Hướng tới Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI: Người giáo dân nỗ lực trao truyền di sản văn hóa

Hơn 40 năm “truyền lửa” cho di sản

Vừa cùng đoàn đại biểu người Công giáo Hà Tĩnh tham gia Đại hội thi đua toàn quốc biểu dương gương người tốt việc tốt trong đồng bào Công giáo lần thứ VI, giai đoạn 2020-2025, trở về, nghệ nhân Nguyễn Tiến Khởi tiếp tục bắt tay vào hành trình “giữ lửa” di sản, thực hành lời dạy của thiên Chúa – “sống tốt đời, đẹp đạo”.

Hơn 40 năm qua, người giáo dân tiêu biểu Nguyễn Tiến Khởi đã khơi dậy đam mê, truyền lửa cho dòng nhạc dân gian thắm mãi trong lòng người dân ở miền sơn cước Hương Khê. Sinh ra ở miền quê nghèo, từ nhỏ, chàng trai Tiến Khởi đã thẩm thấu dân ca qua lời ru của mẹ và tiếng hát của các phong trào văn nghệ địa phương.

Nghệ nhân nhân dân Nguyễn Tiến Khởi trong một buổi truyền dạy Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh. Ảnh: H.N

Năm 14 tuổi, cậu thiếu niên lần đầu bước lên sân khấu hội diễn văn nghệ huyện và giành giải nhất với bài “Thần sấm ngã”. “Ngày đó, đứng trên sân khấu nhìn xuống, thấy bà con vỗ tay theo nhịp hát, từ đó tôi biết mình đã tìm thấy con đường nghệ thuật sẽ theo đuổi suốt cả cuộc đời mình” - ông Khởi kể.

Đam mê thôi thúc ông tìm tòi qua sách báo, tham gia các khóa học ngắn hạn, rồi theo học nhạc lý, đàn, hát tại TPHCM… Sau nhiều năm bôn ba học tập, mở mang kiến thức, trở về quê, ông vừa tham gia đội hát giáo lý, vừa bắt tay sưu tầm, sáng tác, biên soạn hàng trăm vở kịch hát, kịch thơ, tổ khúc ví, giặm, tác phẩm sử thi nghệ thuật, ca khúc dân ca mới…

Đến nay, ông đã sáng tác hơn 350 tác phẩm, trong đó có nhiều tác phẩm ấn tượng như: “Kịch Thiên đình ký sự”, “Lời sám hối muộn màng”, “Nghĩa tình đồng đội”, “Nỗi lòng người mẹ và các tổ khúc dân ca”. Nhiều tác phẩm của ông đoạt giải cao, cấp khu vực, toàn quốc, thậm chí được dịch sang tiếng Anh để tuyên truyền trong và ngoài nước.

Phần lớn sáng tác của ông lồng ghép tuyên truyền pháp luật, các chính sách của Đảng và Nhà nước, giáo dục đạo đức, góp phần đưa dân ca đến gần hơn với học sinh, nông dân, công nhân, chiến sĩ.

Không chỉ sáng tác, ông còn là đạo diễn, tập luyện cho nhiều đội văn nghệ cơ sở, giúp giành giải cao tại các hội diễn toàn quốc. Ông cũng là người xây dựng kịch bản khôi phục lễ hội “Tết Lấp lỗ” cho đồng bào dân tộc Chứt ở bản Rào Tre (xã Phúc Trạch, Hà Tĩnh); dàn dựng nhiều chương trình sử thi nghệ thuật công phu, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng công chúng.

Người giáo dân tiêu biểu

Trong rất nhiều hội thi, hội diễn, liên hoan, ông Nguyễn Tiến Khởi vừa là tác giả, vừa là đạo diễn và cũng là diễn viên mang về những thành tích cao như: giải nhất Hội thi Tuyên truyền pháp luật cho người dân nông thôn và đồng bào dân tộc thiểu số toàn quốc năm 2015; giải nhất, giải nhì toàn quốc Hội thi Nhà nông đua tài năm 2017, 2022; giải đặc biệt toàn quốc Liên hoan Nghệ thuật quần chúng “Kỷ niệm 600 năm khởi nghĩa Lam Sơn, 590 năm Lê Lợi lên ngôi vua” năm 2018; giải A, B tại Liên hoan Văn hóa các dân tộc thiểu số khu vực miền Trung năm 2018;…

Tại Festival Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh năm 2023, ông Khởi là người duy nhất của đoàn Hà Tĩnh nhận giải thưởng “Tác giả có nhiều đóng góp tích cực trong liên hoan”. Đầu tháng 5/2024, ông được Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh tặng bằng khen vì có thành tích xuất sắc trong 10 năm thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.

Năm 2013, ông được Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam trao Bằng công nhận “Nghệ nhân dân gian” và Huy chương “Vì sự nghiệp bảo tồn văn nghệ dân gian”. Năm 2019, ông được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú.

Ngoài nghệ thuật, ông Khởi còn là Giám đốc Trung tâm Phát triển Hương Bình - nơi lưu giữ hàng nghìn hiện vật nông cụ truyền thống và là nhịp cầu nối các nhà hảo tâm giúp đỡ người nghèo. Với vai trò là Ủy viên Ủy ban Đoàn kết Công giáo tỉnh Hà Tĩnh, Phó trưởng Ban đoàn kết Công giáo huyện Hương Khê (nay là xã Hương Khê), ông Nguyễn Tiến Khởi đã trở thành “cầu nối” đoàn kết, là một “nhịp cầu” hỗ trợ người yếu thế, thực hiện hiệu quả các hoạt động từ thiện bác ái xã hội và nêu gương thực hành nếp sống đạo.

Ông cũng là 1 trong 32 gương người tốt, việc tốt trong đồng bào Công giáo Hà Tĩnh giai đoạn 2020-2025; đồng thời là 1 trong 7 đại biểu của tỉnh Hà Tĩnh tham gia Đại hội thi đua toàn quốc biểu dương gương người tốt việc tốt trong đồng bào Công giáo lần thứ VI, giai đoạn 2020-2025, tổ chức vào ngày 11/9 vừa qua.

Ông Trần Xuân Lương - Phó Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao – Du lịch Hà Tĩnh cho biết, ông Nguyễn Tiến Khởi là giáo dân đầu tiên và duy nhất tại Hà Tĩnh đến thời điểm này được công nhận là Nghệ nhân nhân dân; đồng thời là một trong số ít nghệ nhân bền bỉ gắn bó và có nhiều đóng góp nổi bật trong công tác gìn giữ, bảo tồn và phát triển Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh.

Phó Chủ tịch Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh Nguyễn Văn Luận cho biết: Những năm qua, đồng bào Công giáo Hà Tĩnh đã xuất hiện ngày càng nhiều tấm gương điển hình tiên tiến xuất sắc trong lao động sản xuất, phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, đẩy mạnh các hoạt động từ thiện nhân đạo… Ông Nguyễn Tiến Khởi là một giáo dân tiêu biểu và là tấm gương khá đặc biệt. Ngoài các hoạt động xã hội, từ thiện nhân đạo, ông còn miệt mài lao động nghệ thuật, góp phần không nhỏ vào quá trình gìn giữ và phát huy giá trị của Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh – Di sản phi vật thể đại diện của nhân loại.

Hạnh Nguyên