Hợp tác doanh nghiệp FDI, tổ chức quốc tế mở ra cơ hội lớn cho cả người học và trường nghề

Năm học 2025-2026, ngành Giáo dục đã xác định 8 nhóm nhiệm vụ trọng tâm, trong đó đáng chú ý là định hướng đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp FDI và các hiệp hội nghề nghiệp.

Nội dung này không chỉ hướng đến việc xây dựng các chương trình đào tạo gắn với chuyển giao công nghệ, mà còn nhằm chuẩn hóa đội ngũ giảng viên, nâng cao chất lượng nhân lực. Đồng thời, thúc đẩy công nhận kỹ năng và chứng chỉ nghề giữa Việt Nam với các quốc gia khác.

Theo đánh giá của đại diện một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp, nhiệm vụ này mang ý nghĩa thiết thực khi giúp các đơn vị có thêm nguồn lực quốc tế để đổi mới chương trình, đồng thời tạo điều kiện để sinh viên tiếp cận chuẩn đào tạo tiên tiến, gia tăng lợi thế trên thị trường lao động trong và ngoài nước.

Cần thiết trong bối cảnh hội nhập, toàn cầu hóa

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Thạc sĩ Nguyễn Yến Ngọc - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hòa Bình nhấn mạnh: Hợp tác với doanh nghiệp FDI, các tổ chức quốc tế là nội dung không thể thiếu đối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp nếu muốn nâng cao chất lượng đào tạo, cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cho xã hội, nhất là trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa hiện nay.

Theo cô Ngọc, các doanh nghiệp FDI thường sở hữu nguồn lực tài chính mạnh và có khả năng cập nhật những cải tiến về công nghệ, quy trình sản xuất và xu hướng của thị trường quốc tế. Đây là lợi thế vượt trội mà nếu không hợp tác, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong nước khó có thể tự tiếp cận.

Thứ hai, thực tế cho thấy nội lực của nhiều trường nghề hiện nay còn khá khiêm tốn, chưa đủ tiềm lực để đầu tư đồng bộ hệ thống máy móc, thiết bị thực hành hiện đại hay liên tục nâng cấp để theo kịp tốc độ đổi mới công nghệ trên thế giới. Điều này dẫn đến khoảng cách giữa đào tạo trong trường và yêu cầu thực tiễn của doanh nghiệp.

Thứ ba, việc hợp tác, liên kết với doanh nghiệp và tổ chức quốc tế sẽ giúp các cơ sở đào tạo nhận được sự hỗ trợ thiết thực: từ việc chuyển giao công nghệ, đầu tư cơ sở vật chất, đến việc tham gia chuẩn hóa đội ngũ giảng viên. Đây là nền tảng quan trọng để nâng cao chất lượng giảng dạy, giúp chương trình đào tạo bắt kịp với thực tiễn sản xuất.

Đối với người học, hợp tác với các doanh nghiệp FDI mở ra cơ hội lớn cho sinh viên, học viên khi được tham gia thực tập, thực hành trực tiếp trên những dây chuyền sản xuất và máy móc tiên tiến nhất. Quá trình trải nghiệm này không chỉ giúp các em nâng cao kỹ năng nghề nghiệp, tiếp cận công nghệ hiện đại ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, mà còn rèn luyện khả năng thích ứng nhanh chóng với môi trường làm việc thực tế khi ra trường.

Đặc biệt, thông qua việc tiếp cận các quy trình đào tạo và sản xuất theo chuẩn quốc tế, người học có cơ hội trang bị thêm kiến thức và kỹ năng đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động toàn cầu, gia tăng lợi thế cạnh tranh khi tham gia làm việc không chỉ ở trong nước mà cả ở nước ngoài.

Cô Nguyễn Yến Ngọc - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hòa Bình. Ảnh: website nhà trường.

Tại Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh, hợp tác với doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp quốc tế được coi là một trong những trụ cột quan trọng thúc đẩy sự phát triển của nhà trường.

Hiệu trưởng Vũ Quang Khuê cho biết, trong hơn 10 năm qua, nhà trường nhận được sự hỗ trợ từ Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ). Những hỗ trợ này đã mang lại nhiều thành tựu nổi bật trong công tác giáo dục nghề nghiệp của đơn vị như xây dựng mô hình Hội đồng tư vấn nghề trong hợp tác doanh nghiệp, triển khai đào tạo hai ngành theo tiêu chuẩn của Cộng hòa liên bang Đức (Bang Erfurt chuyển giao), thúc đẩy chuyển đổi số trong giảng dạy, nâng cao năng lực đội ngũ nhà giáo về kỹ năng nghề, cũng như đẩy mạnh truyền thông về giáo dục nghề nghiệp.

