Hợp sức đưa đất Chín Rồng bứt phá
Với tiềm năng sẵn có về vị trí địa lý, thổ nhưỡng, hạ tầng, tập quán sản xuất…, các địa phương ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đã và đang chuẩn bị kỹ các phương án hỗ trợ, hợp sức nhau, cùng nhau phát huy lợi thế, khắc phục bất cập, đưa đất Chín Rồng bứt phá, vươn xa.
Vương quốc trái cây
Hai tỉnh Tiền Giang và Đồng Tháp có nhiều nét tương đồng về điều kiện tự nhiên, lịch sử, văn hóa, tập quán sản xuất. Trong đó, có dòng sông Tiền chảy qua, thượng lưu là Đồng Tháp chảy về hạ lưu Tiền Giang, tạo nên một tuyến giao thông thủy huyết mạch từ nước bạn Campuchia đến TPHCM (sông Tiền nối kênh Chợ Gạo).
Nước sông Tiền chở nặng phù sa chảy khắp nội đồng vùng Đồng Tháp Mười giúp Đồng Tháp và Tiền Giang thuận lợi trong sản xuất nông nghiệp, nhất là lúa gạo, cây ăn trái và nuôi trồng thủy sản, đóng góp lớn vào tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước.
Nếu Tiền Giang có sầu riêng Cai Lậy, vú sữa lò rèn Vĩnh Kim, thanh long Chợ Gạo thì Đồng Tháp nổi tiếng với sản lượng lúa gạo đứng thứ 2 cả nước, xoài Cao Lãnh, quýt hồng Lai Vung, sen Tháp Mười, nhãn Châu Thành…
Bốc dỡ gạo xuất khẩu tại cảng Cần Thơ. Ảnh: CAO PHONG
Theo ông Nguyễn Đắc Hiền, nguyên Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy tỉnh Đồng Tháp, sau khi hợp nhất Đồng Tháp và Tiền Giang, tỉnh Đồng Tháp mới sẽ bứt phá về phát triển, nhất là trong sản xuất nông sản. TS Võ Hữu Thoại, Viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam, cho biết, tổng diện tích cây ăn trái của Tiền Giang - Đồng Tháp cộng lại khoảng 150.000ha và sẽ tăng cao trong thời gian tới, do người dân mở rộng vườn và chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả sang trồng cây ăn trái.
Với định hướng phát triển nông nghiệp, quy hoạch vùng trồng như hiện nay, trong tương lai gần, tỉnh Đồng Tháp mới sẽ là “vương quốc trái cây” của vùng ĐBSCL và cả nước.
Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang Nguyễn Văn Vĩnh thông tin, Tiền Giang sẽ phát triển nền nông nghiệp hiện đại, cung cấp trái cây cao cấp phục vụ nội địa và xuất khẩu, theo định hướng đến năm 2030. Diện tích cây ăn trái của địa phương dự kiến đạt 88.600ha, sản lượng khoảng 1,85 triệu tấn.
Tỉnh tiếp tục duy trì các cây trồng chủ lực như: sầu riêng, thanh long, xoài, khóm, bưởi da xanh, mít… gắn với tiêu chuẩn chất lượng cao, áp dụng cơ giới hóa, tự động hóa trong sản xuất - thu hoạch - sơ chế, xây dựng chuỗi liên kết nông dân - hợp tác xã - doanh nghiệp; từng bước hình thành vùng nguyên liệu quy mô lớn, ổn định cho công nghiệp chế biến.
Đồng chí Phan Văn Thắng, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Đồng Tháp, cũng hào hứng chia sẻ, định hướng phát triển của tỉnh Đồng Tháp mới là bên cạnh việc xây dựng vùng nguyên liệu nông sản, trái cây rộng lớn sẽ hình thành chuỗi liên kết chế biến. Quy mô sản lượng của địa phương hiện nay rất tốt, sắp tới sẽ nâng cao giá trị trên từng đơn vị diện tích, tiếp tục giúp ngành nông nghiệp tăng tốc mạnh mẽ.
