo và CĐS, bước đầu đạt được kết quả đáng ghi nhận.

Nhận thức rõ yêu cầu của thời đại số

Chúng tôi có mặt ở HVHQ khi Nhà trường bước vào năm học mới 2025-2026 - một năm học với nhiều kỳ vọng vào sự đổi mới mạnh mẽ, toàn diện trong GDĐT, mà động lực chính đến từ việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin và CĐS vào quá trình dạy học, thi, kiểm tra, đánh giá kết quả của học viên, cũng như công tác quản lý đào tạo, quản trị nhà trường. Khí thế mới, động lực mới của ngày khai giảng hiện hữu trên từng gương mặt của cán bộ, giảng viên, học viên nơi đây.

Trao đổi với chúng tôi, Chuẩn đô đốc, PGS, TS Ngô Thành Công, Giám đốc HVHQ cho biết: “Xây dựng Quân chủng Hải quân “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại” phải bắt đầu từ công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng làm chủ vũ khí trang bị kỹ thuật mới và nghệ thuật tác chiến hiện đại. Trong bối cảnh đó, đẩy mạnh CĐS, xây dựng nhà trường thông minh là yêu cầu cấp thiết của HVHQ hiện nay và là giải pháp đột phá để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho Quân chủng Hải quân và toàn quân”.

Ban chỉ đạo chuyển đổi số Học viện Hải quân họp triển khai công tác.

Tham quan giờ học của học viên chuyên ngành tại Trung tâm Huấn luyện mô phỏng, ở đây có các hệ thống mô phỏng tác chiến hiện đại trên bản đồ số 3D, buồng lái tàu, radar thực tế ảo, được tích hợp trong nhiều học phần đào tạo. Nhờ đó, học viên có thể “thao tác ảo” trong môi trường tương tự thực tế để rèn luyện kỹ năng chỉ huy, điều khiển tàu, xử lý tình huống sát thực tiễn chiến đấu.

Trung tá Lê Văn Dương, Giảng viên Khoa Hàng hải trực tiếp hướng dẫn học viên thực hành điều khiển tàu trên hệ thống mô phỏng. Không khí buổi học diễn ra sôi nổi và... căng thẳng như một kíp thủy thủ đang thực hành đi ca trên biển. Trên màn hình lớn, hình ảnh 3D vùng biển hiện ra sống động với những con sóng bạc đầu, gió giật và luồng hải lưu phức tạp. Các tham số thời tiết, tốc độ gió, dòng chảy, tầm nhìn... được cập nhật theo thời gian thực, tạo môi trường huấn luyện gần như thật.

Sau khi đặt ra các tình huống giả định để học viên xử trí tại các vị trí chiến đấu trên buồng hành trình mô phỏng, Trung tá Lê Văn Dương cho biết: “Trước đây, huấn luyện thực hành trên tàu thật rất tốn thời gian, chi phí tốn kém và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nay với hệ thống mô phỏng, học viên có thể luyện tập nhiều tình huống khác nhau. Giảng viên ra tình huống và đánh giá năng lực từng người, giúp điều chỉnh phương pháp huấn luyện phù hợp, tiết kiệm đáng kể nguồn lực mà hiệu quả huấn luyện tăng rõ rệt”.

Trong vai tập ở vị trí thuyền trưởng, Thượng sĩ Dương Văn Hưng, Học viên Lớp KH40C, Tiểu đoàn 5, HVHQ chia sẻ: “Khi huấn luyện trên hệ thống mô phỏng, tôi có cảm giác như đang trực tiếp điều khiển tàu trên biển thật. Hệ thống phản ứng rất nhạy cho từng khẩu lệnh của thuyền trưởng và thao tác của thủy thủ. Nhờ đó, tôi tự tin hơn trước khi ra thực tế tại đơn vị”.

