Từ sân trường tới sàn đấu quốc tế

- Nhiều năm trở lại đây, học sinh Lạng Sơn đã liên tục gặt hái thành tích ấn tượng tại các sân chơi STEM, Robotics và AI trong nước, quốc tế. Thành quả này đến từ sự đầu tư bài bản của ngành giáo dục, sự quyết tâm của thầy trò và nỗ lực đáng ghi nhận trong việc đưa công nghệ đến các trường học vùng khó.

Nhiều năm học trở lại đây, học sinh Lạng Sơn đã đạt được nhiều thành tích nổi bật trong các hoạt động STEM, Robotics, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Để giúp các em giữ được đam mê và gặt hái được nhiều thành công, ngành giáo dục, các nhà trường và địa phương đã triển khai nhiều giải pháp, hoạt động thiết thực.

Thầy và trò giữ vững quyết tâm

Để có được "trái ngọt", đội ngũ cán bộ giáo viên là yếu tố then chốt, định hướng cho học sinh. Theo báo cáo của Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), năm học 2024 - 2025, 100% trường THCS, THPT trên địa bàn đều đã triển khai dạy học STEM hiệu quả. Toàn tỉnh có trên 1.400 giáo viên dạy học chủ đề STEM cấp THCS và trên 620 giáo viên có khả năng hướng dẫn học sinh lập trình điều khiển rô bốt.

Bà Phạm Thị Minh, Phó Trưởng Phòng Giáo dục trung học, Sở GD&ĐT tỉnh cho biết : Chúng tôi không chỉ xem STEM là một môn học, mà là một phương pháp tư duy. Con số 1.400 giáo viên được tập huấn không chỉ là thống kê mà là 1.400 "hạt nhân" nòng cốt tại cơ sở, sẵn sàng khơi dậy đam mê cho hàng ngàn học sinh. Đó là chiến lược đầu tư cho chiều sâu.

Học sinh Trường THPT chuyên Hà Nội Amsterdam hướng dẫn học sinh xã Tri Lễ lắp ghép mô hình STEM

Năng lực của đội ngũ này còn được khẳng định khi vừa qua, Sở GD&ĐT đã cử 20 giáo viên tới Lào để chia sẻ kinh nghiệm phổ cập giáo dục STEM, robotics và trí tuệ nhân tạo.

Minh chứng rõ nét cho hiệu quả của chiến lược này là thành tích của Trường THCS Tam Thanh, phường Tam Thanh. Chỉ riêng trong Ngày hội đổi mới sáng tạo quốc gia năm 2025, trường đã có 10 sản phẩm ấn tượng tham gia trưng bày. Trước đó, nhà trường còn tự tổ chức Ngày hội "STEM UP - Khởi nghiệp năm 2025", thu hút đông đảo học sinh và giáo viên tham gia.

Cô Nguyễn Thu Hằng, giáo viên hướng dẫn đội tuyển STEM của Trường THCS Tam Thanh cho biết: Ngày hội “STEM UP - Khởi nghiệp” chính là “vườn ươm” để các ý tưởng được thử nghiệm. Tại đây, các em không chỉ học lập trình mà còn học cách làm việc nhóm, thuyết trình bảo vệ dự án, và quan trọng nhất là học cách chấp nhận thất bại và làm lại. Đó là hành trang thực tế giúp trường có nhiều thành tích tại các giải thi đấu STEM quốc tế.

Đưa STEM, AI tới vùng khó

Không chỉ ở các trường trung tâm, khát vọng chinh phục công nghệ còn lan tỏa mạnh mẽ đến các địa bàn vùng khó, nơi giáo dục STEM, Robotics và AI đang là yêu cầu cấp thiết để thu hẹp khoảng cách số.

Xã Tri Lễ, một xã vùng khó thuộc huyện Văn Quan cũ, đã tiên phong đưa nội dung STEM, Robot, AI vào kế hoạch phát triển giáo dục.

Chia sẻ về quá trình này, ông Ngô Văn Hiền, Phó Chủ tịch UBND xã Tri Lễ cho biết: Chúng tôi xác định đây là một trong những cách để nâng cao chất lượng giáo dục vùng khó. Chúng tôi đã mời chuyên gia về tập huấn và yêu cầu 100% giáo viên thực hiện ít nhất 2 tiết dạy STEM/học kỳ, khai thác hiệu quả công cụ AI. Phải biến nó thành sân chơi thực sự qua các giải cấp xã như KCbot, AIM, để học sinh không còn xem công nghệ là giấc mơ xa vời.

Nỗ lực "biến giấc mơ xa vời" đó đã được cụ thể hóa bằng "Ngày hội STEM 2025" tổ chức tại Tri Lễ vào tháng 10/2025. Ngày hội có 3 khu trưng bày (Thiên văn, Khoa học, STEM, Robot) với điểm nhấn là Cuộc thi "Robot chạy bằng cơm" chủ đề “Đường đến cung trăng”. Đặc biệt, sự kiện có sự tham gia của học sinh Trường THPT chuyên Hà Nội Amsterdam. Các em đã tặng 20 con robot và nhiệt tình chia sẻ kinh nghiệm lập trình.

Em Hoàng Văn Tùng, học sinh Trường Phổ thông dân tộc bán trú (PTDTBT) THCS Tri Lễ cho biết: Khi được các anh chị Trường THPT chuyên Hà Nội Amsterdam hướng dẫn lắp ráp và lập trình robot Vex IQ, em mới hiểu nguyên lý hoạt động của nó. Chúng em ở vùng khó nhưng khi được chạm tay vào công nghệ, được tham gia cuộc thi “Robot chạy bằng cơm”, em tin mình cũng có thể thi đấu như các bạn ở thành thị.

Học sinh Trường THPT chuyên Hà Nội Amsterdam hướng dẫn học sinh xã Tri Lễ lắp ghép mô hình STEM

Niềm tin đó được tiếp lửa từ sự đồng hành của các chuyên gia. Với hơn 10 năm gắn bó cùng các chương trình STEM vùng cao, kỹ sư Đỗ Hoàng Sơn, thành viên Liên minh STEM chia sẻ: Thúc đẩy giáo dục STEM ở vùng cao là cách hiệu quả nhất để nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển tư duy sáng tạo. Điều quan trọng là trao cơ hội. Khi các em được tiếp cận công nghệ, được thử thách, tư duy sáng tạo sẽ được kích hoạt. Học sinh vùng khó hoàn toàn có thể sáng tạo nếu được đầu tư đúng mức.

Thực tế đã chứng minh lời nói của vị kỹ sư. Vượt qua mọi khó khăn, học sinh Trường PTDTBT THCS Tri Lễ đã xuất sắc giành giải nhất tại Cuộc thi Robot VEX ảo cấp quốc gia năm 2024. Đây là minh chứng rõ ràng nhất cho thấy, khi được tiếp cận và đầu tư đúng mức, học sinh ở các vùng khó hoàn toàn có thể tỏa sáng trên bản đồ công nghệ.

Con đường từ sân trường Lạng Sơn đến các sàn đấu công nghệ quốc tế đang ngày càng rộng mở. Với sự đầu tư chiến lược cho giáo dục STEM và nỗ lực không ngừng nghỉ của cả thầy và trò, tin tưởng rằng thế hệ học sinh Xứ Lạng sẽ tiếp tục vươn xa, khẳng định trí tuệ Việt Nam trong kỷ nguyên số.

Khánh Chi