Hội thảo tìm giải pháp hữu hiệu kiểm soát việc sử dụng đồ uống có đường

Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Thông tin và Truyền thông) Hồ Hồng Hải phát biểu tại hội thảo. (Ảnh: Trung Hiếu)

Phát biểu khai mạc hội thảo, TS. Angela Pratt, Trưởng đại điện Văn phòng Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam đánh giá cao sự quan tâm của Chính phủ Việt Nam đối với sức khỏe người dân, điều tiết và hạn chế sử dụng các sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe như thuốc lá, rượu, bia, đồ uống có đường quá mức.

Bà Angela Pratt nhấn mạnh, để xây dựng Việt Nam khỏe mạnh và an toàn hơn, cần bắt đầu thực hiện một số biện pháp để giảm tiêu thụ đồ uống có đường. Bằng chứng toàn cầu cho thấy rằng, tiêu thụ đồ uống có đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 và sâu răng. Chúng cũng góp phần khiến mọi người thừa cân và béo phì. Tất cả những điều này là những vấn đề sức khỏe quan trọng, cũng có thể dẫn đến tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và các tình trạng khác bao gồm ung thư.

TS. Angela Pratt cho biết, đồ uống có chứa đường tự do có thể là nước ngọt có ga hoặc không ga, nước ép rau quả, hoặc dạng cô đặc hay dạng bột, nước có hương vị, nước tăng lực dùng trong thể thao, trà uống liền, cà phê uống liền và sữa có thêm đường.

Theo WHO, đồ uống có đường là tất cả các loại đồ uống có chứa đường tự do (đường đơn và đường đôi được thêm vào thực phẩm, đường tự nhiên có trong mật ong, siro, nước ép hoa quả, nước hoa quả cô đặc). WHO khuyến nghị việc tiêu thụ đường tự do nên được giới hạn ở mức dưới 10% tổng năng lượng và lý tưởng là dưới 5%. Đó là khoảng 25 gram mỗi ngày cho một người trưởng thành và dưới 12 - 25 gram mỗi ngày với trẻ em.

Theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các sản phẩm đồ uống không cồn (National technical regulation for soft drinks) QCVN 6-2:2010/BYT của Việt Nam, nước ngọt (đồ uống có đường) là sản phẩm được pha chế từ nước với các chất có nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp, có thể bao gồm CO2. Đồ uống có đường là đồ uống có chứa đường tự do - nước ngọt có ga hoặc không ga, nước ép rau quả hoặc dạng cô đặc/dạng bột, nước có hương vị, nước tăng lực và thể thao, trà uống liền, cà phê uống liền và sữa có thêm đường.

Số liệu của WHO cho thấy: Trong 10 năm qua, ở Việt Nam, người dân đã uống nhiều đồ uống có đường hơn. Trung bình, mỗi người tiêu thụ một lít đồ uống có đường mỗi tuần. Do đó, tỷ lệ thừa cân, béo phì tăng nhanh, đặc biệt là ở những người trẻ tuổi. Ở các thành phố, cứ 4 thanh thiếu niên trong độ tuổi 15 - 19 thì có hơn 1 người bị thừa cân hoặc béo phì.

Phó giáo sư, TS Trương Tuyết Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, hiện nay tỷ lệ đái tháo đường tuýp 2, rối loạn chuyển hóa, tim mạch đang gia tăng. Thống kê của Bộ Y tế cho thấy, năm 2015, Việt Nam có khoảng 3,5 triệu người mắc bệnh đái tháo đường, dự báo sẽ tăng lên gấp đôi (6,1 triệu) vào năm 2040. Sử dụng đồ uống có đường không hợp lý là một nguyên nhân gây ra thừa cân, béo phì. Tăng tiêu thụ đồ uống có đường sẽ dẫn đến tăng năng lượng nạp vào (năng lượng rỗng) gây thừa cân, béo phì. Trẻ em từ 2 - 18 tuổi nên hạn chế lượng đường tiêu thụ xuống dưới 25 gram mỗi ngày (nhỏ hơn hoặc bằng 5% tổng năng lượng nạp vào). Đồ uống có đường giới hạn không quá 235ml mỗi tuần.