Chuẩn đô đốc, PGS, TS Ngô Thành Công chia sẻ thêm: “Ngay sau khi Bộ Chính trị có Nghị quyết số 57-NQ/TW và Quân ủy Trung ương có Nghị quyết số 3488-NQ/QUTW, Đảng ủy, Ban giám đốc HVHQ xác định đây không chỉ là thời cơ, mà còn là trách nhiệm chính trị. Bởi vì, chỉ khi làm chủ KHCN, nhà trường mới thực sự đáp ứng được yêu cầu đào tạo sĩ quan Hải quân trong điều kiện mới”.

Theo đồng chí Giám đốc HVHQ, yêu cầu đổi mới nội dung, phương pháp dạy học và phương thức quản lý đào tạo là hết sức cấp thiết. CĐS không chỉ là xu hướng mà là yêu cầu bắt buộc, giúp nhà trường nâng cao chất lượng GDĐT, nghiên cứu khoa học, tối ưu hóa chỉ huy, quản lý, điều hành, rút ngắn khoảng cách giữa lý thuyết với thực hành, nhà trường với đơn vị.

Thống nhất tư tưởng và hành động

CĐS là quá trình tổng thể, bao trùm nhiều lĩnh vực, đan xen, phức tạp. Cấp ủy, chỉ huy các cấp trong HVHQ đã lãnh đạo, chỉ đạo triển khai làm tốt công tác giáo dục chính trị, nhằm tạo ra sự thống nhất trong tư tưởng và hành động của toàn thể cán bộ, giảng viên, nhân viên, học viên, chiến sĩ. Các nghị quyết, chỉ thị, kế hoạch của trên được cụ thể hóa thành chương trình hành động của nhà trường, trong đó xác định rõ mục tiêu, phương hướng, lộ trình và phân công trách nhiệm cụ thể cho từng cấp, từng ngành.

Các hội nghị quán triệt, học tập, tọa đàm, trao đổi chuyên đề về CĐS trong GDĐT đã được HVHQ tổ chức thường xuyên và bài bản, thu hút sự tham gia của đông đảo cán bộ, giảng viên. Tài liệu học tập được biên soạn ngắn gọn, dễ hiểu, tích hợp trên hệ thống học trực tuyến để giúp lan tỏa sâu rộng.

Học viên thực hành trên hệ thống mô phỏng hiện đại.

Chuẩn đô đốc Nguyễn Hữu Thoan, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy HVHQ cho rằng: “Có nhận thức đúng thì mới có hành động đúng. Vì thế, phải làm cho mỗi cán bộ, đảng viên nhận rõ tầm quan trọng của CĐS, coi đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, là tiêu chí đánh giá năng lực lãnh đạo, chỉ huy, quản lý. Trên cơ sở đó, HVHQ đã xây dựng kế hoạch hành động tổng thể, tập trung vào các nhóm lĩnh vực: Ứng dụng công nghệ thông tin và số hóa trong quản lý, giảng dạy, học tập; chuẩn hóa chương trình, nội dung đào tạo tiếp cận chuẩn đầu ra; đẩy mạnh NCKH, đổi mới sáng tạo; xây dựng đội ngũ và cơ sở vật chất hiện đại, đồng bộ. Việc lãnh đạo, chỉ đạo được tiến hành chặt chẽ, phân công rõ trách nhiệm. Từng cấp đều có tổ tư vấn CĐS trực tiếp theo dõi, tham mưu, báo cáo định kỳ và có kiểm tra, đánh giá, kịp thời rút kinh nghiệm”.