Hành lang nông sản giúp trái cây Việt vươn xa
Theo TS Trần Hữu Hiệp, chuyên gia kinh tế ĐBSCL, với những tiềm năng, dư địa lớn của 2 tỉnh Tiền Giang - Đồng Tháp, tỉnh Đồng Tháp mới sẽ có thêm cơ hội để đổi mới công nghệ cao trong khép kín chuỗi cung ứng từ đồng ruộng, vườn cây đến kho lạnh, giúp giảm tổn thất sau thu hoạch và nâng tầm chất lượng nông sản Việt, nhất là trái cây.
Sự hợp lực giữa nông nghiệp công nghệ cao, liên kết hạ tầng và dịch vụ giá trị gia tăng sẽ giúp tỉnh Đồng Tháp mới khẳng định vị thế “thủ phủ trái cây công nghệ cao” của cả vùng, đồng thời góp phần quan trọng vào quá trình tái cơ cấu nông nghiệp và phát triển bền vững vùng ĐBSCL.
Hiện nay, hệ thống tuyến đường cao tốc TPHCM - Trung Lương - Mỹ Thuận - Cao Lãnh sắp hoàn thiện kết nối tỉnh Đồng Tháp mới với siêu đô thị TPHCM mới.
Cùng với đó, cụm cảng sông biển Sa Đéc - Mỹ Tho liên thông thẳng đến cảng Cái Mép - Thị Vải, tạo hành lang xuất khẩu trực tiếp ra Thái Bình Dương, không còn phải qua trung gian. Những tuyến đường thủy - bộ - biển này hứa hẹn hình thành “hành lang nông sản” hiệu quả, mang trái cây Việt vươn xa.
Trung tâm logistics và chuỗi cung ứng hiện đại
TS Huỳnh Hải Đăng, Học viện Chính trị khu vực IV, đánh giá, xét về tổng thể, hạ tầng giao thông, logistics ở ĐBSCL thiếu đồng bộ; tuy nhiên, cùng với TP Cần Thơ, hai tỉnh Hậu Giang và Sóc Trăng lại có sự bứt phá gần đây, từng bước hình thành trục kết nối chiến lược cho toàn vùng.
Vì vậy, sau sắp xếp, các bất cập, hạn chế về hạ tầng giao thông sẽ được tháo gỡ, “điểm nghẽn logistics” sẽ được khơi thông. Theo đó, tâm điểm của trục này là cảng biển Trần Đề (Sóc Trăng) được quy hoạch là cảng đặc biệt cấp quốc gia, có khả năng tiếp nhận tàu trọng tải đến 160.000 tấn, đóng vai trò cửa ngõ xuất khẩu và trung tâm logistics biển của toàn đồng bằng. Bổ trợ cho cảng biển là sân bay quốc tế Cần Thơ, đây là trung tâm hàng không của vùng, có công suất thiết kế 3-5 triệu lượt khách/năm.
Bên cạnh đó, tuyến đường cao tốc Cần Thơ - Cà Mau đang được đẩy nhanh tiến độ và dự kiến hoàn thành vào năm 2025, sẽ nối liền tuyến đường cao tốc từ TPHCM đến Cà Mau. Cùng với đó là hệ thống quốc lộ 1A, quốc lộ 61C và mạng lưới sông ngòi, kênh rạch dày đặc, tạo nên một mạng lưới giao thông đa phương thức, kết nối hiệu quả giữa vùng nguyên liệu, khu công nghiệp và trung tâm tiêu thụ.
Hạ tầng đồng bộ phục vụ lưu thông hàng hóa tạo nền tảng xây dựng chuỗi giá trị sản xuất - chế biến - xuất khẩu liền mạch, đặc biệt trong các ngành chủ lực như nông sản, thủy sản, lương thực. Đồng thời, mở ra dư địa lớn trong các lĩnh vực thương mại, dịch vụ, đầu tư và hội nhập quốc tế của ĐBSCL.