Ngoài ra, nhà trường cũng hợp tác với nhiều tổ chức quốc tế khác. Tiêu biểu như Tổ chức Kenan Foundation Asia đã hỗ trợ đào tạo kỹ năng mềm và kỹ năng chuyên môn cho 45 giảng viên và 650 sinh viên, giúp họ tiếp cận tốt hơn với các vị trí việc làm trong doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, trường còn hợp tác với 5 cơ sở đào tạo đến từ Hàn Quốc, 2 cơ sở đào tạo đến từ Trung Quốc để tổ chức chương trình chuyển tiếp, tạo điều kiện cho sinh viên sang học tập nâng cao trình độ từ 1 đến 6 tháng. Đồng thời, nhà trường cũng đẩy mạnh việc phối hợp với một số Hiệp hội nghề nghiệp Hàn Quốc trong xây dựng các chương trình đào tạo về vi mạch bán dẫn, vision và robot….

Sinh viên Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh bảo vệ đồ án tốt nghiệp tại xưởng sản xuất của doanh nghiệp FDI. Ảnh: website nhà trường.

Trong quá trình hợp tác với doanh nghiệp, Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh luôn xác định doanh nghiệp là một chủ thể quan trọng trong quá trình đào tạo. Hiện nay, nhà trường đang triển khai ba mô hình hợp tác chính đó là đào tạo song hành, thực tập tốt nghiệp và giải quyết việc làm.

Cụ thể, đơn vị có quan hệ hợp tác bền vững với 56 doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh Bắc Ninh. Mỗi năm, nhà trường và doanh nghiệp cùng phối hợp cập nhật công nghệ, đổi mới chương trình, phương pháp và hình thức tổ chức đào tạo. Nhờ đó, hơn 96% sinh viên có việc làm trước hoặc ngay sau khi tốt nghiệp.

Đặc biệt, Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh là một trong những đơn vị tiên phong áp dụng mô hình đào tạo kép theo chuẩn Đức. Thầy Khuê cho biết mô hình này được triển khai với nhiều hình thức như “1+1+1”, “1.5+1.5” hay “2+1”, trong đó sinh viên vừa học tại trường vừa học tại doanh nghiệp. Các đối tác hợp tác gồm nhiều tập đoàn lớn như Samsung, Armkor, Goertek, Foxconn, Canon, ITM Semiconductor, Hitachi, Symkos… Mô hình này tạo cơ hội cho giảng viên và sinh viên được tiếp cận công nghệ tiên tiến, kỹ năng nghề 4.0, đồng thời tăng cường năng lực hội nhập với môi trường doanh nghiệp FDI đầu tư tại Bắc Ninh.

“Thông qua hợp tác với doanh nghiệp FDI, tổ chức quốc tế, hiệp hội nghề nghiệp, sinh viên không chỉ có nhiều cơ hội học tập, thực tập trong môi trường hiện đại, mà còn thuận lợi tìm kiếm việc làm với mức thu nhập cao. Các em được trang bị toàn diện cả về kỹ năng nghề, kỹ năng số, năng lực xã hội cũng như khả năng thích ứng nhanh với vị trí công việc. Nhờ vậy, hiệu suất làm việc được nâng cao và con đường hội nhập quốc tế trở nên rộng mở hơn”, thầy Khuê nhận định.

Người học sẽ áp dụng những kỹ năng được đào tạo tại trường để chinh phục bài thi tốt nghiệp ngay trên dây chuyền sản xuất của doanh nghiệp. Ảnh: NVCC

Chuẩn hóa giảng viên và chứng chỉ nghề là nền tảng nâng cao chất lượng

Mặc dù hoạt động hợp tác quốc tế của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho thấy nhiều bước tiến tích cực, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và mở rộng cơ hội cho người học, nhưng trên thực tế vẫn còn không ít khó khăn, thách thức.

Cô Nguyễn Yến Ngọc cho rằng, mối liên kết giữa các trường nghề với doanh nghiệp FDI, tổ chức quốc tế hay hiệp hội nghề nghiệp hiện nay vẫn còn khá hạn chế. Thực tế, phần lớn quan hệ hợp tác đều do nhà trường chủ động tìm kiếm, quy mô cũng chỉ dừng lại trong phạm vi nhỏ, chưa đủ tiềm lực để kết nối với những tập đoàn, doanh nghiệp FDI lớn.

Tại Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hòa Bình, dù rất kỳ vọng có thể triển khai các chương trình hợp tác toàn diện như xây dựng chương trình đào tạo gắn với chuyển giao công nghệ, chuẩn hóa đội ngũ giảng viên, nhưng đến nay nhà trường mới chỉ hợp tác được trong một số lĩnh vực hẹp như công nghệ và chăn nuôi.

Trong quá trình hợp tác, doanh nghiệp cũng tham gia trực tiếp vào khâu xây dựng chương trình đào tạo và chuyển giao công nghệ, thậm chí cùng đóng góp xây dựng cả bài giảng cho người học. Nhờ đó, chương trình đào tạo tại Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hòa Bình luôn xác định rõ ràng các kỹ năng cần thiết cho người học sau khi tốt nghiệp. Chuẩn đầu ra trở nên sát thực và gắn chặt với nhu cầu thực tế của thị trường lao động.

Hiện Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hòa Bình triển khai hợp tác với doanh nghiệp FDI trong lĩnh vực chăn nuôi, công nghệ. Ảnh: website nhà trường.