Một trong những yếu tố tạo nên thành công ban đầu trong CĐS ở HVHQ là sự đồng bộ trong lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt và sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng giữa các cấp, các lĩnh vực công tác. Việc thực hiện CĐS không bị phân tán, mà được tập trung về một đầu mối là “Ban chỉ đạo phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo, CĐS, thực hiện Đề án 06 và cải cách hành chính”, còn gọi là Ban chỉ đạo 2443. Ban chỉ đạo vừa là cơ quan tham mưu, giúp việc, vừa trực tiếp kiểm tra, giám sát tiến độ các đề án, dự án CĐS. Chuẩn đô đốc Nguyễn Hữu Thoan cho biết thêm: “Chúng tôi coi trọng cơ chế phối hợp giữa lãnh đạo, chỉ huy và đội ngũ chuyên môn. Mọi kế hoạch, dự án đều được bàn bạc dân chủ, đánh giá kỹ hiệu quả, tính khả thi, tránh tình trạng đầu tư dàn trải hoặc là chỉ chạy theo phong trào. Quan điểm xuyên suốt là làm đến đâu chắc đến đó, mỗi bước đi đều tạo ra giá trị thực tiễn”.

Lấy chất lượng GDĐT làm thước đo CĐS

Nếu như “Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị” là phương châm xuyên suốt của các học viện, nhà trường trong Quân đội hiện nay, thì ở HVHQ, phương châm ấy được cụ thể hóa thêm bằng việc lấy chất lượng GDĐT làm “thước đo” hiệu quả của CĐS.

CĐS không chỉ là “câu chuyện” riêng của cơ quan chuyên môn, mà là trách nhiệm chính trị của các cấp ủy, chỉ huy và mọi cán bộ, đảng viên. Mức độ và hiệu quả của CĐS đối với từng cơ quan, đơn vị được gắn với công tác thi đua khen thưởng, đánh giá, phân loại tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên.

Những thay đổi mạnh mẽ về nhận thức, tư duy, cách làm lan tỏa đã giúp từng bước hình thành “quân nhân số” và cao hơn nữa là “văn hóa số” trong môi trường quân sự, kỷ luật, nghiêm túc nhưng năng động, sáng tạo. Và đặc biệt, trong quá trình thực hiện CĐS, HVHQ luôn giữ vững nguyên tắc “Lấy con người làm trung tâm, lấy công nghệ làm công cụ, lấy mục tiêu nâng cao chất lượng GDĐT làm thước đo”.

Lễ khai giảng năm học 2025-2026 của Học viện Hải quân.

CĐS trong HVHQ không chỉ nhằm cải thiện hiệu quả công việc, mà còn hướng đến đào tạo ra những sĩ quan Hải quân có năng lực tư duy số, biết khai thác công nghệ để làm chủ vũ khí trang bị kỹ thuật hiện đại. Khi học viên quen với môi trường học tập số hóa, thao tác trên phần mềm mô phỏng, sử dụng dữ liệu số trong xử lý tình huống chiến thuật, thì sau này về đơn vị sẽ dễ dàng thích ứng. Đó chính là hiệu quả lâu dài, bền vững của quá trình CĐS.

Để việc CĐS đi vào chiều sâu, HVHQ thường xuyên kiểm tra, đánh giá, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm; đồng thời tổ chức các diễn đàn, hội thảo khoa học về ứng dụng CĐS trong GDĐT, nghiên cứu khoa học. Nhiều mô hình, sáng kiến, kinh nghiệm thực tiễn được nhân rộng, tiêu biểu như: Xây dựng, quản trị kho dữ liệu dùng chung trên hệ thống mạng LAN; cơ sở dữ liệu liên thông về GDĐT; ứng dụng công nghệ mô phỏng vũ khí trang bị kỹ thuật vào huấn luyện... Ngoài ra, HVHQ tiếp tục cập nhật, hoàn thiện các bộ ngân hàng câu hỏi thi trên hệ thống, tiến tới chuyển đổi hoàn toàn từ hình thức thi trên giấy sang thi trực tuyến.

Có thể nói, “định hướng từ sớm, hành động quyết liệt” đã và đang trở thành khẩu hiệu hành động của HVHQ. Mỗi cán bộ, giảng viên, học viên đều hiểu rằng, CĐS không chỉ là nhiệm vụ của hôm nay, mà còn là cam kết cho tương lai, là bước đi tất yếu để xây dựng nhà trường thông minh, vững vàng tiến lên trong thời đại số.

(còn nữa)