Hồi sinh nhờ chuyển đổi số

Livestream - cánh cửa mở ra thị trường mới

Làng nghề tiện gỗ mỹ nghệ Bắc Nhạn Tháp từ lâu nổi tiếng với những sản phẩm tiện tròn tinh xảo, mang đậm dấu ấn văn hóa vùng đất An Nhơn. Được công nhận là làng nghề truyền thống năm 2007 và đăng ký nhãn hiệu năm 2018, Bắc Nhạn Tháp từng có hơn 100 hộ miệt mài sản xuất, sản phẩm tiêu thụ mạnh sang Trung Quốc và nhiều thị trường lân cận.

Sản phẩm tiện gỗ mỹ nghệ tròn tinh xảo được những người thợ lành nghề ở tổ dân phố Bắc Nhạn Tháp (phường An Nhơn) tạo ra. Ảnh: Trọng Lợi

Tuy nhiên, những biến động của thị trường sau đại dịch SARS năm 2003 và đặc biệt là Covid-19 khiến hoạt động xuất khẩu của làng nghề này gần như tê liệt. Hàng tồn kho ứ đọng, nhiều cơ sở buộc phải đóng cửa. Trong khi đó, người tiêu dùng chuyển nhanh sang mua sắm trực tuyến khiến mô hình bán hàng truyền thống không còn phù hợp.

Trước thách thức đó, một số hộ mạnh dạn chuyển sang bán hàng qua mạng. Trong đó, anh Bùi Quang Thắng - Chủ cơ sở Đồ gỗ Phạm Gia ở tổ dân phố Bắc Nhạn Tháp, là người tiên phong.

Năm 2019, anh bắt đầu thử nghiệm bán hàng trên Facebook; tiếp đó năm 2021 mở rộng sang mạng xã hội TikTok, rồi đầu tư thuê thêm tài khoản YouTube để triển khai mô hình livestream đa kênh. Nhờ kiên trì học hỏi công nghệ, doanh thu của cơ sở nhanh chóng ổn định, đạt hơn 100 triệu đồng/tháng.

“Giờ không thể ngồi chờ khách tới nhà như trước. Muốn bán được phải “lên sóng”, phải dùng nền tảng số” - anh Thắng chia sẻ. Đồng thời, anh cho rằng, Nhà nước cần hỗ trợ người dân làng nghề tiếp cận công nghệ thông tin, đào tạo kỹ năng livestream và xúc tiến thương mại. Bởi hiện nay, phần lớn người dân vẫn còn hạn chế về sử dụng nền tảng số.

Cách làm mới của anh Thắng đã tạo hiệu ứng lan tỏa. Từ những người thợ quen cặm cụi bên máy tiện, nhiều hộ dân bắt đầu đứng trước ống kính giới thiệu sản phẩm, quy trình sản xuất và giá trị văn hóa của làng nghề. Không chỉ người trẻ, nhiều chủ cơ sở lớn tuổi cũng dần thích nghi.

Ông Ngô Xuân Thảo - Chủ cơ sở Đồ gỗ Trường Thịnh ở tổ dân phố Bắc Nhạn Tháp, đang tạo việc làm cho 15 lao động, từng “không biết gì về bán hàng trực tuyến”. Nhưng khi xuất khẩu dừng hẳn năm 2019, ông buộc phải tự học cách livestream bán hàng. Việc minh bạch nguồn gốc gỗ, từ hóa đơn đến xuất xứ nguyên liệu trở thành yêu cầu bắt buộc. Nhờ áp dụng chuyển đổi số, doanh thu của ông hiện duy trì ở mức hơn 200 triệu đồng/tháng.

Theo UBND phường An Nhơn, hiện làng nghề còn 60 - 70 hộ hoạt động, trong đó, khoảng 20 hộ đã chuyển sang bán hàng qua mạng, hình thành lực lượng tiên phong trong chuyển đổi số.

Chuyển đổi số giúp làng nghề tìm lại sức sống

Không chỉ hỗ trợ bán hàng, chuyển đổi số còn giúp địa phương thay đổi cách quảng bá giá trị văn hóa nghề truyền thống. Phường An Nhơn đã đưa vào sử dụng Nhà trưng bày truyền thống làng nghề tiện gỗ Bắc Nhạn Tháp, nơi trưng bày sản phẩm của hơn 10 cơ sở lớn, đồng thời là điểm tham quan, kết nối tiêu thụ theo hướng chuyên nghiệp.

Chị Phạm Ngọc Giàu, anh Bùi Quang Thắng, chủ cơ sở Đồ gỗ Phạm Gia ở tổ dân phố Bắc Nhạn Tháp, phường An Nhơn, livestream bán hàng. Ảnh: Trọng Lợi

Anh Bùi Quang Thắng chọn Nhà trưng bày làm địa điểm livestream cố định. Không gian này tạo độ tin cậy, tăng tính thẩm mỹ và giúp anh giới thiệu thêm sản phẩm của bà con gửi trưng bày, lan tỏa hình ảnh làng nghề rộng rãi hơn. Các cơ sở trong làng nghề cũng dần phân hóa sản phẩm theo phân khúc: Gỗ keo cho thị trường tầm trung; các loại gỗ quý cho khách hàng cao cấp hoặc người sưu tầm. Sự phân hóa này giúp làng nghề thích ứng tốt hơn với nhu cầu thị trường hiện đại.

Ông Lâm Thành Sỹ - Công chức Phòng Kinh tế, Hạ tầng, Đô thị phường An Nhơn - cho hay: “Chuyển đổi số đang trở thành xu thế tất yếu đối với các làng nghề. Bắc Nhạn Tháp là minh chứng rõ ràng khi người dân chủ động tiếp cận nền tảng số, từ đó duy trì sản xuất và nâng cao giá trị sản phẩm. Chính quyền địa phương sẽ tiếp tục hỗ trợ đào tạo kỹ năng số, kiểm soát nguồn gốc nguyên liệu và đẩy mạnh xúc tiến thương mại để sản phẩm làng nghề phát triển bền vững”.

Theo ông Sỹ, phường đang xây dựng kế hoạch tập huấn kỹ năng livestream, kỹ thuật chụp ảnh, quản lý đơn hàng trên sàn thương mại điện tử. Đồng thời, định hướng phát triển du lịch trải nghiệm làng nghề, kết hợp tham quan trải nghiệm quy trình tiện gỗ, mua sắm sản phẩm tại chỗ. Đây là hướng đi lâu dài, vừa bảo tồn giá trị truyền thống, vừa tạo động lực phát triển kinh tế.

Dẫu còn nhiều thách thức, người dân làng nghề tiện gỗ mỹ nghệ Bắc Nhạn Tháp đã chứng minh chuyển đổi số không phải điều quá xa vời, mở ra cơ hội để sản phẩm truyền thống tiếp cận thị trường rộng lớn hơn và tìm lại sức sống cho làng nghề trăm năm. Đây cũng là hướng đi mới để thế hệ thợ trẻ và giàu tâm huyết níu giữ nghề cha ông, đồng thời đưa tinh hoa nghề tiện gỗ Bắc Nhạn Tháp đến gần hơn với người tiêu dùng trong nước và quốc tế.

TRỌNG LỢI