Hợp tác văn hóa khu vực đối với di sản kéo co

Trong một thập kỷ qua, từ 6 cộng đồng thực hành di sản kéo co, Việt Nam hiện nay đã có thêm 4 cộng đồng cùng chung tay bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Theo các chuyên gia, Luật Di sản văn hóa 2024 đã mở ra nhiều cơ hội mới cho việc bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể này. Tuy nhiên, việc phát huy di sản Nghi lễ và trò chơi kéo co trong bối cảnh xã hội hiện đại vẫn còn không ít thách thức như: khan hiếm nguyên liệu làm dây, không gian thực hành hạn chế, nhận thức của người trẻ.

TS Lê Thị Minh Lý, Phó Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam, cho biết: “Thách thức đối với di sản kéo co, nhất là những di sản nằm ở các đô thị như Long Biên hiện nay, là sự phát triển đô thị làm mất đi không gian thực hành di sản. Chính vì thế, cộng đồng cần có sự hỗ trợ để gìn giữ các không gian dành cho thực hành kéo co. Một điểm nữa là khi đô thị phát triển, cư dân nhập cư ngày càng nhiều. Bên cạnh cộng đồng chủ thể, cần tạo ra cộng đồng tham gia vào nghi lễ và trò chơi kéo co này”.

Ông Vũ Hồng Phi, Phó Trưởng ban Quản lý Di tích đền Trấn Vũ, cho hay: “Thanh niên thường phải đi làm nên việc duy trì kéo co thường xuyên ở cộng đồng dân cư rất khó, không như trước. Khó khăn thứ hai liên quan đến sợi dây song. Sợi dây song này có yêu cầu rất đặc biệt: đường kính 5 cm và độ dài 50 đến 60 cm, đầu và ngọn phải bằng nhau”.

Kinh nghiệm từ các cộng đồng đang nắm giữ di sản Nghi lễ và trò chơi kéo co ở các nước cho thấy, việc thúc đẩy giáo dục di sản trong trường học hay gắn di sản với hoạt động du lịch chính là chìa khóa quan trọng mở ra cơ hội phát huy giá trị di sản trong đời sống đương đại. Tuy nhiên, để di sản sống mãi và thực sự trở thành một phần không thể thiếu, cần có sự chung tay của các cộng đồng nắm giữ di sản này.

Ông Kong Youngshik, Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao thành phố Dangjin, Hàn Quốc, cho hay: “4 quốc gia đã cùng nhau đăng ký di sản, nên 4 quốc gia phải cùng nhau nỗ lực. Đây không phải là việc chỉ Hàn Quốc cố gắng là đủ. Dù hơi khó khăn, 4 quốc gia nên mở đường cho lớp trẻ tham gia. Chỉ khi đó, nền tảng gìn giữ di sản mới tiếp tục cho thế hệ sau, chứ không chỉ đối với thế hệ hiện tại. Điều quan trọng nhất để thành công chính là quá trình bốn quốc gia nỗ lực cùng nhau để giới trẻ có thể tham gia vào hoạt động này”.

Mười năm chỉ là một chặng đường ngắn trong hành trình gìn giữ và phát huy một di sản, nhưng đủ để thấy sức sống bền bỉ của Nghi lễ và trò chơi kéo co. Hội thảo lần này cũng mở ra những hướng hợp tác mới trong bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể giữa các quốc gia, không chỉ dừng lại ở kéo co. Chính cầu nối này sẽ góp phần giúp các giá trị truyền thống không chỉ được bảo tồn, mà còn hồi sinh mạnh mẽ trong đời sống đương đại, để thế hệ mai sau tiếp tục kế thừa và tự hào.

Phương Thanh