Bên cạnh đó, Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Hòa Bình cũng cho biết một trong những vướng mắc lớn nhất hiện nay chính là việc doanh nghiệp nước ngoài thường đặt nặng yêu cầu về độ tuổi lao động hợp pháp, trong khi phần lớn học viên, sinh viên của các trường nghề chưa đủ 18 tuổi. Dù nhà trường đã giải thích việc tiếp nhận học viên chỉ mang tính chất thực hành, thực tập, nhưng nhiều doanh nghiệp quốc tế vẫn còn e dè, chưa thực sự yên tâm khi tham gia.

Một vấn đề đáng lưu ý khác là yêu cầu chuẩn hóa đội ngũ giảng viên, đồng thời công nhận kỹ năng và chứng chỉ nghề cho giảng viên giáo dục nghề nghiệp.

Theo chia sẻ cô Ngọc, hiện nay ở Việt Nam vẫn tồn tại tình trạng một số ngành nghề trong lĩnh vực này chưa có tổ chức hay cơ sở nào đủ năng lực hoặc được giao thẩm quyền đánh giá, công nhận kỹ năng. Vì vậy, dù nhiều giảng viên có mong muốn được cấp chứng chỉ để đáp ứng yêu cầu chuẩn hóa nhưng lại chưa thể thực hiện do thiếu đơn vị đảm nhiệm.

Trong bối cảnh đó, chủ trương của ngành giáo dục thúc đẩy hợp tác với các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp FDI và hiệp hội nghề nghiệp nhằm chuẩn hóa đội ngũ giảng viên, đồng thời tiến tới công nhận kỹ năng, chứng chỉ nghề giữa Việt Nam và các quốc gia khác được xem là một tín hiệu tích cực. Các tổ chức, doanh nghiệp quốc tế với kỹ thuật tiên tiến, quy trình bài bản và uy tín sẽ tạo điều kiện để giảng viên trong nước được tiếp cận công nghệ, phương pháp đào tạo hiện đại và được đánh giá theo chuẩn quốc tế. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn góp phần khẳng định uy tín, vị thế của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp Việt Nam trong tiến trình hội nhập.

Đồng quan điểm với yêu cầu chuẩn hóa đội ngũ giảng viên, thầy Vũ Quang Khuê khẳng định giáo viên, giảng viên chính là lực lượng nòng cốt, quyết định chất lượng đào tạo và sự phát triển của nhà trường. Nếu giảng viên không được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng và phương pháp hiện đại thì chương trình đào tạo dù có thiết kế tốt đến đâu cũng khó đi vào thực tiễn, khó truyền tải hiệu quả đến sinh viên.

Theo thầy Khuê, sự dịch chuyển cơ cấu lao động hiện nay diễn ra rất mạnh mẽ, không chỉ trong phạm vi các tỉnh, thành phố của Việt Nam mà còn giữa các thị trường lao động lớn trong khu vực như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc. Điều này kéo theo nhu cầu cấp thiết về lực lượng lao động có kỹ năng nghề, năng lực số, năng lực ngoại ngữ được quốc tế công nhận.

Việc sở hữu chứng chỉ nghề nghiệp theo chuẩn quốc tế đã trở thành xu thế tất yếu và phù hợp với quy luật phát triển của thị trường lao động toàn cầu. Nếu Việt Nam sớm có cơ chế công nhận hoặc cấp chứng chỉ kỹ năng trong các lĩnh vực công nghệ mới như vi mạch bán dẫn, thị giác máy, trạm cơ điện tử…, người học sẽ rút ngắn đáng kể thời gian học tập, giảm chi phí đào tạo, đồng thời dễ dàng hòa nhập vào môi trường làm việc hiện đại của các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

“Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh luôn chú trọng việc bồi dưỡng thường xuyên và cập nhật công nghệ mới cho giảng viên. Nhà trường đã triển khai nhiều khóa bồi dưỡng giúp giảng viên đạt chuẩn về chuyển đổi số, sư phạm số, áp dụng phương pháp đào tạo theo năng lực và giảng dạy theo dự án. Nội dung bồi dưỡng tập trung vào các lĩnh vực then chốt như nhà máy thông minh, thị giác máy, vi mạch bán dẫn, ứng dụng AI, xe ô tô điện, thương mại điện tử và kế toán số, nhằm trang bị cho giảng viên khả năng hướng dẫn sinh viên đáp ứng chuẩn nghề nghiệp hiện đại”, thầy Khuê thông tin.

Bên cạnh đó, thầy Khuê cũng nhấn mạnh giáo dục nghề nghiệp cần có cơ chế quản lý linh hoạt, mở hơn. Thay vì áp đặt các quy định cứng nhắc, hệ thống quản lý nhà nước nên hướng dẫn và hỗ trợ các trường chủ động đổi mới.

Điều này đặc biệt quan trọng khi ngành nghề và cơ cấu lao động thay đổi nhanh, nhiều chương trình đào tạo cũ không còn phù hợp. Khi đó cơ chế linh hoạt sẽ giúp trường nghề dễ dàng cập nhật chương trình, cải tiến phương pháp dạy học và nâng cao chất lượng đầu ra cho người học.

ĐÀO HIỀN