Hội thảo cung cấp thông tin cho cơ quan báo chí về tác hại của đồ uống có đường và vai trò của chính sách thuế trong kiểm soát tiêu dùng. (Ảnh: Trung Hiếu)

Để giảm tiêu thụ đồ uống có đường, PGS TS Trương Tuyết Mai khuyến cáo nên sử dụng nước lọc, nước đóng chai, trà không đường thay cho các loại nước ngọt; hạn chế sử dụng thực phẩm chứa nhiều đường tự nhiên (đường nâu, đường tinh luyện, đường phèn…) và đồ uống có đường (bao gồm nước ngọt, trà, cà phê hòa tan…), bánh kẹo ngọt, mứt, siro…; hạn chế lượng đường thêm vào thức ăn khi nấu nướng và trên bàn ăn; không cho thêm đường vào trà, cà phê hay bất kỳ đồ uống nào khác. Bên cạnh đó, cần chọn các kích cỡ suất ăn của thực phẩm hoặc đồ uống có đường nhỏ hơn và giảm dần số lượng. Người dân nên ăn trái cây tươi ít ngọt thay cho đồ ăn vặt có đường, chọn trái cây tươi thay vì trái cây sấy khô; đọc nhãn dinh dưỡng, chọn các sản phẩm chứa lượng đường tự do ít hơn; không cho thêm đường vào thức ăn, đồ uống của trẻ nhỏ.

Theo Thạc sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện WHO tại Việt Nam: Người dân có thể mắc phải các bệnh khi sử dụng đồ uống có đường không hợp lý là thừa cân, béo phì; tiểu đường tuýp 2; bệnh tim mạch; bệnh thận; gan nhiễm mỡ không do rượu; sâu răng; gút; viêm khớp. WHO khuyến nghị cả người lớn và trẻ em, giảm lượng đường tự do ăn vào dưới 10% tổng năng lượng ăn vào hàng ngày, tương đương với 12 thìa cà phê đường. Tốt nhất nên giảm thêm lượng đường tự do ăn vào xuống dưới 5% (6 thìa cà phê đường) tổng năng lượng ăn vào...

Ông Nguyễn Tuấn Lâm khuyến nghị: Việt Nam nên xem xét áp dụng thuế đồ uống có đường ở mức 20% giá bán lẻ theo khuyến nghị của WHO để giảm nguy cơ sức khỏe cho thế hệ tương lai; nên cân nhắc đánh thuế theo hàm lượng hoặc ngưỡng đường để khuyến khích sản phẩm giảm đường. Đồng thời, Việt Nam nên tạo môi trường thuận lợi để giảm tiêu thụ đồ uống có đường; quy định dán nhãn mặt trước thể hiện hàm lượng đường; nâng cao nhận thức về các lựa chọn đồ uống lành mạnh; giảm tính sẵn có của đồ uống có đường; cấm tiếp thị đồ uống có đường...

Nhấn mạnh vai trò của chính sách thuế đối với sức khỏe con người, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Thông tin và Truyền thông) Hồ Hồng Hải cho biết, ngày 29/1/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 155/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần giai đoạn 2022 – 2025, trong đó yêu cầu đẩy mạnh công tác truyền thông nâng cao sức khỏe, giảm hành vi gây nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm. Kế hoạch nhấn mạnh vai trò của một số chính sách thuế trong kiểm soát đồ uống có đường.

Trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Thông tin và truyền thông đã có quyết định ban hành kế hoạch cung cấp thông tin báo chí về đồ uống có đường và vai trò kiểm soát chính sách thuế năm 2024. Việc sử dụng không hợp lý các sản phẩm này là nguyên nhân chính gây thừa cân béo phì, rối loạn chuyển hóa, tăng tỷ lệ đái tháo đường, tăng huyết áp, biến chứng bệnh tim mạch, đột quỵ và tử vong.

Đại diện Bộ Thông tin và Truyền thông nhấn mạnh, thông qua Hội thảo này, các cơ quan báo chí sẽ cập nhật được những thông tin, kiến thức mới liên quan đến tác hại của đồ uống có đường, hệ lụy đối với sức khỏe và biện pháp kiểm soát tiêu dùng đối với sản phẩm này. Từ đó, thông qua báo chí sẽ giúp nâng cao hiểu biết, thay đổi nhận thức, hành vi của người dân trong việc sử dụng đồ uống có đường, giúp phòng, chống các yếu tố nguy cơ và đề phòng mắc bệnh không lây nhiễm.

Hoàng Trung Hiếu