Hợp tác kinh doanh: Làm gì khi lợi ích không đồng đều?

Nhưng thực tế thường phức tạp hơn. Nhiều mối hợp tác đổ vỡ chỉ vì một lý do then chốt: lợi ích không đồng đều. Một bên hưởng quá nhiều, bên kia chịu rủi ro hoặc mất cơ hội phát triển. Vậy câu hỏi lớn là: làm thế nào để xử lý tình huống này một cách khôn ngoan, giữ mối quan hệ bền vững mà vẫn bảo vệ lợi ích doanh nghiệp?

Hiểu rõ mục tiêu và lợi ích ngay từ đầu

Sai lầm phổ biến nhất khi bước vào hợp tác là mơ hồ về mục tiêu và cách chia sẻ lợi ích. Nhiều chủ doanh nghiệp chỉ hứng khởi với “ý tưởng lớn” mà quên thảo luận chi tiết: ai làm gì, chi phí chia thế nào, lợi nhuận phân phối ra sao, và quan trọng nhất rủi ro thuộc về ai.

Để tránh tranh cãi khi đã vào guồng, doanh nghiệp cần minh bạch ngay từ đầu. Viết ra các cam kết, làm rõ những kỳ vọng, và đặt câu hỏi khó trước khi bắt tay ký hợp đồng. Đây không chỉ là kỹ năng đàm phán mà là trách nhiệm lãnh đạo để bảo vệ doanh nghiệp và mối quan hệ hợp tác.

Hợp tác không chỉ là chia lợi ích mà là chia trách nhiệm và tầm nhìn.

Đánh giá giá trị đóng góp một cách thực tế và công bằng

Lợi ích không bao giờ chia đều theo kiểu “cưa đôi” nếu đóng góp không cân xứng. Một đối tác có thương hiệu mạnh, mạng lưới phân phối rộng sẽ mang giá trị khác với bên cung cấp công nghệ hoặc nhân lực. Khi chia lợi ích, cần đặt lên bàn rõ ràng: giá trị thực tế mỗi bên mang lại là gì?

Nhiều tranh chấp nảy sinh vì một bên cảm thấy bị xem nhẹ hoặc “ăn theo”. Là lãnh đạo, bạn cần khách quan nhìn nhận và đánh giá đúng giá trị của đối tác lẫn doanh nghiệp mình. Nếu không có cái nhìn công bằng ngay từ đầu, sớm muộn cũng phát sinh mâu thuẫn.

Xây dựng cơ chế điều chỉnh linh hoạt theo thời gian

Không phải mọi thứ đều dự đoán được từ đầu. Doanh thu có thể tăng đột biến hoặc giảm sâu, chi phí phát sinh thêm, thị trường thay đổi. Một thỏa thuận hợp tác bền vững cần có cơ chế điều chỉnh định kỳ. Hai bên nên thống nhất rõ các nguyên tắc điều chỉnh lợi ích, phân chia chi phí, tái đầu tư hoặc thay đổi vai trò khi cần thiết.

Việc “mở cửa” cho các vòng thương lượng lại sau mỗi giai đoạn giúp giảm rủi ro mâu thuẫn, tăng tính minh bạch và củng cố niềm tin. Đừng để một hợp đồng cứng nhắc phá hỏng cả mối quan hệ hợp tác chiến lược.

Như vậy, hợp tác không chỉ là chia lợi ích mà là chia trách nhiệm và tầm nhìn. Hợp tác kinh doanh là con đường nhanh để đi xa hơn nhưng không dành cho những ai thiếu chuẩn bị và sự thành thật trong đàm phán.

Là chủ doanh nghiệp, bạn cần học cách đặt câu hỏi khó ngay từ đầu, xác định rõ giá trị mỗi bên đóng góp và xây dựng cơ chế phân chia lợi ích công bằng, linh hoạt. Hợp tác không chỉ là chuyện chia tiền mà là chia sẻ trách nhiệm và tầm nhìn. Khi cả hai bên cùng hiểu điều đó, lợi ích sẽ không còn là điểm mâu thuẫn mà trở thành động lực phát triển chung lâu dài.

ThS. Trần Gia Thông