Hội nghị thượng đỉnh BRICS cho thấy Nga không hề đơn độc
Bất chấp bị phương Tây cô lập và chịu nhiều biện pháp trừng phạt vì cuộc chiến tại Ukraine, Nga vẫn nỗ lực duy trì và mở rộng mối quan hệ quốc tế, đặc biệt là thông qua nhóm các nền kinh tế mới nổi BRICS.
Hội nghị thượng đỉnh BRICS kéo dài ba ngày, diễn ra tại Kazan, Nga, là một ví dụ rõ nét cho thấy Nga không đơn độc trên trường quốc tế. Nhóm BRICS, bao gồm các nền kinh tế lớn là Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi, đã mở rộng vào đầu năm nay để kết nạp thêm Ai Cập, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Ethiopia và Iran, làm tăng quy mô và ảnh hưởng của khối.
Sự kiện lần này là cuộc họp quốc tế lớn nhất do Tổng thống Nga Vladimir Putin chủ trì kể từ khi chiến tranh Ukraine bùng phát vào năm 2022. Hoạt động trên là cơ hội để Moscow gửi đi thông điệp rằng họ không bị cô lập hoàn toàn mà vẫn có sự ủng hộ từ một số quốc gia trên thế giới. Nhiều nhà lãnh đạo bao gồm Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa, dự kiến sẽ tham dự, tạo nên một liên minh quốc tế đa chiều với Nga.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tham gia trực tuyến vào hội nghị thượng đỉnh BRICS năm 2023 tại Johannesburg (Nam Phi) - Ảnh: Getty
Thông điệp của BRICS
Nga và các đồng minh trong BRICS đang tìm cách định hình lại trật tự quốc tế theo hướng giảm bớt ảnh hưởng của phương Tây, đặc biệt là Mỹ. Tổng thống Putin nhấn mạnh rằng BRICS, nếu hợp tác sâu rộng, có thể trở thành "yếu tố quan trọng" trong trật tự thế giới mới. Tuy nhiên, ông phủ nhận rằng BRICS là một liên minh chống phương Tây, mà thay vào đó, nhấn mạnh khối này hướng đến sự công bằng trong các vấn đề quốc tế.
Bối cảnh toàn cầu hiện nay cũng tạo điều kiện thuận lợi cho Nga và các đồng minh thúc đẩy quan điểm của mình. Xung đột Israel - Hamas tại Trung Đông, cùng với cuộc chiến Ukraine, đang làm thay đổi ưu tiên của nhiều quốc gia. Cả Nga và Trung Quốc đều kêu gọi ngừng bắn tại Trung Đông và chỉ trích hành động của Israel, trong khi Mỹ lại tiếp tục hỗ trợ mạnh mẽ cho Israel. Điều này có thể là cơ hội để Nga và các nước trong BRICS gia tăng ảnh hưởng và tìm kiếm sự ủng hộ từ các quốc gia khác trên toàn cầu, đặc biệt là ở nam bán cầu.
Thách thức nội bộ
Mặc dù Nga và Trung Quốc hy vọng BRICS có thể trở thành một lực lượng đối trọng với phương Tây, nhóm này không phải không có những thách thức nội tại. Các thành viên trong BRICS có sự khác biệt lớn về hệ thống chính trị, kinh tế và quan điểm về các vấn đề quốc tế. Điển hình là mối quan hệ phức tạp giữa Ấn Độ và Trung Quốc, hai quốc gia từng có xung đột biên giới kéo dài. Các xung đột này có thể cản trở sự thống nhất và sức mạnh tổng hợp của BRICS.
Ngoài ra, việc mở rộng BRICS với các thành viên mới cũng tạo ra những thách thức trong việc duy trì bản sắc và định hướng chung. Nhiều quốc gia tham gia hoặc muốn gia nhập BRICS có thể không muốn lựa chọn giữa phương Tây và BRICS mà tìm kiếm sự cân bằng trong phát triển kinh tế và chính trị.
Triển vọng của BRICS trong trật tự thế giới mới
BRICS không chỉ tập trung vào việc hợp tác kinh tế mà còn hướng tới việc thay đổi hệ thống tài chính toàn cầu. Một trong những mục tiêu quan trọng của hội nghị lần này là thảo luận về việc sử dụng các loại tiền tệ không phải đô la Mỹ để thanh toán quốc tế. Điều này có thể giúp các quốc gia thành viên BRICS, đặc biệt là Nga, tránh được các lệnh trừng phạt kinh tế của phương Tây. Bên cạnh đó, các lĩnh vực hợp tác về năng lượng, công nghệ và chia sẻ dữ liệu cũng là những vấn đề quan trọng trong chương trình nghị sự.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định rằng mặc dù BRICS có tiềm năng lớn, nhưng sự khác biệt về lợi ích và quan điểm giữa các thành viên có thể hạn chế khả năng đưa ra các quyết định chung mạnh mẽ. BRICS có thể sẽ tiếp tục là một diễn đàn quan trọng để các nền kinh tế mới nổi hợp tác và thúc đẩy các mục tiêu chung, nhưng không dễ để trở thành một liên minh đồng nhất với sức mạnh như phương Tây.
Hội nghị thượng đỉnh tại Kazan là một phép thử quan trọng cho BRICS và cho thấy sự hội tụ của nhiều quốc gia trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến những thay đổi lớn về địa chính trị. Các động thái của Nga và đồng minh sẽ được theo dõi chặt chẽ, đặc biệt là trong bối cảnh cuộc chiến Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt và những căng thẳng mới tại Trung Đông tiếp tục leo thang.