Phát biểu tại buổi làm việc với lãnh đạo TP Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng vào ngày 4-6-2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định, việc sắp xếp lại 3 địa phương trên thành TP Cần Thơ mới sẽ mở ra cơ hội tái cấu trúc không gian phát triển theo trục động lực mới: từ đô thị trung tâm (Cần Thơ) đến vành đai công nghiệp - nông nghiệp công nghệ cao (Hậu Giang), kết nối ra vùng biển, cảng biển (Sóc Trăng).
Trục phát triển này sẽ hình thành các vùng liên kết nội tại mạnh mẽ hơn, giảm sự dàn trải nguồn lực và tạo điều kiện để quy hoạch các siêu dự án có quy mô lớn, có sức lan tỏa cao hơn trước đây. Các yếu tố này sẽ góp phần quan trọng để TP Cần Thơ mới hình thành trung tâm logistics, trở thành đòn bẩy đưa ĐBSCL phát triển mạnh hơn, vươn xa hơn.
Sau sắp xếp, TP Cần Thơ mới phải nhanh chóng xác lập vai trò là cực tăng trưởng năng động ở trung tâm tiểu vùng Tây Nam bộ, làm đầu mối giao thương và lan tỏa phát triển ra toàn khu vực. Muốn vậy, phải sớm hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng chiến lược, đặc biệt là giao thông đa phương thức, hạ tầng logistics, hạ tầng số… để khơi thông các dòng chảy hàng hóa, dịch vụ và dữ liệu về định hướng ngành.
Trụ cột đảm bảo an ninh lương thực
An Giang và Kiên Giang không chỉ là hai tỉnh có diện tích sản xuất nông nghiệp lớn nhất ĐBSCL mà còn là trụ cột trong đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.
Việc hợp nhất 2 tỉnh này có thể tạo ra một siêu vùng sản xuất lúa với quy mô và hiệu suất chưa từng có, qua đó mở ra những cơ hội lớn trong tái cơ cấu nông nghiệp, phát triển công nghiệp chế biến và xuất khẩu.
Tỉnh An Giang hiện là một trong 3 tỉnh dẫn đầu cả nước về sản lượng lúa, với sản lượng hàng năm khoảng 4 triệu tấn. Tỉnh có điều kiện đất đai màu mỡ, hệ thống thủy lợi tương đối hoàn chỉnh, cùng với kinh nghiệm sản xuất và ứng dụng các mô hình lúa - cá, lúa - tôm hiệu quả.
Các huyện như Thoại Sơn, Châu Phú, Tịnh Biên... đều là những vùng chuyên canh lớn, đóng vai trò trung tâm trong chuỗi giá trị lúa gạo nội địa và xuất khẩu. Trong khi đó, tỉnh Kiên Giang đứng đầu cả nước về diện tích canh tác lúa, với gần 700.000ha.
Đặc biệt, vùng tứ giác Long Xuyên là một trong những vùng sản xuất lúa năng suất cao nhất nhờ điều kiện phù sa, hệ thống kênh rạch dày đặc và khả năng điều tiết nước tốt. Kiên Giang còn có hệ sinh thái canh tác đa dạng, từ vùng nước ngọt nội đồng đến vùng nước lợ ven biển, cho phép triển khai các mô hình luân canh lúa - tôm phù hợp với biến đổi khí hậu.
Việc sắp xếp hai tỉnh còn tạo ra vùng sản xuất lúa theo hướng tập trung, giảm manh mún và tăng quy mô sản xuất hàng hóa. Qua đó, địa phương có thể hình thành các vùng nguyên liệu lớn phục vụ cho ngành chế biến gạo xuất khẩu, từ đó thu hút đầu tư vào các nhà máy xay xát, chế biến sâu và logistics nông sản.
Cùng với đó, việc áp dụng cơ giới hóa, số hóa trong quản lý sản xuất và truy xuất nguồn gốc cũng sẽ được triển khai hiệu quả hơn nhờ bộ máy điều hành tập trung và hệ thống dữ liệu chung.
Nguồn SGGP: https://sggp.org.vn/hop-suc-dua-dat-chin-rong-but-pha-post801105.html
